1885

Wydarzenia w Polsce

26 stycznia – oddano do użytku Kolej Iwangorodzko-Dąbrowską, która łączyła Dęblin (pod zaborem rosyjskim Iwanogród) z Dąbrową Górniczą przez Radom, Kielce i Olkusz.

19 marca – w tygodniku Wędrowiec opublikowano pierwszy odcinek powieści Placówka autorstwa Bolesława Prusa.

26 marca – władze pruskie ogłosiły nakaz wysiedlenia wszystkich Polaków posiadających obce obywatelstwo z terytorium państwa, co zapoczątkowało tzw. pruski rug. Do 1890 roku liczba wysiedlonych przekroczyła 30 000 osób.

24 kwietnia – profesor Jan Mikulicz-Radecki przeprowadził w Krakowie pierwszą na świecie operację zszycia pękniętego wrzodu żołądka.

1 września – w Poznaniu zrealizowano pierwszą rozmowę telefoniczną.

26 października – w Grodzisku Wielkopolskim otwarto progimnazjum, które stało się pierwszą w mieście szkołą średnią.

9 listopada – powstała Macierz Szkolna dla Księstwa Cieszyńskiego, obecnie znana jako Macierz Ziemi Cieszyńskiej.

Przekształcenie Obywatelskiego Komitetu Pomocy Biednym w Łodzi w Łódzkie Chrześcijańskie Towarzystwo Dobroczynności.

Wydarzenia na świecie

15 stycznia – Amerykanin Wilson Bentley wykonał pierwsze mikroskopowe zdjęcia płatków śniegu.

17 stycznia – brytyjskie wojska interwencyjne pokonały mahdystów w bitwie pod Abu-Klea w Sudanie.

19 stycznia – brytyjskie siły odniosły zwycięstwo nad mahdystami w bitwie pod Abu-Kru.

26 stycznia – mahdyści zdobyli Chartum.

14 lutego – w trakcie wojny chińsko-francuskiej Francuzi odnieśli zwycięstwo w bitwie morskiej pod Shipu.

16 lutego – na przedmieściach Petersburga powołano pierwszą Kadrową Kompanię Aeronautyczną, składającą się z 1 oficera, 2 podoficerów i 20 szeregowych, wyposażoną w balony obserwacyjne.

26 lutego:

• Na konferencji w Berlinie europejskie mocarstwa uznały prawa króla Belgów Leopolda II do dorzecza Kongo.
• Założono Uniwersytet Stanowy Arizony w Phoenix.

27 lutego – utworzono Niemiecką Afrykę Wschodnią.

3 marca – w Nowym Jorku zainaugurowano działalność przedsiębiorstwa telekomunikacyjnego AT&T.

4 marca – Grover Cleveland objął urząd 22. prezydenta Stanów Zjednoczonych.

6 marca – francuski astronom Alphonse Borrelly odkrył planetoidę (246) Asporina.

14 marca – niemiecki astronom Robert Luther odkrył planetoidę (247) Eukrate.

26 marca – rozpoczęto masową produkcję filmów fotograficznych na podłożu papierowym, zamkniętych w kasecie i pokrytych suchym żelem, co ułatwiło pracę fotografów.

31 marca – Brytyjczycy ustanowili protektorat nad Beczuaną (obecnie Botswana).

2 kwietnia – w trakcie wojny gwatemalsko-salwadorskiej armia gwatemalska poniosła klęskę w bitwie pod Chalchuapa, w której zginął prezydent Justo Rufino Barrios.

6 kwietnia:

• Henri Brisson został nowym premierem Francji.
• Manuel Bercián objął prezydenturę w Gwatemali.

17 kwietnia – ustanowiono flagę buddyjską.

20 kwietnia – w Karaczi uruchomiono pierwsze tramwaje parowe.

23 kwietnia – holenderska seryjna morderczyni Maria Swanenburg została skazana na dożywotnie więzienie.

24 kwietnia:

• W Kanadzie miała miejsce rebelia północno-zachodnia, podczas której metyscy rebelianci odnieśli zwycięstwo w bitwie nad Fish Creek.
• Założono angielski klub piłkarski Bury F.C..

25 kwietnia – do służby wszedł brytyjski transatlantyk RMS „Etruria”.

28 kwietnia – podczas wystawy psów w Nowym Jorku po raz pierwszy zaprezentowano grzywacza chińskiego.

19 maja – w Berlinie powstał Związek Kobiet Pracujących, jedyny w Niemczech związek zawodowy dla kobiet.

28 maja – w ramach rebelii północno-zachodniej Indianie Kri odnieśli zwycięstwo nad kanadyjskim wojskiem w bitwie pod Frenchman’s Butte.

3 czerwca – w ramach rebelii północno-zachodniej kanadyjskie siły pokonały zbuntowanych Metysów w bitwie nad Loon Lake.

16 czerwca – założono klub piłkarski Újpest FC.

17 czerwca – do Nowego Jorku dostarczono w częściach Statutę Wolności.

6 lipca – Ludwik Pasteur po raz pierwszy zastosował szczepionkę przeciwko wściekliźnie.

20 sierpnia – Ernst Hartwig z obserwatorium w Tartu zaobserwował supernową S Andromedae w Galaktyce Andromedy, co było pierwszym odkryciem supernowej w innej galaktyce.

29 sierpnia – w Niemczech opatentowano pierwszy motocykl skonstruowany przez Gottlieba Daimlera.

6 września – wojska Księstwa Bułgarii zajęły Rumelię Wschodnią, co doprowadziło do zjednoczenia dwóch krajów bułgarskich.

24 października – w Wiedniu odbyła się premiera operetki Baron cygański autorstwa Johanna Straussa (syna).

7 listopada – powstała Kolej Transkanadyjska.

16 listopada – stracony przez powieszenie został Louis Riel, przywódca buntu kanadyjskich Metysów.

25 listopada – utworzono pierwszy kanadyjski Park Narodowy Banff.

28 listopada – zakończyła się wojna serbsko-bułgarska zwycięstwem Bułgarii.

17 grudnia – Madagaskar został objęty francuskim protektoratem.

22 grudnia – Hirobumi Itō został pierwszym premierem Japonii.

28 grudnia – założono Hinduski Kongres Narodowy, w którym współtwórcą był Mahatma Gandhi, duchowy przywódca Hindusów w walce o niepodległość.

30 grudnia – w bitwie pod Gennis w Sudanie brytyjscy żołnierze po raz ostatni walczyli w czerwonych uniformach.

Urodzili się

2 stycznia – Anna Hübler, niemiecka łyżwiarka figurowa (zm. 1976)

3 stycznia – Raul Koczalski, polski kompozytor i pianista wirtuoz (zm. 1948)

9 stycznia – Otto Falkenberg, norweski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1977)

11 stycznia – Alice Paul, amerykańska sufrażystka i aktywistka (zm. 1977)

13 stycznia:

• Hilary Ewert-Krzemieniewski, polski prawnik, burmistrz Gdyni (zm. 1951)
• Józef Rajmund Medes Ferris, hiszpański działacz Akcji Katolickiej, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)

15 stycznia – Czesław Michałowski, polski prawnik, polityk, minister sprawiedliwości (zm. 1941)

16 stycznia – Kristian Østervold, norweski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1960)

18 stycznia:

• Józef Straszewski, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1942)
• Ferdynand Szmidla, polski działacz niepodległościowy, społeczny i socjalistyczny (zm. 1961)

23 stycznia:

• Paschalis Torres Lloret, hiszpański działacz Akcji Katolickiej, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)
• Bolesław Wallek-Walewski, polski kompozytor, dyrygent, pedagog (zm. 1944)

27 stycznia:

• Zygfryd Goldfinger, polski prawnik i działacz komunistyczny żydowskiego pochodzenia (zm. 1964)
• Bronisław Ziemięcki, polski polityk, samorządowiec, poseł na Sejm RP, minister pracy i opieki społecznej, prezydent Łodzi (zm. 1944)

28 stycznia – Władysław Raczkiewicz, prezydent Rzeczypospolitej na uchodźstwie (zm. 1947)

7 lutego – Sinclair Lewis, amerykański powieściopisarz, autor opowiadań i dramaturg (zm. 1951)

9 lutego – Alban Berg, austriacki kompozytor, przedstawiciel drugiej szkoły wiedeńskiej (zm. 1935)

10 lutego – Alice Voinescu, rumuńska pisarka, tłumaczka, filozof i pamiętnikarka (zm. 1961)

13 lutego – Bess Truman, amerykańska pierwsza dama (zm. 1982)

19 lutego – Witold Świerz, polski lekarz, taternik, narciarz (zm. 1940)

20 lutego – Robert Monier, francuski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1944)

22 lutego:

• George Gaidzik, pływak, dwukrotny uczestnik Igrzysk Olimpijskich (zm. 1938)
• Gyula Komarnicki, węgierski taternik, autor przewodników po Tatrach (zm. 1975)

24 lutego:

• Juliusz Kaden-Bandrowski, prozaik, publicysta (zm. 1944)
• Stanisław Ignacy Witkiewicz, „Witkacy”, pisarz, malarz, filozof, teoretyk sztuki (zm. 1939)

25 lutego:

• Alicja Battenberg, arystokratka niemiecka (zm. 1969)
• Józef Kostrzewski, polski archeolog, prowadził m.in. wykopaliska w Biskupinie (zm. 1969)
• Jan Wang Rui, chiński męczennik, święty katolicki (zm. 1900)

1 marca – Gustaf Månsson, szwedzki żeglarz, olimpijczyk (zm. 1976)

8 marca – Bert Solomon, brytyjski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1961)

9 marca – Tamara Karsawina, rosyjska tancerka (zm. 1978)

14 marca – Roman Szczawiński, polski polityk, prawnik, prezydent Radomia (zm. 1942)

16 marca – Sydney Chaplin, brytyjski aktor (zm. 1965)

17 marca:

• Aleksander Bojemski, polski inżynier, architekt, profesor Politechniki Warszawskiej (zm. 1944)
• Ralph Rose, amerykański lekkoatleta, kulomiot, dyskobol i młociarz (zm. 1913)

21 marca – Pierre Renoir, francuski aktor (zm. 1952)

25 marca – Mateiu Ion Caragiale, rumuński prozaik, poeta (zm. 1936)

26 marca – Friedrich Kirchner, niemiecki generał (zm. 1960)

30 marca – Jan Turczynowicz, polski prawnik, samorządowiec, prezydent Lublina (zm. 1934)

2 kwietnia:

• Herman Sörgel, niemiecki architekt (zm. 1952)
• Jekatierina Swanidze, Gruzinka, pierwsza żona Józefa Stalina (zm. 1907)

4 kwietnia – Aino Forsten, fińska działaczka komunistyczna (zm. 1937)

16 kwietnia – Anna Zborowska, modelka i żona Leopolda Zborowskiego (zm. 1978)

17 kwietnia – Karen Blixen, duńska pisarka, autorka Pożegnania z Afryką (zm. 1962)

25 kwietnia – Jan Nepomucen Chrzan, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1942)

26 kwietnia – Carl Einstein, niemiecki pisarz i badacz historii literatury (zm. 1940)

29 kwietnia – Egon Erwin Kisch, czeski pisarz, dziennikarz i reporter tworzący w języku niemieckim (zm. 1948)

8 maja:

• Stefan Maleszewski, polski oficer, kawaler Virtuti Militari (zm. ?)
• Maria Sułkowska, księżna, poetka, autorka pierwszego polskiego tłumaczenia całości sonetów Williama Szekspira (zm. 1943)

13 maja:

• Mikiel Gonzi, maltański duchowny katolicki, arcybiskup Malty (zm. 1984)
• Nikołaj Kołotiłow, radziecki polityk (zm. 1937)

14 maja:

• Maria Kresencja Bojanc, słoweńska zakonnica, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1941)
• Edward P. Carville, amerykański polityk, senator ze stanu Nevada (zm. 1956)

20 maja – Fajsal I, król Iraku (zm. 1933)

22 maja:

• Hans Lukaschek, niemiecki urzędnik państwowy, nadburmistrz Zabrza (zm. 1960)
• Giacomo Matteotti, włoski polityk socjalistyczny (zm. 1924)

27 maja – Zbigniew Pronaszko, polski malarz, rzeźbiarz, scenograf, współtwórca teatru Cricot (zm. 1958)

9 czerwca:

• John Edensor Littlewood, matematyk angielski (zm. 1977)
• Felicjan Sławoj Składkowski, generał brygady Wojska Polskiego, polityk, premier RP w latach 1936–1939, z zawodu lekarz (zm. 1962)

10 czerwca – Adolf Panczakiewicz, polski oficer, kawaler Orderu Virtuti Militari (zm. 1958)

11 czerwca – Ana Štěrba-Böhm, słoweńska chemik, naukowiec (zm. 1936)

12 czerwca – Jan Januszewicz, polski oficer (zm. ?)

14 czerwca – Alf Jacobsen, norweski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1948)

18 czerwca – Jakub Dąbski, polski działacz partyjny, prezydent Dąbrowy Górniczej (zm. 1981)

19 czerwca – Adela Pankhurst, brytyjsko-australijska sufrażystka, działaczka komunistyczna i nacjonalistyczna (zm. 1961)

20 czerwca – Andrzej Gawroński, polski indolog, językoznawca i poliglota (zm. 1927)

21 czerwca – Janusz Jędrzejewicz, polski polityk, premier, członek obozu piłsudczykowskiego (zm. 1951)

23 czerwca – Juliusz Osterwa, polski aktor (zm. 1947)

24 czerwca – Maria Ewa od Opatrzności (Bogumiła Noiszewska), polska niepokalanka, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1942)

1 lipca – Dorothea Mackellar, australijska poetka (zm. 1968)

6 lipca – Aleksy Rżewski, polski działacz socjalistyczny i niepodległościowy, samorządowiec, pierwszy prezydent Łodzi (zm. 1939)

11 lipca – Jan Spilka, podpułkownik artylerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari (zm. 1942)

18 lipca – Antoni Maria Martín Hernández, hiszpański salezjanin, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)

19 lipca – Edward Szturm de Sztrem, statystyk i demograf, prezes GUS (zm. 1962)

20 lipca – Czesław Szczepański, polski prawnik, prezydent Lublina (zm. 1961)

29 lipca – Konstanty Stecki, polski botanik (zm. 1978)

1 sierpnia – György von Hevesy, fizykochemik węgierski, laureat Nagrody Nobla (zm. 1966)

9 sierpnia – Zygmunt Dyakowski, rotmistrz Wojska Polskiego (zm. 1957)

15 sierpnia – Edna Ferber, amerykańska pisarka (zm. 1968)

18 sierpnia:

• Ludwik Konarzewski, polski malarz, rzeźbiarz i pedagog plastyczny (zm. 1954)
• Roman Kramsztyk, polski malarz żydowskiego pochodzenia (zm. 1942)

23 sierpnia – Kazimierz Grus, polski karykaturzysta, rysownik, ilustrator (zm. 1955)

24 sierpnia – María del Carmen Moreno Benítez, hiszpańska salezjanka, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1936)

25 sierpnia – Georg Wilhelm Pabst, austriacki reżyser filmowy i scenarzysta (zm. 1967)

26 sierpnia – Alfréd Grósz, spiskoniemiecki nauczyciel, historyk i publicysta, taternik i działacz Karpathenverein (zm. 1973)

4 września:

• Wacław Czaczka-Ruciński, działacz niepodległościowy i samorządowy, honorowy burmistrz Solca Kujawskiego (zm. 1945)
• Wincenty Prennushi, albański biskup katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1949)

5 września – Désiré Defauw, amerykański dyrygent i skrzypek pochodzenia belgijskiego (zm. 1960)

9 września – Hans Meulengracht-Madsen, duński żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1966)

10 września – Berthold Altaner, niemiecki patrolog, duchowny katolicki (zm. 1964)

11 września – David Herbert Lawrence, angielski poeta i prozaik (zm. 1930)

16 września – Karen Horney, niemiecka psychoanalityk, psychiatra (zm. 1952)

17 września:

• Michalina Chełmońska-Szczepankowska, polska nauczycielka, poetka, tłumaczka (zm. 1953)
• Franciszek Sonik, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy kielecki (zm. 1957)

24 września – Stanisław Porembalski, polski urzędnik, samorządowiec, prezydent Kielc (zm. 1941)

25 września – Stanisław Celichowski, polski prawnik, polityk, prezydent Poznania (zm. 1947)

27 września:

• Stanisław Pigoń, historyk literatury polskiej (zm. 1968)
• Karol Adam Romer, polski hrabia i dyplomata (zm. 1938)

6 października – Eugen Ferdinand Hoffmann, niemiecki pisarz (zm. 1971)

7 października – Niels Bohr, fizyk duński, laureat Nagrody Nobla w 1922 (zm. 1962)

11 października:

• François Mauriac, pisarz francuski (zm. 1970)
• Jerzy Nadolski, polski oficer lekarz, kawaler Orderu Virtuti Militari (zm. 1940)

14 października – Edward Detkens, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1942)

23 października – Jan Czochralski, polski chemik, metaloznawca, wynalazca metody otrzymywania monokryształów (zm. 1953)

29 października – Nils Lamby, szwedzki żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1970)

31 października – Karol Radek, działacz Kominternu (zm. 1939)

1 listopada – Michał Piaszczyński, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1940)

2 listopada – Harlow Shapley, amerykański astronom (zm. 1972)

8 listopada:

• Eva Morris, brytyjska superstulatka (zm. 2000)
• Oskar Ritter von Niedermayer, niemiecki generał major, dyplomata, naukowiec, podróżnik, pisarz, publicysta (zm. 1948)
• Marcin Rożek, polski rzeźbiarz, malarz (zm. 1944)

11 listopada – George Patton, generał wojsk USA podczas drugiej wojny światowej (zm. 1945)

12 listopada – Jan Kwapiński, polski polityk, prezydent Łodzi, minister przemysłu i handlu, wicepremier (zm. 1964)

17 listopada – Michał Asanka-Japołł, polski literat, publicysta i pedagog (zm. 1953)

19 listopada – generals Kazimierz Sosnkowski, żołnierz, członek emigracyjnego rządu polskiego (zm. 1969)

25 listopada:

• Sigurd Juslén, fiński żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1954)
• Stanisław Kielak, polski polityk, wicemarszałek Sejmu (zm. 1940)

5 grudnia:

• Louise Bryant, amerykańska dziennikarka, pisarka (zm. 1936)
• Kazimierz Bukraba, polski duchowny katolicki, biskup piński (zm. 1946)
• Andrej Kavuljak, słowacki leśnik i historyk, związany z Orawą (zm. 1952)

8 grudnia – Anna Leszczyńska, polska rolniczka, Sprawiedliwa wśród Narodów Świata (zm. 1961)

20 grudnia – Adam Chętnik, polski etnograf, muzealnik, działacz społeczny i polityczny (zm. 1967)

21 grudnia – Anna Podgórska, polska działaczka oświatowa i niepodległościowa, nauczycielka (zm. 1968)

24 grudnia – Aleksander Dulin, polski kompozytor, dyrygent i pedagog, kapitan marynarki, kapelmistrz Orkiestry Reprezentacyjnej Marynarki Wojennej (zm. 1954)

26 grudnia – Jarl Hulldén, fiński żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1913)

data dzienna nieznana:

Maria Qi Yu, chińska męczennica, święta katolicka (zm. 1900)

Zmarli

Święta ruchome

Tłusty czwartek: 12 lutego

Ostatki: 17 lutego

Popielec: 18 lutego

Niedziela Palmowa: 29 marca

Pamiątka śmierci Jezusa Chrystusa: 29 marca

Wielki Czwartek: 2 kwietnia

Wielki Piątek: 3 kwietnia

Wielka Sobota: 4 kwietnia

Wielkanoc: 5 kwietnia

Poniedziałek Wielkanocny: 6 kwietnia

Wniebowstąpienie Pańskie: 14 maja

Zesłanie Ducha Świętego: 24 maja

Boże Ciało: 4 czerwca

Zobacz też

1885 w literaturze

1885 w muzyce

1885 w sztuce