1874

Wydarzenia w Polsce

17 stycznia – w Drelowie na Podlasiu 13 unitów zostało zastrzelonych przez rosyjskich żołnierzy.

3 lutego – kardynał Mieczysław Ledóchowski został aresztowany i uwięziony w Ostrowie Wielkopolskim na polecenie władz pruskich.

2 marca – miało miejsce ostatnie nabożeństwo w kościele w Trzęsaczu, który później został zniszczony przez podmywanie klifu przez Bałtyk.

30 maja – otwarto tunel kolejowy w Łupkowie na granicy polsko-słowackiej.

2 lipca – Mikołaj Zyblikiewicz objął stanowisko prezydenta Krakowa.

Wydarzenia na świecie

4 lutego – w czasie II wojny Brytyjczyków z Aszanti, wojska brytyjskie osiągnęły decydujące zwycięstwo, zdobywając i paląc miasto Kumasi na Złotym Wybrzeżu (obecnie Ghana).

15 marca – cesarz Annamu podpisał traktat z Francją w Sajgonie, w którym Wietnam, zachowując suwerenność, zobowiązał się do uzgadniania polityki zagranicznej z Francją oraz uznał jej panowanie w Kochinchinie.

18 marca – austriacki astronom Johann Palisa odkrył planetoidę (136) Austria.

21 marca – w Królestwie Węgier powstał rząd Istvána Bittó.

31 marca – papież Pius IX utworzył Metropolię Melbourne.

5 kwietnia – w Wiedniu miała miejsce premiera operetki „Zemsta nietoperza” autorstwa Johanna Straussa syna.

12 kwietnia – wyprawa polarna Austro-Węgier odkryła przylądek Fligely na Wyspie Rudolfa w archipelagu Ziemia Franciszka Józefa, co stanowi najdalej na północ wysunięty punkt Europy i całej Eurazji.

17 kwietnia – odkryto kometę Coggia.

21 kwietnia – astronom Johann Palisa odkrył planetoidę (137) Meliboea.

9 maja – uruchomiono tramwaje konne w Bombaju.

17 maja – na Węgrzech powstała Partia Niepodległości.

22 maja – Ernest Courtot de Cissey został premierem Francji.

14 czerwca – Michel Dominique objął stanowisko prezydenta Haiti.

20 lipca – zdobyto zachodni szczyt Elbrusu.

9 października – w szwajcarskim Bernie założono Powszechny Związek Pocztowy.

1 listopada – na Cmentarzu Centralnym w Wiedniu odbył się pierwszy pogrzeb.

2 listopada – opublikowano pierwsze wydanie japońskiego dziennika „Yomiuri Shimbun”.

17 listopada – na południowym Atlantyku zginęło 469 osób w wyniku pożaru i zatonięcia statku „Cospatrick”, który płynął z Anglii do Nowej Zelandii. Po 10 dniach uratowano trzech rozbitków.

24 listopada – Amerykanin Joseph Farwall Glidden opatentował drut kolczasty.

29 grudnia – Alfons XII został królem Hiszpanii, co oznaczało przywrócenie monarchii w kraju.

W Paryżu miała miejsce pierwsza wystawa impresjonistów.

Zakończono budowę opery Garnier.

Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska została rozwiązana.

Urodzili się

1 stycznia – Hugo von Hofmannsthal, austriacki pisarz (zm. 1929)

2 stycznia – Aleksander Prystor, polski polityk, marszałek Senatu, premier RP (zm. 1941)

4 stycznia – Maria Patrocinio od św. Jana Giner Gómis, hiszpańska karmelitanka klaretynka, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1936)

5 stycznia – Joseph Erlanger, amerykański fizjolog (zm. 1965)

12 stycznia – Marta Wiecka, polska szarytka, błogosławiona katolicka (zm. 1904)

15 stycznia:

  • Birger Gustafsson, szwedzki żeglarz, olimpijczyk (zm. 1969)
  • Tadeusz Łopuszański, pedagog, twórca i dyrektor szkoły eksperymentalnej w Rydzynie, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego (zm. 1955)

20 stycznia – Helena, rosyjska mniszka prawosławna (zm. 1950)

21 stycznia – Wincenty Witos, polski polityk, działacz ruchu ludowego, czterokrotny premier Rzeczypospolitej Polskiej (zm. 1945)

23 stycznia:

  • Józef González Huguet, hiszpański duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1936)
  • Juliusz Twardowski, polski prawnik, polityk (zm. 1945)

25 stycznia – William Somerset Maugham, pisarz i dramaturg angielski (zm. 1965)

7 lutego:

  • Józef Brudziński, polski neurolog, pediatra, wykładowca akademicki, działacz społeczny i polityczny (zm. 1917)
  • Jan Miklaszewski, polski leśnik (zm. 1944)

9 lutego – Amy Lowell, amerykańska poetka (zm. 1925)

15 lutego – Ernest Shackleton, irlandzki podróżnik i odkrywca, badacz Antarktydy (zm. 1922)

16 lutego – Helena Ottawowa, polska pianistka, pedagog (zm. 1948)

18 lutego – Leon Supiński, polski prawnik, polityk, minister sprawiedliwości, pierwszy prezes Sądu Najwyższego (zm. 1950)

24 lutego – Pacyfik Salcedo Puchades, hiszpański kapucyn, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)

26 lutego – Helena d’Abancourt de Franqueville, polska historyk sztuki, bibliotekarka (zm. 1942)

3 marca – Władysław Pilars de Pilar, polski historyk literatury, wykładowca akademicki, poeta (zm. 1952)

8 marca – Herbert Loveitt, brytyjski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1909)

12 marca – Zofia Atteslander, polska malarka (zm. ok. 1928)

13 marca – Wincenty Rubiols Castelló, hiszpański duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1936)

18 marca – Alice Gurschner, austriacka poetka, pisarka i felietonistka (zm. 1944)

24 marca – Harry Houdini, amerykański iluzjonista (zm. 1926)

26 marca – Robert Frost, amerykański poeta (zm. 1963)

28 marca – Stanisław Downarowicz, polski inżynier, polityk, minister spraw wewnętrznych (zm. 1941)

30 marca – Charles Lightoller, drugi oficer na RMS Titanic (zm. 1952)

15 kwietnia – Johannes Stark, niemiecki fizyk (zm. 1957)

18 kwietnia – Ivana Brlić-Mažuranić, chorwacka poetka, dziennikarka i eseistka (zm. 1938)

25 kwietnia – Guglielmo Marconi, włoski konstruktor radia, laureat Nagrody Nobla z fizyki w roku 1909 (zm. 1937)

4 maja – Juliusz Bonati, albański jezuita, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1951)

8 maja – Inessa Armand, rosyjska komunistka pochodzenia francuskiego, kochanka Włodzimierza Lenina (zm. 1920)

9 maja:

  • Howard Carter, brytyjski archeolog, egiptolog (zm. 1939)
  • Witold Celichowski, polski działacz polityczny, adwokat (zm. 1944)

10 maja – Mojżesz Schorr, rabin Wielkiej Synagogi w Warszawie, prawnik, historyk i orientalista, senator II RP (zm. 1941)

23 maja – Antoni Fertner, polski aktor (zm. 1959)

26 maja – Laura Montoya, kolumbijska zakonnica, święta katolicka (zm. 1949)

29 maja – Gilbert Keith Chesterton, pisarz angielski (zm. 1936)

1 czerwca – Helena Zamenhof, polska esperantystka pochodzenia żydowskiego (zm. 1940)

2 czerwca – E. Alyn Warren, amerykański aktor (zm. 1940)

6 czerwca – Jan Carbonell Mollá, hiszpański duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1936)

12 czerwca – Charles L. McNary, amerykański polityk, senator ze stanu Oregon (zm. 1944)

18 czerwca – Jerzy Tupou II, król Tonga (zm. 1918)

19 czerwca:

  • Michał de la Mora y de la Mora, meksykański duchowny katolicki, męczennik, święty (zm. 1927)
  • Jörg Lanz von Liebenfels, niemiecki badacz zajmujący się rasami (zm. 1954)

3 lipca – Jean Collas, francuski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1928)

7 lipca – Władysław Grabski, ekonomista, polityk i historyk (zm. 1938)

14 lipca – Jerzy Żuławski, polski pisarz (zm. 1915)

28 lipca – Ernst Cassirer, niemiecki filozof (zm. 1945)

29 lipca – Auguste Giroux, francuski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1953)

2 sierpnia – Antoni Kucharczyk, polski poeta ludowy (zm. 1944)

13 sierpnia – Hagbart Steffens, norweski żeglarz, olimpijczyk (zm. 1932)

16 sierpnia:

  • Gerhard Hessenberg, niemiecki matematyk (zm. 1925)
  • Dmitrij Uljanow, radziecki lekarz, rewolucjonista, polityk (zm. 1943)
  • Aleksander Własow, białoruski działacz narodowy, polityk, senator RP (zm. 1941)

18 sierpnia – Anna Czarnogórska, czarnogórska królewna (zm. 1971)

23 sierpnia – Wacław Szokalski, polski generał brygady (zm. 1956)

24 sierpnia – Aniela Bogusławska, polska aktorka (zm. 1931)

25 sierpnia – Ludwik Gdyk, polski polityk, wicemarszałek Sejmu (zm. 1940)

27 sierpnia:

  • Carl Bosch, niemiecki inżynier-chemik, laureat Nagrody Nobla (zm. 1940)
  • John Burt, nowozelandzki rugbysta (zm. 1933)

16 września – Edward Puchalski, polski reżyser i scenarzysta filmowy, pionier polskiej kinematografii (zm. 1942)

1 października – Ignacy Król, polski taternik, turysta, narciarz, pedagog i przyrodnik (zm. 1951)

4 października – Félix Picon, francuski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1922)

8 października – István Bethlen, węgierski arystokrata, mąż stanu oraz premier Węgier w latach 1921–1931 (zm. 1946)

10 października – Jadwiga Dziubińska, polska działaczka ruchu ludowego, posłanka na Sejm Ustawodawczy (zm. 1937)

15 października – Selma Kurz, austriacka sopranistka (zm. 1933)

21 października – Stanisław Kostka Łukomski, polski duchowny katolicki, biskup łomżyński (zm. 1948)

29 października – Adam Marceli Piwowar, polski geolog i polarnik, samorządowiec, prezydent Dąbrowy Górniczej (zm. 1939)

10 listopada – Donald Baxter MacMillan, amerykański żeglarz, podróżnik i badacz polarny (zm. 1970)

11 listopada – Bernard Fanning, nowozelandzki rugbysta (zm. 1946)

14 listopada:

  • Adolf Brand, niemiecki działacz gejowski, dziennikarz i anarchista (zm. 1945)
  • Johann Schober, polityk austriacki, kanclerz Austrii, pierwszy prezydent Interpolu (zm. 1932)

16 listopada – Aleksandr Kołczak, rosyjski oficer marynarki, admirał, badacz polarny, jeden z organizatorów oraz przywódców białej armii (zm. 1920)

27 listopada – Chaim Weizman, izraelski naukowiec, polityk, pierwszy prezydent Izraela (zm. 1952)

30 listopada:

  • Winston Churchill, polityk brytyjski (zm. 1965)
  • Lucy Maud Montgomery, pisarka kanadyjska (zm. 1942)

2 grudnia – Joseph Olivier, francuski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1901)

3 grudnia – Piotr Poveda Castroverde, hiszpański karmelita, założyciel Instytutu Terezjańskiego, męczennik, święty katolicki (zm. 1936)

4 grudnia – Edwin Sidney Broussard, amerykański polityk, senator ze stanu Luizjana (zm. 1934)

7 grudnia – Alice V. Morris, amerykańska działaczka społeczna (zm. 1950)

12 grudnia – Jadwiga Kowalczykówna, nauczycielka, która wraz z Jadwigą Jawurkówną założyła prywatną szkołę dla dziewcząt w Warszawie (zm. 1944)

18 grudnia – André Guerrier, francuski żeglarz, medalista olimpijski

21 grudnia:

  • Paweł Bienias, działacz polonijny (zm. 1934)
  • Tadeusz Boy-Żeleński, polski pisarz (zm. 1941)

26 grudnia – Rosa Albach-Retty, austriacka aktorka (zm. 1980)

Data dzienna nieznana:

  • Anna An (z domu Jiao), chińska męczennica, święta katolicka (zm. 1900)
  • John Henry Birtles, brytyjski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1935)
  • Nina Niovilla, pierwsza polska reżyserka (zm. 1966)

Zmarli

16 stycznia – Max Schultze, niemiecki anatom i histolog (ur. 1825)

17 stycznia – Chang i Eng Bunker, bliźniacy syjamscy, urodzeni złączone tkanką chrzęstną (ur. 1811)

19 stycznia – August Heinrich Hoffmann von Fallersleben, autor tekstu hymnu niemieckiego (ur. 1798)

9 lutego – Jules Michelet, francuski historyk, pisarz i filozof (ur. 1798)

23 lutego – Edward Rastawiecki, polski historyk sztuki (ur. 1804)

8 marca – Millard Fillmore, trzynasty prezydent USA (ur. 1800)

28 marca – Peter Andreas Hansen, niemiecki astronom (ur. 1795)

22 maja – Maria Kalergis-Muchanow, polska pianistka i mecenas sztuki, hrabianka (ur. 1822)

8 czerwca – Cochise, wódz Apaczów (ur. ok. 1810–1815)

16 września – Maksymilian Gierymski, polski malarz (ur. 1846)

26 października – Peter Cornelius, niemiecki kompozytor, poeta (ur. 1824)

17 listopada – Rudolf von Carnall, niemiecki inżynier, geolog (ur. 1804)

7 grudnia – Konstantin von Tischendorf, niemiecki protestancki biblista, odkrywca ponad dwudziestu kodeksów majuskułowych (ur. 1815)

27 grudnia – Ernst Litfaß, niemiecki wydawca i drukarz, wynalazca słupa ogłoszeniowego (ur. 1816)

Zdarzenia astronomiczne

9 grudnia – miało miejsce przejście Wenus na tle tarczy słonecznej.

Święta ruchome

Tłusty czwartek: 12 lutego

Ostatki: 17 lutego

Popielec: 18 lutego

Niedziela Palmowa: 29 marca

Wielki Czwartek: 2 kwietnia

Wielki Piątek: 3 kwietnia

Wielka Sobota: 4 kwietnia

Wielkanoc: 5 kwietnia

Poniedziałek Wielkanocny: 6 kwietnia

Wniebowstąpienie Pańskie: 14 maja

Zesłanie Ducha Świętego: 24 maja

Boże Ciało: 4 czerwca

Zobacz też

1874 w literaturze

1874 w muzyce

1874 w sztuce

Przypisy