19 Brygada WOP
19 Brygada WOP to związek taktyczny Wojsk Ochrony Pogranicza.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Brygada została utworzona w 1950 roku na podstawie 7 Brygady Ochrony Pogranicza, na mocy rozkazu MBP nr 043/org z dnia 3 czerwca 1950. Nowa numeracja batalionów oraz brygad zaczęła obowiązywać od 1 stycznia 1951. Sztab brygady miał swoją siedzibę w Kętrzynie.
W styczniu 1951 roku 221 batalion WOP (wcześniej 194 batalion) w całości został przeniesiony do 22 Brygady WOP. Z brygady odeszły strażnice nr 118-121.
Zgodnie z etatem czasu „P” nr 352/21, na dzień 1 listopada 1954 roku brygada liczyła 1267 żołnierzy, natomiast etat czasu „W” nr 0352/18 przewidywał 1410 żołnierzy.
Brygada została rozformowana w 1956 roku, a na jej bazie utworzono Grupę Manewrową WOP oraz Samodzielny Oddział Zwiadowczy WOP w Kętrzynie.
Skład organizacyjny
W roku 1950 w skład brygady wchodziły:
- dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia
- 191 batalion WOP – Braniewo
- 192 batalion WOP – Bartoszyce
- 193 batalion WOP – Węgorzewo
- 194 batalion WOP – Kowale Oleckie
- Graniczna Placówka Kontrolna Bartoszyce
- Graniczna Placówka Kontrolna Braniewo (później w Gronowie)
- Graniczna Placówka Kontrolna Skandawa
W roku 1955 skład organizacyjny przedstawiał się następująco:
- dowództwo – Kętrzyn
- 192 batalion WOP – Bartoszyce
- 193 batalion WOP – Węgorzewo
- 221 batalion WOP – Gołdap
Sztandar oddziału
Sztandar Mazurskiemu Oddziałowi WOP nr 5 został ufundowany przez społeczność ziemi warmińsko-mazurskiej.
Na lewej stronie płatu sztandaru umieszczone są herby miast: Olsztyna, Bartoszyc, Kętrzyna oraz Olecka. Na drzewcu znajdują się 47 gwoździ pamiątkowych, w tym gwoździe od powiatów granicznych z napisami: „Powiat Braniewski”, „Powiat Kętrzyński”, „Powiat Bartoszycki”, „Powiat Landsberg” oraz „Powiat Węgorzewski”.
W kolejnych latach zmieniała się numeracja jednostki oraz jej nazwa, jednak nie wprowadzono żadnych zmian ani poprawek na sztandarze.
Sztandar był dwukrotnie przekazywany do Muzeum Wojska Polskiego. Po raz pierwszy 20 maja 1956 roku, lecz już 19 grudnia 1957 roku wrócił do Kętrzyna, aby po raz drugi trafić do Muzeum WP 28 lipca 1964 roku.
Dowódcy brygady
- ppłk Ilia Sznajdler
- mjr Wojciech Piekarski
Przekształcenia
5 Oddział Ochrony Pogranicza → 5 Mazurski Oddział WOP → 7 Brygada Ochrony Pogranicza → 19 Brygada WOP → Grupa Manewrowa WOP Kętrzyn i Samodzielny Oddział Zwiadowczy WOP Kętrzyn → 19 Oddział WOP → 19 Kętrzyński Oddział WOP
Przypisy
Bibliografia
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
- Grzegorz Goryński. Plany mobilizacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza okresu zimnej wojny – zadania na rzecz MON. „Biuletyn Historyczny Muzeum Marynarki Wojennej”. 36/2021, 2021. Gdynia: Muzeum Marynarki Wojennej. ISSN 0137-5539.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn.2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
- Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/9, Historia Kętrzyńskiego Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza. Kętrzyn 1961.