Kalendarium Wojska Polskiego 1940 – ta strona ukazuje wydarzenia związane z Wojskiem Polskim w roku 1940.
Styczeń
Powstało Centrum Lotnictwa Polskiego w Eastchurch.
Z Służby Zwycięstwu Polski utworzono Związek Walki Zbrojnej.
1 stycznia
ORP „Garland” został włączony do służby konwojowo-patrolowej na wodach Afryki Zachodniej.
2 stycznia
ORP „Błyskawica” brała udział w trzydniowym rejsie 22 Flotylli Kontrtorpedowców w kierunku niemieckiego wybrzeża.
4 stycznia
Podpisano umowę pomiędzy rządem polskim na emigracji a rządem francuskim w sprawie formowania polskich wojsk lądowych, lotniczych oraz marynarki wojennej we Francji.
7 stycznia
Grupa 19 polskich pilotów wyruszyła z Polskiej Bazy Lotniczej w Lyonie na przeszkolenie do francuskiego Centrum Wyszkolenia Lotnictwa Myśliwskiego w Montpellier, przyjmując nazwę „Grupa Montpellier”.
8 stycznia
ORP „Wilk” zakończył drugi patrol, który trwał od 26 grudnia 1939 roku do północnych wybrzeży Norwegii; po powrocie okręt skierowano do remontu w Dundee (Szkocja).
16 stycznia
Powołano dwie komendy Związku Walki Zbrojnej w kraju: dla okupacji niemieckiej oraz sowieckiej.
Luty
W Lyon-Bron (Francja) utworzono polskie Centrum Szkolenia Lotniczego, którego komendantem został pułkownik pilot Wacław Iwaszkiewicz.
7 lutego
Pułkownik dyplomowany Stefan Rowecki wydał instrukcję przekształcającą Służbę Zwycięstwu Polski w Związek Walki Zbrojnej.
9 lutego
W Camp de Coëtquidan (Francja) rozpoczęto formowanie jednostki Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich.
14 lutego
Do polsko-francuskiej umowy międzynarodowej dotyczącej lotnictwa polskiego podpisano dodatkowy dokument, na mocy którego we Francji miały powstać 4 dywizjony myśliwskie, 2 dywizjony współpracy z armią oraz zapasowe jednostki kadrowe.
22 lutego
Wydano rozkaz o wydzieleniu polskiego lotnictwa we Francji z Ministerstwa Spraw Wojskowych, tworząc samodzielną część sił zbrojnych pod nazwą Polskie Siły Powietrzne (PSP), które podlegały bezpośrednio Naczelnemu Wodzowi Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Marzec
13 marca
Przedstawiciel Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej, pułkownik Leopold Okulicki, wydał rozkaz demobilizacji Oddziału Wydzielonego Wojska Polskiego mjr. Hubala.
26 marca
Naczelny Wódz, generał dyw. Władysław Sikorski, w Centrum Szkolenia Lotniczego w Lyon-Bron dokonał przeglądu 18 polskich pilotów myśliwskich z Grupy Montpellier, którzy mieli zostać skierowani do francuskich dywizjonów myśliwskich.
Kwiecień
2 kwietnia
W Syrii rozpoczęto formowanie jednostki Brygady Strzelców Karpackich.
8 kwietnia
Polski okręt podwodny „Orzeł” zniszczył niemiecki okręt transportowy „Rio de Janeiro”.
12 kwietnia
W Syrii, pod dowództwem generała Stanisława Kopańskiego, rozpoczęto tworzenie Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich.
13 kwietnia
W potyczce z Niemcami w Anielinie zginął mjr Henryk Dobrzański „Hubal”.
15 kwietnia
Polskie jednostki wspólnie z oddziałami sprzymierzonych wzięły udział w desancie pod Narwikiem.
16 kwietnia
Powołano „sądy kapturowe” Związku Walki Zbrojnej.
20 kwietnia
Utworzono „Związek Odwetu”.
28 kwietnia
W Szkocji powstał 1 Korpus Polski.
29 kwietnia
Maj
Na lotnisku Bron w Lyonie sformowano 1 Dywizjon Myśliwski „Warszawski”, który 2 czerwca wszedł w skład Francuskiego Zgrupowania Myśliwskiego; dowódcą został mjr pil. Józef Kępiński.
3 maja
Na Malcie podniesiono polską flagę na niszczycielu ORP „Garland”.
4 maja
W fiordzie Rombakken zatonął niszczyciel ORP „Grom”.
5 maja
Komendant główny ZWZ podporządkował Komendę Związku Walki Zbrojnej „okupacji sowieckiej” komendantowi ZWZ „na okupację niemiecką” (gen. Stefan Rowecki).
28 maja
Generał Władysław Sikorski otrzymał od premiera Winstona Churchilla odręczne pismo z memorandum oraz projektem umowy określającej zasady formowania polskich jednostek lotniczych na terenie Wielkiej Brytanii.
29 maja
ORP „Błyskawica” została zaatakowana przez niemieckie okręty podwodne; niszczyciel odpowiedział bombami głębinowymi, jednak bez skutku.
30 maja
Oddział mjr. Hubala prowadził walki w okolicach miejscowości Huciska z dwoma batalionami niemieckiej policji.
Czerwiec
W kampanii francuskiej uczestniczyło 166 polskich pilotów myśliwskich; 1/145 Dywizjon Myśliwski „Warszawski” zestrzelił 12 samolotów niemieckich na pewno oraz 2 prawdopodobnie, a ogółem polscy piloci zestrzelili 58 oraz 5/6 samolotów niemieckich, ponosząc straty 11 pilotów.
1 czerwca
Polskie Siły Powietrzne we Francji liczyły 14158 oficerów i 5397 szeregowych.
8 czerwca
Patrol 5 samolotów z 1/145 dywizjonu myśliwskiego zaatakował nad Rouen (Francja) formację około 15 samolotów Me-110, zestrzeliwując 5 maszyn bez strat własnych.
11 czerwca
Między rządem Polski a rządem Wielkiej Brytanii zawarta została umowa lotnicza dotycząca ochotniczego zaciągu żołnierzy lotnictwa polskiego do Royal Air Force (RAF) oraz zorganizowania jednostek Polskich Sił Powietrznych ściśle związanych organizacyjnie i operacyjnie z RAF.
13 czerwca
Walki miały miejsce pod Montbard.
16 czerwca
Rozpoczęły się walki pod Lagarde.
17–18 czerwca
1 Dywizja Grenadierów broniła przejścia przez kanał Marna-Ren pod Lagarde.
18 czerwca
Rozpoczęły się walki o Clos du Doubs.
19–25 czerwca
Z Francji do Wielkiej Brytanii ewakuowano resztki oddziałów polskich (23 tys.).
20 czerwca
Przeprowadzono ewakuację morską, bez wsparcia powietrznego, 1/145 dywizjonu myśliwskiego z La Rochelle do Wielkiej Brytanii; po licznych walkach pod Paryżem, nad rzeką Sonną i pod Belfortem, część 2 Dywizji Strzelców Pieszych przekroczyła granicę szwajcarską i została internowana (około 9 tys. żołnierzy).
25–27 czerwca
Do portów Liverpool i Plymouth dotarły główne transporty lotników polskich z Francji drogą morską.
27 czerwca
ORP „Iskra” została przebazowana z Port Lyautey do Gibraltaru (Wielka Brytania).
30 czerwca
Generał Stefan Rowecki „Grot” został mianowany komendantem głównym Związku Walki Zbrojnej na Kraj.
Lipiec
1 lipca
Na lotnisku Bramcote sformowano 300 Dywizjon Bombowy „Ziemi Mazowieckiej”.
13 lipca
W Szkocji utworzono 1 Brygadę Strzelców; na lotnisku w Leconfield rozpoczęto formowanie 302 Dywizjonu Myśliwskiego „Poznańskiego”.
20 lipca
Generał Sikorski nakazał komendantowi Związku Walki Zbrojnej wstrzymanie wszelkich działań zbrojnych, w tym sabotażu.
23 lipca
Na lotnisku Bramcote utworzono 304 Dywizjon Bombowy „Ziemi Śląskiej im. Księcia Józefa Poniatowskiego”.
24 lipca
Na lotnisku Bramcote powstał 301 Dywizjon Bombowy „Ziemi Pomorskiej – Obrońców Warszawy”; na lotnisku w Blackpool rozpoczęto formowanie 307 Nocnego Dywizjonu Myśliwskiego „Lwowskiego”.
28 lipca
Generał Sosnkowski nakazał komendantowi Związku Walki Zbrojnej zwiększenie działalności wywiadowczej.
Sierpień
2 sierpnia
Na lotnisku Northolt utworzono 303 Dywizjon Myśliwski m. Tadeusza Kościuszki „Warszawski”.
5 sierpnia
Podpisano drugą polsko-brytyjską umowę lotniczą, która ustalała nowe formy organizacji i użycia Polskich Sił Powietrznych. PSP stały się częścią suwerennych Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Wrzesień
1 września
Na lotnisku w Bramcote sformowano 305 Dywizjon Myśliwski „Toruński”; na lotnisku w Blackpool powstał 308 Dywizjon Myśliwski „Krakowski”.
14 września
Polskie 300 i 301 Dywizjony Bombowe po raz pierwszy uczestniczyły w akcji bojowej, bombardując niemieckie barki w porcie Boulogne.
15 września
Polskie lotnictwo myśliwskie osiągnęło największy sukces podczas „Bitwy o Anglię”, zestrzeliwując 26 samolotów niemieckich na pewno i 3 prawdopodobnie.
Październik
Kpt. Maciej Kalenkiewicz zorganizował w brytyjskim ośrodku Ringway pierwszy polski kurs spadochronowy.
Ewakuowano z Francji do Wielkiej Brytanii jedynie 23 tys. żołnierzy polskich, z których w Szkocji utworzono 1 Brygadę Strzelców oraz 10 Brygadę Kawalerii.
1 października
Na lotnisku w Renfrew sformowano 309 Dywizjon „Ziemi Czerwieńskiej”.
31 października
„Bitwa o Anglię” zakończyła się; polscy piloci myśliwscy zestrzelili 203 samoloty niemieckie na pewno, 35 prawdopodobnie, a 36 uszkodzili. W walkach zginęło 33 polskich pilotów.
Listopad
3 listopada
W Szkocji 2 Brygadę Strzelców przemianowano na 10 Brygadę Kawalerii Pancernej.
4 listopada
Generał Sikorski w liście do generała Sosnkowskiego sformułował postulat zakończenia polityki w Związku Walki Zbrojnej i bezwzględnego przestrzegania apolityczności organizacji; polecił także wprowadzenie zmian w treści przysięgi.
5 listopada
Royal Navy przekazała polskiemu rządowi niszczyciel ORP „Piorun”.
29 listopada
W Gibraltarze (Wielka Brytania) przekazano ORP „Iskra” dla Royal Navy.
Grudzień
20 grudnia
W Glasgow sformowano Polską Eskadrę Balonową w składzie brytyjskiego Dywizjonu Balonowego nr 95; dowódcą został płk bal. Hilary Grabowski.
Przypisy
Bibliografia
Andrzej Chmielarz, Grzegorz Jasiński: Armia Krajowa: 1939-1945. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2011. ISBN 978-83-62345-63-2. Brak numerów stron w książce.
Boje Polskie 1939 – 1945; poradnik encyklopedyczny. Krzysztof Komorowski (red.). Warszawa: Bellona Spółka Akcyjna, 2009. ISBN 978-83-7399-353-2. Brak numerów stron w książce.
Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975. Brak numerów stron w książce.
Jerzy Konieczny: Kronika lotnictwa polskiego 1241-1945. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1984. Brak numerów stron w książce.
Władysław Kurkiewicz, Adam Tatomir, Wiesław Żurawski: Tysiąc lat dziejów Polski; Kalendarium. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1974. Brak numerów stron w książce.