19 Dywizja Armii Imperium Osmańskiego – to jedna z dywizji piechoty tureckiej z okresu I wojny światowej. Jej pierwszym dowódcą był Mustafa Kemal Atatürk, który był współtwórcą i pierwszym premierem Republiki Tureckiej.
Szlak bojowy
19 Dywizja została utworzona w okresie od sierpnia do października 1914 roku w Tekirdağ w Tracji.
W 1915 roku, pod dowództwem Mustafy Kemala, jednostka brała udział w bitwie o Gallipoli. W tym czasie wchodziła w skład III Korpusu 5 Armii. Bitwa ta przyniosła znaczne straty, a po jej zakończeniu dywizja została przeformowana, uzupełniona i przydzielona do XV korpusu. W sierpniu 1916 roku, wraz z 20 Dywizją, została skierowana na front galicyjski, gdzie uczestniczyła w intensywnych walkach z Rosjanami podczas ofensywy Brusiłowa (1916) oraz ofensywy Kiereńskiego (1917). Ze względu na różnice w taktykach walki na froncie europejskim w porównaniu do Gallipoli (większa manewrowość, intensywne użycie artylerii, zastosowanie gazów bojowych przez Rosjan itp.), Turcy początkowo doznawali znacznych strat. Wymagana była również współpraca między oddziałami tureckimi a niemieckimi i austriackimi. Po zmianach na wyższych szczeblach dowodzenia, Turcy zaczęli odnosić znaczące sukcesy, wykazując się męstwem. Po zakończeniu walk na froncie galicyjskim, 19 Dywizja wróciła do Turcji w lipcu 1917 roku.
Po uzupełnieniach, 19 Dywizja została wysłana na Bliski Wschód, aby wziąć udział w kampanii synajsko-palestyńskiej.
W listopadzie 1917 roku jednostka wzięła udział w trzeciej bitwie o Gazę, gdzie stoczyła walki z armią brytyjską.
W 1918 roku dywizja brała udział w bitwie pod Megiddo, gdzie poniosła ogromne straty, podobnie jak cała armia turecka na froncie palestyńskim. To w znacznym stopniu przyczyniło się do ostatecznej klęski militarnej Imperium Osmańskiego w I wojnie światowej.
Dowódcy dywizji
Mustafa Kemal (20 stycznia 1915 – 8 sierpnia 1915)
ppłk Mehmet Şefik (Aker) (8 sierpnia 1915 – 16 października 1916)
ppłk Sedat (Doğruer) (1917) (od 16 października 1916)
Sami Sabit (Karaman)
Struktura organizacyjna
Na dzień 11 lipca 1916 roku struktura organizacyjna 19 Dywizji przedstawiała się następująco:
- trzy pułki piechoty (57., 72. i 77.)
- 25 pułk artylerii
- dwie kompanie ckm
- szwadron kawalerii
- po jednej kompanii inżynieryjnej i sanitarnej
- grupa łączności telegraficznej
Upamiętnienie
Na Cmentarzu Tureckim w Budapeszcie spoczywa 480 żołnierzy XV Korpusu, którzy zmarli w wyniku odniesionych ran na froncie galicyjskim w latach 1916-1917.
Wśród kilkudziesięciu żołnierzy hospitalizowanych w szpitalu garnizonowym w Krakowie (wówczas w statusie twierdzy), co najmniej 10 zmarło. Zostali oni pochowani na Cmentarzu Rakowickim, jednak ich groby nie zachowały się. Upamiętnia ich symboliczny nagrobek usytuowany w „kwaterze bośniackiej” (muzułmańskiej) (nr XXIII).
Bibliografia
Mehmed Sevki Yazman: Gdzież jest ta Galicja panie dowódco? Mehmeciki w Europie. Turcy na froncie galicyjskim 1916-17, Wydawnictwo Arkadiusz Wingert, Kraków-Międzyzdroje 2016
Edward J. Erickson, Ordered to die: a history of the Ottoman army in the First World War, Greenwood Publishing Group, 2001, ISBN 0-313-31516-7, 9780313315169.
Turkey in the First World War. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-20)].
Przypisy