19 Dywizja Grenadierów SS (2 łotewska) to jednostka Waffen-SS składająca się głównie z Łotyszy.
Historia
Dywizja została utworzona w marcu 1944 roku jako rozwinięcie 2 Łotewskiej Brygady Ochotniczej SS. Jej korzenie sięgają jednak 1941 roku i obejmują jednostki: 2 Zmotoryzowaną Brygadę SS (od kwietnia 1941), Łotewską Ochotniczą Brygadę SS (od maja 1943), 2 Łotewską Ochotniczą Brygadę SS (od października 1943) oraz 19 Łotewską Dywizję Ochotniczą SS (od stycznia 1944), które stały się podstawą dla powstania 19 Dywizji Grenadierów Waffen-SS (2 łotewska). Kadrę dowódczą w tej jednostce, składającą się z ochotników łotewskich, stanowili Niemcy z 2 Zmotoryzowanej Brygady SS. Od kwietnia do lipca 1944 roku dywizja była częścią 16 Armii, a następnie od lipca do października tego samego roku weszła w skład 18 Armii, by od października ponownie wrócić do 16 Armii.
W 19 Dywizji Grenadierów SS służył jako oficer m.in. Voldemārs Veiss, który dowodził 42 pułkiem grenadierów Waffen-SS.
Jednostka została wysłana do walki przeciwko Armii Czerwonej przez niemieckie dowództwo w czerwcu 1944 roku, w związku z rozpoczęciem przez ZSRR wielkiej letniej ofensywy. Wraz z innymi niemieckimi jednostkami oraz ochotniczymi formacjami SS brała udział w walkach pod Narwą. Po okrążeniu walczyła w tzw. kotle kurlandzkim. Dywizja zyskała reputację za swoją waleczność oraz oddanie sprawie nazistowskiej. W styczniu 1945 roku, pozostałości jednostki trafiły pod dowództwo Standartenführera SS Villusa Janumsa, z zamiarem obrony stolicy III Rzeszy. Szlak bojowy zakończyła w Güterglück nad Łabą, gdzie oddała się w niewolę armii USA.
W 1950 roku Komisja Stanów Zjednoczonych ds. Osób Przesiedlonych uznała, że jednostka ta nie była wrogo nastawiona wobec USA i przyznała jej kombatantom prawo do ubiegania się o azyl polityczny.
Dowódcy dywizji
Brigadeführer SS Heinrich Schuldt (od 7 stycznia 1944)
Oberführer SS Friedrich-Wilhelm Bock (od 15 marca 1945)
Gruppenführer SS Bruno Streckenbach (od kwietnia 1945)
Skład dywizji
42 pułk grenadierów Waffen-SS
43 pułk grenadierów Waffen-SS
44 pułk grenadierów Waffen-SS
19 pułk artylerii Waffen-SS, batalion fizylierów, dywizjon przeciwpancerny, batalion saperów, kompania zwiadowcza, kompania sanitarna, oddział poczty polowej SS, kompania weterynaryjna, batalion gospodarczy oraz dywizjon łączności.
Zobacz też
15 Dywizja Grenadierów SS (1 łotewska)
Przypisy
Bibliografia
Chris Bishop: Zagraniczne formacje SS. Zagraniczni ochotnicy w Waffen-SS 1940-1945. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2015. ISBN 978-83-11-13701-1.