1902

Wydarzenia w Polsce

18 stycznia – w Tygodniku Ilustrowanym zadebiutował pierwszy odcinek powieści Chłopi autorstwa Władysława Reymonta.

26 stycznia – powstało Łomżyńskie Towarzystwo Wioślarskie.

10 czerwca – wieś Sosnowiec, licząca wówczas 61 tys. mieszkańców, uzyskała prawa miejskie jako pierwsza miejscowość w Królestwie Polskim, której nadano takie prawa po powstaniu styczniowym.

22 czerwca – w Warszawie uroczyście otwarto Szpital Starozakonnych.

13 września – międzynarodowy sąd rozjemczy rozstrzygnął na korzyść Austrii spór terytorialny z Węgrami o Morskie Oko, trwający od XVI wieku; ustalona wtedy granica, biegnąca od Rysów przez Granią Żabiego do Rybiego Potoku, stała się podstawą do wytyczenia granicy polsko-czechosłowackiej po upadku Austro-Węgier.

16 września – z Szwajcarii do Polski przybyli pierwsi saletyni.

4 października – w Toruń powstała Spółdzielnia Mieszkaniowa „Kopernik”.

15 listopada – uruchomiono szerokotorową (1524 mm) Kolej Warszawsko-Kaliską. Z tej okazji otwarto również dworce, w tym nieistniejący obecnie Warszawa Kaliska oraz Łódź Kaliska.

14 grudnia – w Warszawie odbyła się inauguracja zajęć w nowym gmachu Instytutu Politechnicznego im. Mikołaja II.

W Królestwie Polskim miały miejsce strajki szkolne.

Wzniesiono drogi bite Steknica–Sarbsk oraz Łeba–Nowęcin.

Wydarzenia na świecie

1 stycznia – rozpoczął się pierwszy sezon rozgrywek futbolu amerykańskiego, organizowanego przez drużyny amerykańskich uniwersytetów i college’ów.

7 stycznia – po stłumieniu powstania bokserów, cesarzowa Cixi wróciła do Pekinu.

18 stycznia:

rozpoczęła się budowa szpitala św. Pawła w Barcelonie.
komisja ds. Kanału w Przesmyku zarekomendowała Panamę jako najlepsze miejsce do budowy kanału łączącego Atlantyk z Pacyfikiem.

25 stycznia – w Asahikawie na wyspie Hokkaido zanotowano rekordowo niską temperaturę w historii pomiarów w Japonii (-41 °C).

28 stycznia – powstała instytucja wspierająca badania naukowe w Waszyngtonie (Carnegie Institution of Washington), dzięki Andrew Carnegie, który przekazał 10 mln dolarów na ten cel.

30 stycznia – w Londynie zawarto porozumienie brytyjsko-japońskie dotyczące podziału stref wpływów w wschodniej Azji, szczególnie w Chinach i Korei.

9 lutego – po zamachu stanu obalony został prezydent Paragwaju Emilio Aceval, a jego miejsce zajął jego przeciwnik polityczny Héctor Carvallo.

11 lutego – w Brukseli policja zareagowała brutalnie na demonstrację domagającą się prawa do głosowania dla wszystkich dorosłych obywateli.

15 lutego – otwarto berlińskie metro (U-Bahn).

17 lutego – w Nowym Jorku powstało stowarzyszenie fotografów piktorialistów Foto-Secesja.

18 lutego – w USA prezydent Roosevelt oskarżył kompanię kolejową Northern Securities Company o naruszenia prawa antymonopolowego (Sherman Act).

4 marca:

powstało Amerykańskie Stowarzyszenie Automobilistów (American Automobile Association – AAA), niedochodowa organizacja wsparcia i pomocy drogowej, związana z przemysłem samochodowym.
Max Wolf odkrył planetoidę (483 Seppina).

6 marca – założono klub piłkarski Real Madryt.

7 marca – w drugiej wojnie burskiej, południowoafrykańscy Burowie odnieśli zwycięstwo w ostatniej bitwie, biorąc do niewoli generała i 200 jego żołnierzy.

9 marca – powstał włoski klub piłkarski Vicenza Calcio.

10 marca – decyzja sądowa uniemożliwiła Thomasowi Edisonowi monopolizację technologii produkcji filmów.

12 marca – założono węgierski klub piłkarski Debreczyn VSC.

19 marca – przyjęto konwencję paryską o ochronie ptaków pożytecznych dla rolnictwa.

24 marca – przyjęto flagę Nowej Zelandii.

27 marca – w indyjskiej Kalkucie uruchomiono pierwszą linię tramwaju elektrycznego.

31 marca – sporny, lecz prawdopodobny pierwszy lot samolotu skonstruowanego przez Nowozelandczyka Richarda Pearse’a (większość datuje to wydarzenie na 1903 r.).

2 kwietnia:

w Los Angeles otwarto pierwsze kino w Stanach Zjednoczonych.
założono holenderski klub piłkarski MVV Maastricht.

5 kwietnia – 25 osób zginęło w wyniku zawalenia trybuny podczas meczu piłkarskiego Szkocja – Anglia na stadionie Ibrox Park w Glasgow.

9 kwietnia – założono klub tenisowy (obecnie piłkarski) Tennis Borussia Berlin.

19 kwietnia – trzęsienie ziemi w Gwatemali (7,5 w skali Richtera) zniszczyło miasta Quetzaltenango i Sololá, zabijając około 2000 osób.

21 kwietnia – Otto Blehr został premierem Norwegii.

23 kwietnia – rozpoczęła się przedostatnia faza aktywności wulkanu Montagne Pelée na karaibskiej wyspie Martynika. W czasie tej fazy, 8 maja 1902 roku, doszło do najtragiczniejszego wybuchu wulkanu w XX wieku (28–40 tys. ofiar śmiertelnych).

28 kwietnia – klub piłkarski Newton Heath został przemianowany na Manchester United.

30 kwietnia – założono Norges Fotballforbund.

Kwiecień – William Butler Yeats, Isabella Augusta Gregory, John Millington Synge i George William Russell założyli Abbey Theatre (Irish National Theatre Society).

6 maja – podczas cyklonu zatonął w delcie rzeki Irawadi w Birmie brytyjski statek pasażerski SS „Camorta”; zginęło 739 osób.

7 maja:

w Saint Vincent wybuchł wulkan Soufrière, powodując śmierć 1680 osób.
włoski astronom Luigi Carnera odkrył planetoidę (485 Genua).

8 maja – wybuch wulkanu Pelée zniszczył miasto Saint-Pierre na Martynice, zabijając około 28 tys. mieszkańców miasta, ocalały tylko 2 osoby.

12 maja – uruchomiono komunikację tramwajową w czeskich Mariańskich Łaźniach.

13 maja:

Alfons XIII Burbon formalnie rozpoczął panowanie.
w Madrycie odbył się pierwszy mecz w historii pomiędzy Real Madryt a FC Barcelona (1:3).

15 maja – odnotowano nieudokumentowany lot samolotem napędzanym silnikiem parowym Lymana Gilmore’a w Kalifornii w USA.

17 maja:

Valerios Stais, grecki archeolog, odkrył mechanizm z Antykithiry.
Alfons XIII został koronowany na króla Hiszpanii.

20 maja – Kuba uzyskała niepodległość od USA.

22 maja – w amerykańskim stanie Oregon utworzono Park Narodowy Jeziora Kraterowego.

29 maja – Lord Rosebery otworzył London School of Economics, jedną z najważniejszych uczelni wyższych specjalizujących się w ekonomii i naukach społecznych.

31 maja – w Vereeniging podpisano traktat pokojowy, kończący II wojnę burską pomiędzy Wielką Brytanią a Transwalem i Wolnym Państwem Oranje.

2 czerwca – rozpoczął się strajk robotników zrzeszonych w związkach zawodowych w kopalniach węgla w Pensylwanii w USA.

3 czerwca – najszersze w historii tornado przeszło nad środkową Francją. Trąba powietrzna miała szerokość 3 km i pozostawiła pas zniszczeń o długości 7 km; zginęła 1 osoba.

7 czerwca:

Émile Combes został premierem Francji.
pałac Marselisborg na Jutlandii został przekazany duńskiej rodzinie królewskiej jako dar od narodu.

12 czerwca – uchwalono konwencję haską dotyczącą regulacji opieki nad małoletnimi.

15 czerwca – przedsiębiorstwo kolejowe New York Central rozpoczęło obsługę pasażerów na linii kolejowej Chicago – Nowy Jork pod nazwą „20th Century Limited” (połączenie to funkcjonowało do 1967 roku).

16 czerwca – w Australii kobiety obywatelki brytyjskie uzyskały prawo do głosowania, z wyjątkiem przedstawicielek rasy azjatyckiej, czarnej i Aborygenek.

17 czerwca – założono angielski klub piłkarski Norwich City F.C..

19 czerwca – Jerzy I Wettyn został królem Saksonii.

26 czerwca:

Edward VII ustanowił odznaczenie brytyjskie i Wspólnoty Narodów – Order of Merit.
Luigi Carnera i Max Wolf odkryli planetoidę (488 Kreusa).

28 czerwca – Kongres Stanów Zjednoczonych upoważnił rząd do zakupu francuskiej koncesji na budowę Kanału Panamskiego.

10 lipca – eksplozja w kopalni węgla w Johnstown w Pensylwanii spowodowała śmierć 112 górników.

11 lipca:

premier Wielkiej Brytanii Lord Salisbury zrezygnował ze stanowiska. Jego miejsce zajął Arthur Balfour.
najwyższe cywilne i wojskowe odznaczenie Wielkiej Brytanii, Order Podwiązki, został przyznany arcyksięciu Austro-Węgier Franciszkowi Ferdynandowi Habsburgowi.

14 lipca – zawaliła się dzwonnica św. Marka w Wenecji.

22 lipca – w Kopenhadze założono Międzynarodową Radę Badań Morza (ICES).

23 lipca – powstał SBV Excelsior, holenderski klub piłkarski z siedzibą w Rotterdamie.

6 sierpnia – w stoczni w Newcastle upon Tyne zwodowano statek pasażerski RMS Carpathia, znany z uratowania 703 rozbitków z Titanica.

9 sierpnia – odbyła się koronacja Edwarda VII na króla Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii oraz dominiów brytyjskich.

15 sierpnia – Amerykanin William K. Vanderbilt ustanowił rekord świata w szybkości, uzyskując 122,42 km/h (samochód Mors, moc 60 KM).

22 sierpnia:

Theodore Roosevelt jako pierwszy prezydent USA odbył podróż samochodem.
powstało przedsiębiorstwo Cadillac Automobile Company.

1 września – w paryskiej Olimpii odbyła się premiera filmu science-fiction Georges’a Mélièsa Podróż na Księżyc.

21 października – w USA zakończył się pięciomiesięczny strajk górników.

24 października – około 5 tys. osób zginęło w erupcji wulkanu Santamaria w Gwatemali.

Listopad–grudzień – miały miejsce wydarzenia związane z Kryzysem Wenezuelskim pomiędzy USA a Niemcami.

15 listopada – Rodrigues Alves został prezydentem Brazylij.

20 listopada – francuski dziennikarz Géorges Lefévre zaproponował zorganizowanie wieloetapowego wyścigu kolarskiego Tour de France.

21 listopada – w Wiedniu miała miejsce premiera operetki Wiedeńskie kobietki z muzyką Ferenca Lehára.

30 listopada – w USA, na Dzikim Zachodzie, członek gangu Butcha Cassidy’ego Kid Curry Logan został skazany na 20 lat ciężkich robót.

Grudzień – skonstruowano pierwszy sterowiec półsztywny (dł. 56 m, obj. 2300 m³, inż. Henri Julliot i bracia Lébaudy, zakłady Astra, Francja).

10 grudnia:

w Egipcie otwarto Tamę Asuańską.
na Tasmanii kobiety uzyskały prawa wyborcze.

20 grudnia – w Wiedniu odbyła się premiera operetki Druciarz Ferenca Lehára.

22 grudnia – oddano do użytku pierwszy odcinek kolei wąskotorowej w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim.

24 grudnia – niemiecki astronom Max Wolf odkrył planetoidę Venusia.

31 grudnia – Robert Falcon Scott i Ernest Shackleton, badacze Antarktydy, dotarli na południe dalej niż ktokolwiek inny w tym czasie (82°17′).

Podpisano sojusz brytyjsko-japoński przeciwko Rosji.

Wysłano pierwszy telegram drogą radiową z Europy do Ameryki.

Urodzili się

1 stycznia:

Hans von Dohnanyi, austriacki funkcjonariusz Abwehry, działacz antynazistowski (zm. 1945)
Maria Teresa od Dzieciątka Jezus (Mieczysława Kowalska), polska klaryska kapucynka, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1941)

2 stycznia:

Robert Beill, polski pułkownik pilot (zm. 1970)
Aleksiej Krutikow, radziecki polityk (zm. 1962)

3 stycznia:

Umberto Barbaro, włoski krytyk filmowy, eseista (zm. 1959)
Jerzy Daniel Kędzierski, polski kapitan, architekt (zm. 1981)
Bohdan Korewicki, polski pisarz (zm. 1975)

4 stycznia:

Jan Dihm, polski historyk (zm. 1965)
John McCone, amerykański polityk, dyrektor CIA (zm. 1991)

5 stycznia:

Myrtle Cook, kanadyjska lekkoatletka, sprinterka (zm. 1985)
Wsiewołod Jakimiuk, polski inżynier i konstruktor lotniczy (zm. 1991)
Adolfo Zumelzú, argentyński piłkarz (zm. 1973)

6 stycznia:

Arje Altman, izraelski polityk (zm. 1982)
Margaret Woodbridge, amerykańska pływaczka (zm. 1995)

7 stycznia:

Aina Berg, szwedzka pływaczka (zm. 1992)
Siergiej Chudiakow, radziecki marszałek lotnictwa (zm. 1950)

8 stycznia:

Gieorgij Malenkow, radziecki działacz państwowy (zm. 1988)
Adam Orlik, polski nauczyciel, podporucznik rezerwy piechoty (zm. 1940)
Gret Palucca, niemiecka tancerka, pedagog pochodzenia żydowskiego (zm. 1993)

9 stycznia:

Josemaría Escrivá de Balaguer, hiszpański duchowny katolicki, założyciel Opus Dei (zm. 1975)
Józef Jachimek, polski pedagog, pisarz (zm. 1982)

10 stycznia:

Emil Jerzyk, polski polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 1982)
Grigorij Lewin, radziecki pułkownik (zm. 1983)
Leon Rzewuski, polski hrabia, kompozytor, pianista (zm. 1964)

11 stycznia:

Konrad Bielski, polski prawnik, pisarz (zm. 1970)
Teodor Bolduan, kaszubski samorządowiec (zm. 1939)

12 stycznia – Su’ud ibn Abd al-Aziz Al Su’ud, król Arabii Saudyjskiej (zm. 1969)

13 stycznia:

Karl Menger, austriacki matematyk (zm. 1985)
Maria Romero Meneses, nikaraguańska salezjanka, błogosławiona katolicka (zm. 1977)

14 stycznia – Walerian Zorin, radziecki dyplomata, polityk (zm. 1986)

15 stycznia:

Alina Halska, polska aktorka pochodzenia żydowskiego (zm. 1942)
Pawieł Łobanow, radziecki polityk (zm. 1984)
Roman Niewiarowicz, polski aktor, reżyser teatralny, pisarz, scenarzysta filmowy (zm. 1972)
Zofia Tarnowska z Ostaszewskich, polska działaczka społeczna (zm. 1982)

16 stycznia:

Róża Herman, polska szachistka pochodzenia żydowskiego (zm. 1995)
Eric Liddell, szkocki lekkoatleta, sprinter, rugbysta, misjonarz protestancki (zm. 1945)

17 stycznia:

Geoffrey William Lloyd, brytyjski polityk (zm. 1984)
Leonid Trauberg, radziecki reżyser i scenarzysta filmowy pochodzenia żydowskiego (zm. 1990)

18 stycznia – Stanisław Dobosz, polski nauczyciel, rzemieślnik, polityk, poseł na Sejm RP i Sejm Ustawodawczy (zm. 1969)

19 stycznia:

Ralph Hills, amerykański lekkoatleta, kulomiot, lekarz (zm. 1977)
David Olère, francuski malarz, plakacista pochodzenia polsko-żydowskiego (zm. 1985)
Georg Ostrogorski, serbski bizantynolog (zm. 1976)

20 stycznia:

Leon Ames, amerykański aktor (zm. 1993)
Adam Piotr Skoczylas, polski zootechnik, wykładowca akademicki (zm. 1975)

22 stycznia:

Daniel Kinsey, amerykański lekkoatleta, płotkarz (zm. 1970)
Iwan Kiriczenko, radziecki generał porucznik wojsk pancernych (zm. 1981)
Halina Korngold, polska malarka, rzeźbiarka, pisarka pochodzenia żydowskiego (zm. 1978)

23 stycznia – Josef Silny, czeski piłkarz (zm. 1981)

24 stycznia:

Maria Czekańska, polska geograf (zm. 1991)
Oskar Morgenstern, niemiecki ekonomista (zm. 1977)

25 stycznia – Petyr Panczewski, bułgarski i radziecki dowódca wojskowy, polityk (zm. 1982)

26 stycznia:

Menno ter Braak, holenderski pisarz, eseista, krytyk literacki, propagator sztuki filmowej (zm. 1940)
Roman Kuntze, polski zoolog (zm. 1944)

27 stycznia:

Eugenia Kubowska, funkcjonariusz partyjny (zm. 1959)
Adolf Pauk, estoński polityk komunistyczny (zm. 1941)
Josef Sapir, izraelski polityk (zm. 1972)

28 stycznia – Jan Trzeciak, polski inżynier rolnik, polityk, poseł na Sejm RP (zm. 1993)

29 stycznia – Stanisław Stefański, polski inżynier, rzemieślnik, polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 1977)

30 stycznia:

Gianbattista Guidotti, włoski kierowca wyścigowy (zm. 1994)
Maria Manteufflowa, polska malarka (zm. 1957)
Nikolaus Pevsner, niemiecko-brytyjski historyk sztuki pochodzenia żydowskiego (zm. 1983)

31 stycznia:

Tallulah Bankhead, amerykańska aktorka (zm. 1968)
Aleksiej Gribow, rosyjski aktor (zm. 1977)
Alva Myrdal, szwedzka dyplomatka, socjolog, laureatka Pokojowej Nagrody Nobla (zm. 1986)
Willy Spühler, szwajcarski polityk, prezydent Szwajcarii (zm. 1990)
Julian Steward, amerykański antropolog kulturowy (zm. 1972)

1 lutego:

Heinosuke Gosho, japoński reżyser filmowy (zm. 1981)
Langston Hughes, amerykański poeta, prozaik, dramaturg, nowelista, felietonista (zm. 1967)

2 lutego:

Szymon Datner, polski historyk pochodzenia żydowskiego (zm. 1989)
Stanisłau Hrynkiewicz, białoruski lekarz, działacz niepodległościowy, pisarz polityczny (zm. 1945)
Jane Ising, niemiecka ekonomistka, superstulatka (zm. 2012)
Josep Samitier, hiszpański piłkarz, trener (zm. 1972)
Elijjahu Sason, izraelski polityk (zm. 1978)

4 lutego:

Manuel Álvarez Bravo, meksykański fotograf (zm. 2002)
Charles Lindbergh, amerykański pilot (zm. 1974)
Hartley Shawcross, brytyjski arystokrata, polityk (zm. 2003)
Isidoro Sota, meksykański piłkarz, bramkarz (zm. 1976)

5 lutego:

Claus Juell, norweski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1979)
Bronisław Kaper, polski kompozytor muzyki filmowej (zm. 1983)
Gordon Persons, amerykański polityk (zm. 1965)

6 lutego:

Wilhelm Braun, niemiecki major (zm. 1943)
Louis Nizer, amerykański prawnik, pisarz pochodzenia żydowskiego (zm. 1994)
William Rogers, amerykański lekarz i sportowiec, medalista olimpijski (zm. 1987)
Władysław Sebyła, polski podporucznik rezerwy, poeta, tłumacz, malarz (zm. 1940)

7 lutego – Bruno Streckenbach, niemiecki SS-Gruppenführer, zbrodniarz nazistowski (zm. 1977)

8 lutego:

Jan Elfring, holenderski piłkarz (zm. 1977)
Hans Nägle, niemiecki bobsleista (zm. ?)
Zofia Solarzowa, polska działaczka ruchu ludowego (zm. 1988)

9 lutego:

Kazimierz Lisiecki, polski pedagog (zm. 1976)
Léon M’ba, gaboński polityk, pierwszy prezydent Gabonu (zm. 1967)
Stanisław Mrozowski, polski fizyk (zm. 1999)

10 lutego:

Walter Houser Brattain, amerykański fizyk, laureat Nagrody Nobla (zm. 1987)
Guillermo Riveros, chilijski piłkarz (zm. 1959)
Marc Szeftel, amerykański historyk pochodzenia żydowskiego (zm. 1985)

11 lutego:

Arne Jacobsen, duński architekt, projektant wnętrz (zm. 1971)
Lubow Orłowa, radziecka aktorka, tancerka, śpiewaczka (zm. 1975)

12 lutego:

Helena Cehak-Hołubowiczowa, polska archeolog (zm. 1979)
William Collier, amerykański aktor (zm. 1987)
Swetosław Minkow, bułgarski dziennikarz, felietonista, pisarz (zm. 1966)

13 lutego:

Harold Lasswell, amerykański komunikolog, socjolog mediów (zm. 1978)
Stanisław Maria Saliński, polski pisarz, dziennikarz (zm. 1969)

14 lutego:

Alexander Abusch, wschodnioniemiecki dziennikarz, publicysta, krytyk literacki, polityk (zm. 1982)
Ruben Awanesow, rosyjski rusycysta, fonetyk, dialektolog, wykładowca akademicki (zm. 1982)
Ion Călugăru, rumuński prozaik, dramaturg, publicysta, tłumacz pochodzenia żydowskiego (zm. 1956)
Herbert Grundmann, niemiecki historyk, wykładowca akademicki (zm. 1970)
Gieorgij Kurdiumow, rosyjski fizyk, metaloznawca, wykładowca akademicki (zm. 1996)
Thelma Ritter, amerykańska aktorka (zm. 1969)
Zofia, księżniczka luksemburska, księżna Saksonii (zm. 1942)

16 lutego:

Nina Rydzewska, polska poetka, pisarka (zm. 1958)
Zhang Yuzhe, chiński astronom, wykładowca akademicki (zm. 1986)

17 lutego – Charles Oser, szwajcarski polityk, kanclerz federalny (zm. 1994)

18 lutego – Frank Vaughn, amerykański piłkarz (zm. 1959)

20 lutego:

Ansel Adams, amerykański fotograf (zm. 1984)
Mykoła Andrusiak, ukraiński historyk (zm. 1985)

21 lutego:

Lorna Hill, brytyjska pisarka (zm. 1991)
Stanisław Turski, polski rolnik, polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 1992)

22 lutego – Elżbieta Jackiewiczowa, polska pisarka (zm. 1976)

23 lutego:

Otokar Keršovani, chorwacki dziennikarz, polityk (zm. 1941)
Harald Nielsen, duński bokser (zm. 1983)
Stefan Osiecki, polski taternik, alpinista, filmowiec, architekt (zm. 1977)
Marian Sigmund, polski architekt wnętrz, scenograf (zm. 1993)

24 lutego:

Janka Hienijusz, białoruski lekarz, działacz polityczny (zm. 1979)
Carlos Vidal, chilijski piłkarz (zm. 1982)

25 lutego:

Oscar Cullmann, francuski teolog luterański pochodzenia niemieckiego (zm. 1999)
Hanns Geier, niemiecki kierowca wyścigowy (zm. 1986)
Virginio Rosetta, włoski piłkarz, trener (zm. 1975)
Kenjirō Shōda, japoński matematyk, wykładowca akademicki (zm. 1977)

26 lutego – Vercors, francuski pisarz, ilustrator (zm. 1991)

27 lutego:

Ethelda Bleibtrey, amerykańska pływaczka (zm. 1978)
Lucio Costa, brazylijski architekt, urbanista (zm. 1998)
Marie Eline, amerykańska aktorka (zm. 1981)
John Steinbeck, amerykański pisarz, dziennikarz, laureat Nagrody Nobla (zm. 1968)
Maria Wiercińska, polska aktorka, reżyserka teatralna, telewizyjna i radiowa (zm. 1976)
Michał Wiłkomirski, polski skrzypek (zm. 1988)

28 lutego: