19 Samodzielny Batalion Rozpoznawczy
19 Samodzielny Batalion Rozpoznawczy (19 sbr) to niezależny pododdział rozpoznawczy oraz działań specjalnych Sił Zbrojnych PRL.
Formowanie i zmiany organizacyjne
16 lipca 1951 roku Sztab Generalny Wojska Polskiego, na podstawie Zarządzenia NR 0185/Org., nakazał dowódcom II i IV Okręgu Wojskowego utworzenie samodzielnych plutonów rozpoznawczych. Dowódca II Okręgu Wojskowego (Pomorski OW), generał dywizji Bronisław Półturzycki, rozpoczął formowanie 5 samodzielnego plutonu rozpoznawczego o charakterze specjalnym przy 6 batalionie rozpoznawczym w Sztumie. W tym samym czasie, na mocy wspomnianego zarządzenia, dowódca IV Okręgu Wojskowego (Śląski OW), generał dywizji Wsiewołod Strażewski, rozpoczął formowanie 6 samodzielnego plutonu rozpoznawczego przy 7 batalionie rozpoznawczym w Opolu. Samodzielne plutony rozpoznawcze zostały utworzone według etatu Nr 5/98. W 1953 roku, na podstawie Zarządzenia Nr 0154/Org. i SG z 2 kwietnia 1953 roku, sformowano 9 i 10 samodzielną kompanię rozpoznawczą w Inowrocławiu oraz Oleśnicy Śląskiej według etatu 5/116, z łącznym stanem osobowym 118 wojskowych.
Na podstawie Zarządzenia Szefa Sztabu Generalnego WP Nr 0215/Org. z dnia 18 września 1954 roku, dowódca Śląskiego Okręgu Wojskowego rozpoczął formowanie 19 Samodzielnego Batalionu Rozpoznawczego, bazując na 10 Samodzielnej Kompanii Rozpoznawczej. Jednocześnie, na mocy tego samego zarządzenia, dowódca Pomorskiego Okręgu Wojskowego przekazał 9 samodzielną kompanię rozpoznawczą dowódcy Śląskiego Okręgu, która została następnie rozformowana i włączyła się w struktury nowo formowanego batalionu. 19 Samodzielny Batalion Rozpoznawczy został ustanowiony 25 października 1954 roku, a jego miejscem stacjonowania stała się Oleśnica Śląska. Batalion został zorganizowany według etatu Nr 5/119 i podlegał II Zarządowi Sztabu Generalnego przez dowódcę Śląskiego Okręgu Wojskowego. W lipcu 1955 roku batalion przeniesiono do Wrocławia, gdzie skoncentrował się na realizacji zadań dywersyjno-rozpoznawczych. Żołnierze jednostki posługiwali się mundurami typu US oraz bordowymi beretami, a skoki wykonywali z samolotów C-47 i Li-2, które były częścią 6 Samodzielnej Eskadry Transportowej. Od 1 grudnia 1958 roku 19 sbr zmienił swoje podporządkowanie oraz etat. Zmiana została zatwierdzona rozkazem Ministra Obrony Narodowej Nr 0010/Org. z dnia 2 października 1958 roku, który przeniósł batalion z etatu Nr 5/119 na etat Nr 5/231, z łącznym stanem osobowym 104 wojskowych oraz 3 kontraktowych, i jednocześnie podporządkował go Szefowi Zarządu II Sztabu Generalnego WP, pozostawiając go na zaopatrzeniu w Śląskim Okręgu Wojskowym.
20 października 1959 roku, na mocy Zarządzenia Szefa Sztabu Generalnego Nr 094/Org. z dnia 31 sierpnia 1959 roku, 19 sbr został podporządkowany dowódcy 6 Pomorskiej Dywizji Powietrznodesantowej, z miejscem stacjonowania w Bielsku. We wrześniu 1959 roku 19 sbr przekazał 6 DPD kadrowy pluton rozpoznawczy. Batalion kontynuował wykonywanie zadań rozpoznawczo-dywersyjnych jako jednostka utajniona, ze względu na charakter swoich zadań. W 1961 roku 19 sbr został przekształcony w 19 Batalion Powietrznodesantowy, a jego etat zmieniono z Nr 2/231 na 2/252. Przemiany organizacyjne oraz zmiana profilu działań z rozpoznawczych i specjalnych na desantowo-szturmowe spowodowały decyzję o zaprzestaniu dalszego utrzymywania utajnionego oddziału. Zmiana nazwy oraz charakteru 19 specjalnego batalionu rozpoznawczego doprowadziła do utworzenia nowego pododdziału dywersyjno-rozpoznawczego – 26 batalionu rozpoznawczego.
Skład organizacyjny (1954)
W chwili powstania w 1954 roku batalion składał się z:
- 22 oficerów,
- 47 podoficerów,
- 121 żołnierzy.
Stan na rok 1954
Struktura organizacyjna w 1954 roku obejmowała:
- dowództwo i sztab,
- pluton łączności radiowej,
- 1 kompanię rozpoznawczą,
- 2 kompanię rozpoznawczą,
- pluton samochodowy,
- sekcję tyłów,
- ambulatorium.
Stan na rok 1958
W 1958 roku batalion liczył:
- 18 oficerów,
- 31 podoficerów,
- 55 żołnierzy.
Struktura organizacyjna w 1958 roku była następująca:
- dowództwo i sztab,
- szefowie służb,
- drużyna łączności,
- pluton łączności radiowej,
- 1 kompanię rozpoznawczą,
- 2 kompanię rozpoznawczą,
- kwatermistrzostwo,
- ambulatorium.
Uzbrojenie i wyposażenie batalionu
W 1954 roku stan uzbrojenia i wyposażenia obejmował:
- pistolet TT wz.33,
- pistolet maszynowy PPS-43,
- rkm DP,
- sprzęt optyczny (m.in. lornetki 6×30, lornetki 8×30, peryskopy zwiadowcy TR, busola Adrianowa),
- sprzęt spadochronowy (spadochrony desantowe PD-47, zapasowy PZ-41a),
- sprzęt do nurkowania (m.in. zestawy lekkiego nurka ze skafandrem PW-1),
- sprzęt łączności (radiostacja R-104, radiostacja małej mocy „Siewier”),
- pojazdy (m.in. motocykle M-72 z koszami, motocykle typu Junak, GAZ-69, Star 66, sanitarka),
- sprzęt dodatkowy (m.in. nóż wojskowy wz. 55, wykrywacze min WIM, macki minerskie, łodzie gumowe ŁPJ, ŁMN, ubrania pływackie MPK, dywersyjny sprzęt pirotechniczny, kuchnia polowa).
Dowódcy batalionu
W latach 1954-1961 dowództwo nad batalionem sprawowali:
- kpt. Dymitr Muśko (1954–1957),
- mjr Antoni Sokołowski (1957–1958),
- mjr dypl. Henryk Sobkiewicz (1958–1961).
Przekształcenia
5 i 6 Samodzielny Pluton Rozpoznawczy (1951–1953) → 9 i 10 Samodzielna Kompania Rozpoznawcza (1953–1954) → 19 Samodzielny Batalion Szturmowy (1954–1961).
Zobacz też
Jednostki rozpoznawcze Wojska Polskiego
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Hubert Królikowski: 1 Batalion Szturmowy. Warszawa: Fundacja Polonia Militaris, 2007, s. 2-208. ISBN 978-83-925676-1-5.
Piotr Bernabiuk: mjr Kups o 56 Kompanii Specjalnej. Poznań: Red Horse sp. z o.o., 2007, s. 2-490. ISBN 978-83-60504-35-2.
„Kronika Wojska Polskiego 2005”, Krzysztof Komorowski, Warszawa: Fundacja Polonia Militaris, 2006, s. 224–225, ISSN 1734-2317.