Kalendarium Wojska Polskiego 1918
Wydarzenia dotyczące polskich formacji wojskowych uczestniczących w I wojnie światowej oraz w wojnie domowej w Rosji, a także działalność Wojska Polskiego w roku 1918.
Styczeń
25 stycznia
Rozpoczęły się starcia pomiędzy oddziałami I Korpusu Polskiego a bolszewikami.
Luty
4 lutego
Rozwiązano Naczelny Polski Komitet Wojskowy, a w jego miejsce powołano Radę Naczelną Polskiej Siły Zbrojnej.
15 lutego
II Brygada Legionów Polskich zdołała przebić się przez front pod Rarańczą.
15–16 lutego
Kapitan Roman Górecki aresztował dowódcę Polskiego Korpusu Posiłkowego, generała majora Zygmunta Zielińskiego.
Polski Korpus Posiłkowy ogłosił nieposłuszeństwo wobec Monarchii Austro-Węgierskiej i próbował przełamać linię frontu austriacko-rosyjskiego podczas bitwy pod Rarańczą.
Oddział został rozbrojony, a żołnierze internowani w obozach na Węgrzech.
26 lutego
I Korpus Polski poddał się niemieckim władzom wojskowym.
Marzec
Niemcy stosowali represje wobec I Korpusu Polskiego w Rosji, dowodzonego przez gen. Dowbor-Muśnickiego, w Bobrujsku, nie uznając praw Rady Regencyjnej do decydowania o losach polskich jednostek wojskowych w Rosji.
I Polski Oddział Awiacyjny został przetransportowany z Mińska do twierdzy Bobrujsk, gdzie przemianowano go na Awiację I Korpusu Polskiego pod dowództwem podpułkownika Piotra Abakanowicza.
Kwiecień
2 kwietnia
W twierdzy Bobrujsk generał lejtnant Józef Dowbor-Muśnicki przeprowadził przegląd Awiacji I Korpusu Polskiego oraz uczestniczył w ceremonii poświęcenia samolotów.
11 maja
Poddani Niemcom II Korpus Polski doświadczył ataku pod Kaniowem. Po rozbrojeniu polskich żołnierzy, nie dotrzymując układu kapitulacyjnego, zostali oni wysłani do obozów koncentracyjnych.
Generał Haller zdołał dostać się do Murmańska, a następnie do Francji, gdzie został mianowany naczelnym wodzem armii polskiej.
21 maja
Podpisano umowę dotyczącą rozbrojenia I Korpusu Polskiego.
Czerwiec
9 czerwca
III Korpus Polski w Rosji został rozbrojony.
Lipiec
Podchorążowie piloci Stefan Pawlikowski i Jan Raszewski walczyli na froncie francusko-niemieckim nad Somą w składzie francuskiej 96. eskadry myśliwskiej Spadów.
Sierpień
2 sierpnia
W trakcie walki powietrznej zginął pchor. pil. Jan Raszewski.
Wrzesień
2 września
Rozpoczęto rozbrajanie okupantów w Lubelskiem, Kieleckiem, Radomskiem oraz Zagłębiu Dąbrowskim przez Polską Organizację Wojskową i inne wojskowe organizacje.
20 września
Do Włoch dotarła misja wojskowa polskiej armii z Francji, której zadaniem była rekrutacja wśród Polaków zaboru austriackiego, wziętych do niewoli w walkach włosko-austriackich nad Isonzo i Piavą.
28 września
Komitet Narodowy Polski podpisał umowę z rządem francuskim w celu formowania armii polskiej.
Październik
12 października
Rada Regencyjna przejęła zwierzchność nad wojskiem oraz wprowadziła rotę przysięgi dla Wojska Polskiego.
15 października
Dowództwo Oddziału Wojsk Polskich na Kubaniu wydało rozkaz dotyczący utworzenia Polskiego Oddziału Awiacyjnego pod dowództwem porucznika Narkiewicza.
25 października
Rada Regencyjna ustanowiła „urząd Szefa Sztabu Wojsk Polskich”, który miał przedkładać do rozstrzygania sprawy wojskowe. Dzień 25 października od 2001 roku obchodzony jest jako doroczne święto Sztabu Generalnego Wojska Polskiego.
26 października
Rada Regencyjna przekształciła dotychczasową Komisję Wojskową w Ministerstwo Spraw Wojskowych jako najwyższy organ do spraw administracyjno-wojskowych.
27 października
Rada Regencyjna wydała:
- dekret o przystąpieniu do formowania narodowej armii regularnej;
- tymczasową ustawę o powszechnym obowiązku służby wojskowej;
28 października
Rada Regencyjna mianowała generała porucznika Tadeusza Jordan-Rozwadowskiego generałem dywizji oraz Szefem Sztabu Wojsk Polskich.
Oddział Wojsk Polskich na Kubaniu został przekształcony w 4 Dywizję Strzelców Polskich, a Polski Oddział Awiacyjny przemianowano na I Awiacyjny Oddział Wojsk Polskich.
30 października
Szef Sztabu Głównego Wojsk Polskich wydał rozkaz Nr 4 dotyczący podziału obszaru Państwa Polskiego na piętnaście okręgów wojskowych oraz utworzenia trzech inspektoratów lokalnych.
31 października
Dowódca 10 zapasowej kompanii lotniczej, kapitan Roman Florer, przekazał doktorowi Zdzisławowi Dzikowskiemu dowództwo nad lotniskiem w Rakowicach, które przyjęło nazwę „Eskadrylla Lotnicza”.
Polacy służący w 17 zapasowej kompanii lotniczej, pod dowództwem porucznika Wiktora Robotyckiego, opanowali lotnisko Hureczko.
Listopad
1 listopada
Karol I Habsburg wydał rozporządzenie nr 74631/MK SM dotyczące wstępowania oficerów do armii narodowych, stwierdzając, że każde z państw narodowych Austrii i krajów południowosłowiańskich stworzy własne armie narodowe.
W Lwowie rozpoczęły się walki polsko-ukraińskie.
W Krakowie pułkownik Bolesław Roja z rozkazu Polskiej Komisji Likwidacyjnej objął Komendę Wojskową na terenie Galicji.
2 listopada
Porucznicy Stefan Bastyr, Janusz de Beaurain i Władysław Toruń, przy pomocy patrolu akademika Otowskiego, opanowali lwowskie lotnisko Lewandówka.
4 listopada
Rada Regencyjna powierzyła kierownictwo Ministerstwa Spraw Wojskowych pułkownikowi Janowi Wroczyńskiemu z byłej armii rosyjskiej; stanowisko Ministra Spraw Wojskowych miał objąć Józef Piłsudski po przybyciu do Warszawy.
Rada Regencyjna nakazała natychmiastowe tworzenie pułków i szwadronów ochotniczych w okręgach wojskowych w celu wzmocnienia armii narodowej.
Rada Regencyjna mianowała Stanisława Szeptyckiego generałem dywizji i Generalnym Inspektorem Broni, powierzając mu tymczasowe dowództwo wszystkich sił zbrojnych w obszarze dawnej okupacji austriacko-węgierskiej oraz części Galicji pod polską władzą.
5 listopada
Porucznik pilot Stefan Bastyr oraz porucznik obserwator Janusz Beaurain wykonali pierwszy lot bojowy na samolocie Hansa-Brandenburg C.I z lwowskiego lotniska Lewandówka, bombardując stację kolejową w Persenkówce. Dla upamiętnienia tego wydarzenia, do 1931 roku obchodzono w tym dniu Święto Lotnictwa Polskiego.
7 listopada
Na lotnisku w Rakowicach rozpoczęto organizację I eskadry bojowej oraz III eskadry lotniczej bojowej.
9 listopada
Polska Organizacja Wojskowa, bojówki PPS oraz inne organizacje wojskowe, wraz z grupami młodzieży, przeprowadziły rozbrajanie Niemców w Warszawie i na terenach Królestwa Polskiego okupowanych przez Niemców.
10 listopada
Józef Piłsudski powrócił do Warszawy z twierdzy magdeburskiej.
11 listopada
Rada Regencyjna przekazała władzę wojskową oraz naczelne dowództwo wojsk polskich brygadierowi Józefowi Piłsudskiemu.
14 listopada
Rada Regencyjna przekazała władzę państwową naczelnemu dowódcy wojsk polskich Józefowi Piłsudskiemu.
Kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych, pułkownik Jan Wroczyński, zatwierdził tymczasowy etat dla lotniska wojskowego w Warszawie.
Kierownik Ministerstwa powierzył księdzu Janowi Pajkertowi czasowe pełnienie obowiązków Naczelnego Kapelana Wojsk Polskich.
16 listopada
Józef Piłsudski mianował generała dywizji Stanisława Szeptyckiego Szefem Sztabu Generalnego oraz dowódców pięciu okręgów generalnych.
20 listopada
Porucznik pil. Jakubowski na polskim samolocie wojskowym Albatros C.III wykonał pierwszy lot nad Warszawą.
21 listopada
Szef Sztabu Generalnego, generał dywizji Stanisław Szeptycki, wydał rozkaz Nr 23 dotyczący organizacji służby technicznej Wojsk Polskich. W jego wyniku zorganizowano dwie główne kadry lotnicze: pierwsza w koszarach mokotowskich w Warszawie pod dowództwem pułkownika Studzińskiego, a druga w Krakowie pod tymczasowym dowództwem kapitana Romana Florera.
22 listopada
Józef Piłsudski objął, jako Tymczasowy Naczelnik Państwa, Najwyższą Władzę Republiki Polskiej.
26 listopada
Rozpoczęto formowanie Dywizji Litewsko-Białoruskiej w Zambrowie, Komorowie i Łapach.
28 listopada
Naczelny Wódz Wojsk Polskich, Józef Piłsudski, rozkazał „utworzyć marynarkę polską” i mianował pułkownika Bogumiła Nowotnego szefem Sekcji Marynarki Wojennej Ministerstwa Spraw Wojskowych.
Grudzień
1 grudnia
Podpułkownik Adam Nieniewski podpisał za szefa Sztabu Generalnego rozporządzenie dotyczące oznaczenia samolotów Wojska Polskiego znakiem szachownicy.
7 grudnia
Naczelny Wódz mianował:
- generała podporucznika Antoniego Listowskiego komendantem Rezerwy Oficerskiej Wojska Polskiego;
- generała podporucznika Aleksandra Pika szefem Departamentu II Wojskowo-Prawnego Ministerstwa Spraw Wojskowych.
12 grudnia
Rajmund Baczyński został przyjęty do Wojska Polskiego „z zatwierdzeniem posiadanego stopnia generała dywizji i zaliczony do I rezerwy.”
16 grudnia
Naczelny Wódz zatwierdził rozpatrzony i przyjęty przez Radę Wojskową „Statut Oficerskich Sądów Honorowych w Wojsku Polskim.”
Na lotnisku Mokotowskim w Warszawie miała miejsce pierwsza w Wojsku Polskim uroczysta przysięga na wierność Polskiej Rzeczypospolitej.
W Warszawie odbyło się pierwsze robocze posiedzenie Komisji Ubiorczej pod przewodnictwem szefa Departamentu I Mobilizacyjno-Organizacyjnego Ministerstwa Spraw Wojskowych, pułkownika Kazimierza Czerwińskiego; zastępcą przewodniczącego został dyrektor Muzeum Narodowego Bronisław Gembarzewski, a sekretarzem Remigiusz Kwiatkowski. W skład komisji weszli także rotmistrz i malarz Wojciech Kossak, profesor Eligiusz Niewiadomski, profesor Kazimierz Słowiński z katedry towaroznawstwa Politechniki Warszawskiej oraz plastyk, podporucznik Mikołaj Wisznicki.
18 grudnia
Kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych zatwierdził „Tymczasową Instrukcję dla Inspektorów Weterynaryjnych przy Generalnych Okręgach Wojskowych” oraz „Tymczasową Instrukcję dla wojskowych lekarzy weterynaryjnych.”
Utworzono grodzieński pułk strzelców, późniejszy 81. pułk strzelców grodzieńskich.
19 grudnia
W Zambrowie powstał suwalski pułk strzelców, późniejszy 41. suwalski pułk piechoty marszałka Józefa Piłsudskiego.
21 grudnia
Kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych wydał rozkaz dotyczący utworzenia Warsztatów Radiotelegraficznych z siedzibą w Warszawie przy ulicy Chmielnej 53a, pod kierownictwem inżyniera Bolesława Zieleniewskiego.
22 grudnia
W Warszawie, w składzie Sztabu Generalnego, utworzono Dowództwo Wojsk Lotniczych.
Ukazał się pierwszy rozkaz dowódcy Wojsk Lotniczych, ppłk pil. Hipolita Łossowskiego.
24 grudnia
Naczelny Wódz zarządził „obowiązkowy pobór regularny czterech roczników na obszarze Generalnego Okręgu Krakowskiego, z wyłączeniem Okręgu Wojskowego XXII (Będzin), to jest roczników 1896, 1897, 1898 i 1899”; służba czynna dla tych roczników trwała tylko cztery miesiące. Jednocześnie Naczelny Wódz zarządził demobilizację żołnierzy urodzonych w latach 1883-1895 oraz w 1900 roku.
Kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych wprowadził „Tymczasową organizację automobilizmu wojskowego”, zgodnie z którą szef Sekcji Automobilowej Ministerstwa Spraw Wojskowych był „Dowódcą Korpusu Automobilowego Wojsk Polskich.”
27 grudnia
Naczelny Wódz Józef Piłsudski:
- zarządził pobór ochotniczy pracowników kolejowych w celu uzupełnienia istniejących oraz utworzenia nowych formacji wojsk kolejowych;
- utworzył instytucję urzędników wojskowych;
- kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych ustanowił powiatowe komendy uzupełnień: XVI w Przemyślu, XVII w Cieszynie, XVIII w Nowym Targu, XIX w Tarnowie, XX w Wadowicach, XXI w Rzeszowie oraz XXII w Będzinie, a także „obsadę Urzędów Poborowych w Generalnym Okręgu Krakowskim”, a także zatwierdził „Instrukcję dla władz poborowych wraz z etatami i budżetem.”
Przypisy
Bibliografia
Dziennik Praw Królestwa Polskiego 1918.
Dziennik Praw Państwa Polskiego 1918.
Ku Czci Poległych Lotników Księga Pamiątkowa, praca zbiorowa pod redakcją mjr. dypl. pil. Mariana Romeyki, Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika Poległych Lotników, nakład Lucjana Złotnickiego, Warszawa 1933.
Zdzisław Żygulski jun., Henryk Wielecki: Polski mundur wojskowy. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988. ISBN 83-03-01483-8. Brak numerów stron w książce.
Jerzy Ryszard Konieczny: Kronika lotnictwa polskiego 1241-1945. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1984. ISBN 83-206-0426-5.
Władysław Kurkiewicz, Adam Tatomir, Wiesław Żurawski: Tysiąc lat dziejów Polski; Kalendarium. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1974.
Eligiusz Kozłowski, Mieczysław Wrzosek: Dzieje oręża polskiego 1974-1938 cz. II. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1973.