1872

Wydarzenia w Polsce

1 stycznia – w Krakowie miała miejsce prapremiera dramatu Adama Mickiewicza pt. Konfederaci barscy.

2 stycznia – ukazało się pierwsze wydanie „Kuriera Poznańskiego”.

16 lutego – zatwierdzono statut Akademii Umiejętności w Krakowie.

26 maja – otwarto dwutorową linię kolejową Inowrocław-Bydgoszcz.

27 października – oddano do użytku dwutorową linię kolejową łączącą Chorzów i Tarnowskie Góry.

Państwo pruskie przejęło nadzór nad szkolnictwem, co zapoczątkowało jego germanizację w zaborze pruskim.

Powstało Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy.

Wydarzenia na świecie

12 stycznia – Jan IV został cesarzem Etiopii.

1 marca – w USA utworzono Park Narodowy Yellowstone.

4 marca – Hiszpanie założyli miasto Puerto Princesa na filipińskiej wyspie Palawan.

5 marca – Amerykanin George Westinghouse uzyskał patent na kolejowy hamulec pneumatyczny.

16 marca – w pierwszym w historii meczu finałowym o Puchar Anglii w piłce nożnej, Wanderers F.C. pokonali Royal Engineers A.F.C. 1:0.

3 kwietnia – kanadyjski astronom James Craig Watson odkrył planetoidę (119) Althaea.

10 kwietnia – francuski astronom Alphonse Borrelly odkrył planetoidę (120) Lachesis.

13 kwietnia – amerykański lekarz George Huntington po raz pierwszy opisał w czasopiśmie medycznym chorobę, która później została nazwana pląsawicą Huntingtona.

24 kwietnia – miała miejsce erupcja Wezuwiusza.

18 maja – w Lipsku na trasy wyjechały pierwsze tramwaje konne.

14 czerwca – w Kanadzie zalegalizowano związki zawodowe.

22 czerwca – uruchomiono komunikację tramwajową w Moskwie.

18 lipca – w Wielkiej Brytanii wprowadzono zasadę tajności głosowania w wyborach parlamentarnych.

5 sierpnia – założono Zgromadzenie Córek Maryi Wspomożycielki.

18 września – Oskar II został królem Szwecji i Norwegii.

30 listopada – w Glasgow odbył się pierwszy oficjalny mecz międzypaństwowy w piłce nożnej, w którym Szkocja zremisowała bezbramkowo z Anglią.

4 grudnia:

  • József Szlávy został premierem Węgier.
  • Załoga brytyjskiego brygu „Dei Gratia” dostrzegła dryfujący amerykański statek „Mary Celeste”, który okazał się bez załogi, której nigdy nie odnaleziono.
  • Powstał Uniwersytet w Kolozsvárze, obecnie znany jako Uniwersytet Segedyński.
  • Otwarto linię kolejową Tbilisi – Poti.

Urodzili się

6 stycznia – Aleksandr Skriabin (ros. Алекса́ндр Никола́евич Скря́бин), rosyjski pianista i kompozytor (zm. 1915)

9 stycznia – Maria Klara Nanetti, włoska misjonarka, męczennica, święta katolicka (zm. 1900)

11 stycznia:

  • Wilfred Baddeley, brytyjski tenisista (zm. 1929)
  • Béla Hajts, słowacki nauczyciel, krajoznawca i działacz turystyczny, autor nazwy „Słowacki Raj” (zm. 1926)

15 stycznia – Henryk Zemanek, polski generał dywizji (zm. 1936)

16 stycznia – Paweł Manna, włoski duchowny katolicki, założyciel Papieskiej Unii Misyjnej, misjonarz, błogosławiony (zm. 1952)

18 stycznia – Edward Komar, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy tarnowski (zm. 1943)

28 stycznia – Andrija Radović, czarnogórski polityk, dwukrotny premier (zm. 1947)

29 stycznia – Helena Sujkowska, polska działaczka socjalistyczna, oświatowa i kobieca, polityk, senator RP, podporucznik, żołnierz AK, uczestniczka powstania warszawskiego (zm. 1944)

5 lutego – Wiktoria Niegolewska, polska ziemianka, działaczka narodowa, członkini honorowa Związku Powstańców Śląskich (zm. 1927)

10 lutego – Jan Radtke, pierwszy polski wójt Gdyni (zm. 1958)

12 lutego – Theodoor Hendrik van de Velde, holenderski ginekolog i seksuolog (zm. 1937)

3 marca – Artur Markowicz, polski malarz, litograf pochodzenia żydowskiego (zm. 1934)

5 marca – Ludwik Szczepański, polski literat, publicysta, dziennikarz, poeta (zm. 1954)

6 marca – Agnes Morton, brytyjska tenisistka (zm. 1952)

8 marca – Anna Held, amerykańska aktorka, piosenkarka pochodzenia polskiego (zm. 1918)

10 marca – Henri Arthus, francuski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1962)

17 marca:

  • Bogusław Butrymowicz, polski poeta, tłumacz, historyk literatury (zm. 1965)
  • Louis Muskens, holenderski neurolog (zm. 1937)

19 marca – Zygmunt Marek, polski polityk, wicemarszałek Sejmu (zm. 1931)

31 marca – Aleksandra Kołłontaj (ros. Алекса́ндра Миха́йловна Коллонта́й), rosyjska rewolucjonistka (zm. 1952)

1 kwietnia – Tadeusz Joteyko, polski kompozytor, dyrygent i pedagog (zm. 1932)

3 kwietnia – Arthur Byron, amerykański aktor filmowy i teatralny (zm. 1943)

16 kwietnia – Henryk Galle, polski krytyk i historyk literatury (zm. 1948)

19 kwietnia – Alice Salomon, niemiecka działaczka społeczna, feministka pochodzenia żydowskiego (zm. 1948)

26 kwietnia – Stanisław Haller, polityk i generał Wojska Polskiego (zm. 1940)

28 kwietnia – Adolf Daab, Radny Warszawy, przedsiębiorca budowlany (zm. 1924)

1 maja – Hugo Alfvén, szwedzki kompozytor (zm. 1960)

3 maja – Símun av Skarði, farerski poeta, polityk i nauczyciel (zm. 1942)

10 maja:

  • Marcel Mauss, francuski socjolog i antropolog (zm. 1950)
  • Tom Pearson, walijski sportowiec (zm. 1957)

18 maja:

  • Pasquale Jannaccone, włoski ekonomista, polityk (zm. 1959)
  • Bertrand Russell, brytyjski logik, matematyk, filozof, działacz społeczny, eseista, laureat Nagrody Nobla (zm. 1970)

21 maja:

  • Irmgard Henckel von Donnersmarck, niemiecka arystokratka (zm. 1940)
  • Teffi, rosyjska pisarka, poetka, dramaturg, eseistka, felietonistka (zm. 1952)

28 maja – Marian Smoluchowski, polski fizyk (zm. 1917)

31 maja – Charles Greeley Abbot, amerykański astrofizyk i astronom (zm. 1973)

6 czerwca – Aleksandra Fiodorowna, ostatnia caryca Imperium Rosyjskiego, żona ostatniego cara Rosji Mikołaja II, wnuczka królowej Wiktorii, święta prawosławna (zm. 1918 rozstrzelana z rodziną przez CzeKa)

12 czerwca – Władysław Kunicki, polski nauczyciel, działacz samorządowy, polityk PPS i właściciel gimnazjum w Lublinie (zm. 1941)

13 czerwca – Jan Szczepanik, polski nauczyciel, wynalazca znany jako „polski Edison” (zm. 1926)

15 czerwca – Johanna Gadski, niemiecka śpiewaczka (zm. 1932)

18 czerwca – Anna Kaworek, polska zakonnica, współzałożycielka i pierwsza przełożona zakonu michalitek, czcigodna Służebnica Boża (zm. 1936)

23 czerwca – Alojzy Orione (Luigi Orione), włoski duchowny katolicki, założyciel zgromadzenia Orionistów, działacz społeczny, święty Kościoła katolickiego (zm. 1940)

5 lipca – Henrik Agersborg, norweski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1942)

8 lipca – Stanisław Srokowski, polski geograf, założyciel i pierwszy dyrektor Instytutu Bałtyckiego (zm. 1950)

12 lipca – Emil Hácha, czeski polityk i prawnik (zm. 1945)

16 lipca – Roald Amundsen, norweski badacz polarny (zm. 1928)

22 lipca – Witold Łaszczyński, polski pisarz (zm. 1949)

3 sierpnia – Haakon VII, król Norwegii (zm. 1957)

6 sierpnia – Serafina Emanuela Justa Fernández Ibero, hiszpańska kapucynka od Świętej Rodziny, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1936)

13 sierpnia – Richard Willstätter, niemiecki chemik, laureat Nagrody Nobla (zm. 1942)

17 sierpnia – Traian Vuia, rumuński pionier lotnictwa (zm. 1950)

21 sierpnia – Aubrey Beardsley, angielski rysownik, ilustrator (zm. 1898)

26 sierpnia – Joseph Taylor Robinson, amerykański polityk, senator ze stanu Arkansas (zm. 1937)

28 sierpnia – Dominik Maria z Alboraya, hiszpański amigonianin, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)

31 sierpnia – Matylda Krzesińska, rosyjska tancerka pochodzenia polskiego (zm. 1971)

9 września – Josef Stránský, czeski dyrygent, kompozytor i marszand (zm. 1936)

14 września – Mateusz Manterys, polski działacz społeczny, polityk (zm. 1946)

16 września – Kathleen Nunneley, nowozelandzka tenisistka (zm. 1956)

19 września – Key Pittman, amerykański polityk, senator ze stanu Nevada (zm. 1940)

20 września – Walter E. Scott, amerykański hochsztapler (zm. 1954)

21 września – Henry Wilde, główny oficer na RMS Titanic (zm. 1912)

2 października – Władysław Jabłoński, polski architekt, polityk, prezydent Warszawy (zm. 1952)

4 października – Juliusz Tadeusz Tarnawa-Malczewski, generał, minister spraw wojskowych w trzecim rządzie Wincentego Witosa (zm. 1940)

12 października – Ralph Vaughan Williams, brytyjski kompozytor (zm. 1958)

13 października – Cezary Szyszko, polski prawnik, działacz społeczny (zm. 1938)

14 października:

  • Reginald Doherty, brytyjski tenisista (zm. 1910)
  • Ole Østervold, norweski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1936)

15 października – Edith Wilson, żona 28. prezydenta USA Thomasa Woodrowa Wilsona (zm. 1961)

18 października – Stanisław Smreczyński (senior), polski entomolog, pedagog (zm. 1954)

23 listopada – Józef Calasanz Marqués, hiszpański salezjanin, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)

24 listopada – Lew Michajłow, radziecki działacz partyjny i państwowy (zm. 1928)

5 grudnia – Wincenty Styczyński, polski lekarz, polityk, działacz społeczny na Górnym Śląsku (zm. 1922)

7 grudnia – Johan Huizinga, holenderski filozof i historyk, autor dzieła Jesień Średniowiecza (zm. 1945)

9 grudnia – Thomas W. Hardwick, amerykański polityk, senator ze stanu Georgia (zm. 1944)

25 grudnia – Emanuel Twórz, polski lekarz, działacz narodowy i społeczny (zm. 1955)

28 grudnia – Maria Amandyna Jeuris, belgijska misjonarka, męczennica, święta katolicka (zm. 1900)

29 grudnia – Helena Rolandowa, polska aktorka (zm. 1952)

30 grudnia – William Larned, amerykański tenisista (zm. 1926)

data dzienna nieznana:

Jakub Major, polski rolnik, społecznik i samorządowiec (zm. 1948)

Zmarli

9 stycznia – Henry W. Halleck, amerykański oficer, naukowiec i prawnik (ur. 1815)

24 stycznia – William Webb Ellis, pastor anglikański, legendarny twórca gry w rugby (ur. 1806)

23 lutego:

  • Johann Georg Rainer, spiskoniemiecki działacz turystyczny (ur. 1800)
  • Jakub Ignacy Waga, polski przyrodnik i botanik (ur. 1800)

10 marca – Giuseppe Mazzini, włoski prawnik, dziennikarz, demokrata (ur. 1805)

20 marca – Franciszek od Jezusa, Maryi, Józefa Palau y Quer, hiszpański karmelita, błogosławiony katolicki (ur. 1811)

2 kwietnia – Samuel Morse, amerykański malarz i wynalazca (ur. 1791)

20 kwietnia – Andrej Sládkovič, słowacki poeta romantyczny (ur. 1820)

4 czerwca – Stanisław Moniuszko, polski kompozytor (ur. 1819)

26 czerwca – Sabina Grzegorzewska, polska pamiętnikarka (ur. 1808)

30 czerwca – Cirilo de Alameda y Brea, kardynał, prymas Hiszpanii (ur. 1781)

2 lipca – Aleksandr Hilferding, rosyjski slawista (ur. 1831)

18 lipca – Benito Juárez, meksykański polityk (ur. 1806)

28 lipca – Frederik Kaiser, holenderski astronom (ur. 1808)

3 września – Oskar Flatt, polski krajoznawca, autor pierwszej monografii Łodzi „Opis miasta Łodzi…” z 1853 r. (ur. 1822)

7 września – Antoni Stolpe, polski kompozytor, pianista (ur. 1851)

14 listopada – Maria Merkert, niemiecka zakonnica, założycielka elżbietanek, błogosławiona katolicka (ur. 1817)

2 grudnia – Wincenty Pol, polski poeta i geograf (ur. 1807)

3 grudnia – Paweł Darasz, polski lekarz, działacz niepodległościowy oraz powstaniec listopadowy (ur. 1811)

5 grudnia – Jakub Rarkowski, burmistrz Olsztyna w latach 1836–1865 (ur. 1809)

31 grudnia – Aleksis Kivi, fiński pisarz (ur. 1834)

Święta ruchome

Tłusty czwartek: 8 lutego

Ostatki: 13 lutego

Popielec: 14 lutego

Niedziela Palmowa: 24 marca

Wielki Czwartek: 28 marca

Wielki Piątek: 29 marca

Wielka Sobota: 30 marca

Wielkanoc: 31 marca

Poniedziałek Wielkanocny: 1 kwietnia

Wniebowstąpienie Pańskie: 9 maja

Zesłanie Ducha Świętego: 19 maja

Boże Ciało: 30 maja

Zobacz też

1872 w literaturze

1872 w muzyce

1872 w sztuce

Zostań naszym fanem!

Pomóż nam się rozwijać! Polub nas na Facebooku! i śledź nas na X!