19 Pułk Lotniczy (Szwecja)

19 Pułk Lotniczy

19 Pułk Lotniczy (szw. Flygflottilj 19, fiń. Lentorykmentti 19 lub LentoR 19), znany również jako Ochotniczy Pułk Szwedzki lub F19, to ochotnicza jednostka lotnicza utworzona przez Szwedów w czasie wojny zimowej 1939–1940.

Historia

W ramach nieoficjalnej pomocy wojskowej, którą Szwecja udzielała Finlandii walczącej od 30 listopada 1939 roku z ZSRR, 8 grudnia dowództwo Królewskich Sił Powietrznych rozpoczęło rekrutację ochotników do nowej jednostki lotniczej. Ochotnicy przybyli na lotnisko Barknarby w pobliżu Sztokholmu. Władze szwedzkie postanowiły utworzyć dywizjon myśliwski oraz eskadrę lekkich bombowców. W połowie grudnia uzyskano zgodę na wysłanie ochotników do Finlandii, gdzie szwedzcy piloci dotarli do Veitsiluoto na północy kraju. Tam, 7 stycznia 1940 roku, oficjalnie sformowano 19 Pułk Lotniczy jako część fińskiego lotnictwa.

Jednostka dysponowała 12 dwupłatowymi myśliwcami Gloster Gladiator, 4 dwupłatowymi lekkimi bombowcami Hawker Hart oraz 8 samolotami innych typów, w tym 1 szkolnym Raab-Katzenstein RK-26, 1 transportowym Waco ZQC-6 i 1 komunikacyjnym Junkers F 13. Samoloty te były własnością Królewskich Sił Powietrznych Szwecji, które zostały oznakowane fińskimi znakami rozpoznawczymi. Piloci nosili mundury szwedzkiej armii i walczyli na północnym odcinku frontu, gdzie byli jedyną jednostką lotniczą w regionie, podczas gdy fińskie lotnictwo skupiło się na Przesmyku Karelskim, gdzie Sowieci prowadzili główne natarcie.

Chrzest bojowy F19 miał miejsce 12 stycznia. Szwedzkie samoloty miały za zadanie przeprowadzenie rozpoznania oraz ataków na wojska sowieckie w rejonie Märkäjärvi – Salmijärvi – Salla. W trakcie ataku dwa Hawker Harty uległy zniszczeniu w powietrzu (w jednym z nich zginął obserwator, a piloci obu maszyn skoczyli na spadochronie, lecz zostali wzięci do niewoli przez Sowietów). Podczas powrotu do bazy inny Hawker Hart został zestrzelony przez trzy sowieckie myśliwce I-15bis. Pilot i obserwator zdołali się uratować i dotrzeć do fińskich pozycji.

17 stycznia miało miejsce kolejne starcie, w którym cztery Gloster Gladiatory zestrzeliły dwa I-15. 23 stycznia Szwedzi stracili jednego Gloster Gladiatora, a pozostałe myśliwce odniosły uszkodzenia. 1 lutego 26 sowieckich bombowców SB-2 oraz 8 DB-3 zaatakowało Rovaniemi, ale zostały przechwycone przez trzy Gloster Gladiatory, które zestrzeliły jeden SB-2. W nocy z 18 na 19 lutego jeden Gloster Gladiator zniszczył na ziemi I-15 w Kairali. Następnego dnia Szwedzi uszkodzili dwa SB-2, tracąc jednocześnie kolejnego Gloster Gladiatora podczas lądowania.

21 lutego, w trakcie kolejnego bombardowania Rovaniemi, zestrzelili jednego SB-2 oraz jednego DB-3. 7 marca jeden Gloster Gladiator zestrzelił dwa SB-2 z jednostki dalekiego rozpoznania, ale samolot został mocno uszkodzony (zdołał jednak wylądować). 8 marca uszkodzono jeden SB-2. 10 marca Gloster Gladiator uszkodził ciężki bombowiec TB-3, który zmuszony był do lądowania po fińskiej stronie frontu (załoga zginęła w trakcie walki). Tego samego dnia z powodu awarii silnika inny Gloster Gladiator uległ katastrofie. W nocy z 11 na 12 marca Szwedzi przeprowadzili swoją ostatnią akcję bojową, ostrzeliwując sowiecką kolumnę samochodową na północny wschód od Märkäjärvi. Szwedzcy piloci zestrzelili łącznie 12 sowieckich samolotów, ponosząc straty w wysokości 6 własnych maszyn (2 zostały zestrzelone, a 4 uległy zniszczeniu w wypadkach). Trzech pilotów zginęło, a dwóch trafiło do niewoli, jednak odzyskali wolność i wrócili do Szwecji pięć miesięcy po zakończeniu wojny. 30 marca Szwedzi przylecieli do Szwecji na dwóch Hawker Hart i siedmiu Gloster Gladiatorach.