Wydarzenia w Polsce
21 lutego – powołano do życia Centralne Towarzystwo Gospodarcze dla Wielkiego Księstwa Poznańskiego.
27 lutego – w Warszawie miała miejsce manifestacja patriotyczna, która została brutalnie stłumiona przez rosyjskie wojsko; zginęło 5 osób.
2 marca – na Powązkach odbył się demonstracyjny pogrzeb pięciu ofiar zbrodni wojsk carskich z 27 lutego.
7 kwietnia – rosyjski oficer Jan Peucker popełnił samobójstwo, nie chcąc strzelać do uczestników patriotycznego pochodu w Warszawie.
8 kwietnia – wojsko rosyjskie otworzyło ogień do bezbronnej ludności zgromadzonej na placu zamkowym w Warszawie; zginęło 100 osób, a setki zostały ranne.
18 czerwca – car Aleksander II Romanow wydał ukaz, który ustanawiał w Królestwie Kongresowym Radę Stanu oraz samorząd gubernialny i powiatowy.
14 października – rosyjski namiestnik hr. Karol Lambert wprowadził stan wojenny na terenie Królestwa Polskiego.
15 października – w Warszawie wojsko rosyjskie rozbiło demonstrację patriotyczną z okazji rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki.
24 października – otwarto linię kolejową Toruń – Bydgoszcz.
4 listopada – uruchomiono linię kolejową Wiedeń – Lwów.
1 grudnia – uruchomiono 2-torową linię kolejową Łowicz – Kutno o długości 45,3 km.
Wydarzenia na świecie
2 stycznia – zmarł pruski król Fryderyk Wilhelm IV; jego młodszy brat Wilhelm I wstąpił na tron.
9 stycznia:
- Missisipi jako drugi stan południowy ogłosiło secesję z Unii.
- Parostatek Star of the West, próbujący dostarczyć zaopatrzenie do garnizonu majora Roberta Andersona w twierdzy Forcie Sumter, został ostrzelany przez baterie konfederackie i zmuszony do odwrotu; te strzały stały się pierwszymi w wojnie secesyjnej.
19 stycznia – Georgia wystąpiła z Unii.
11 stycznia – Alabama opuściła Unię.
26 stycznia – Luizjana została kolejnym stanem, który opuścił Unię.
29 stycznia – Kansas został przyjęty do Unii jako 34. stan.
4 lutego – grupa południowych stanów USA ogłosiła secesję i powołała nowe państwo, Skonfederowane Stany Ameryki.
9 lutego – Jefferson Davis został wybrany na prezydenta nowo powstałych Skonfederowanych Stanów Ameryki.
18 lutego – Wiktor Emanuel II został pierwszym królem zjednoczonych Włoch.
26 lutego – cesarz Austrii Franciszek Józef I wydał Patent lutowy.
2 marca – utworzono Terytorium Dakoty i Terytorium Nevady.
3 marca – (19 lutego według starego stylu) Aleksander II wydał manifest zapowiadający zniesienie poddaństwa oraz uwłaszczenie chłopów w Imperium Rosyjskim.
4 marca:
- Odbyło się zaprzysiężenie Abrahama Lincolna, 16. prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki.
- Niemiecki astronom Ernst Tempel odkrył planetoidę (64) Angelina.
8 marca – astronom Ernst Tempel odkrył planetoidę (65) Cybele.
14 marca – Jacob van Zuylen van Nijevelt został premierem Holandii.
16 marca – utworzono Korpus Piechoty Morskiej Stanów Skonfederowanych.
17 marca – ogólnowłoski parlament w Turynie proklamował powstanie Królestwa Włoch (królem został Wiktor Emanuel II).
20 marca – ponad 5 tys. osób zginęło w zniszczonym przez trzęsienie ziemi argentyńskim mieście Mendoza.
23 marca – Camillo Cavour został pierwszym premierem zjednoczonych Włoch.
29 marca – Śląsk Austriacki odzyskał autonomię wraz z jej atrybutami w postaci Śląskiego Sejmu Krajowego i rządu krajowego w Opawie.
2 kwietnia – zwłoki Napoleona Bonaparte przeniesiono z jednej z kaplic do sarkofagu pod kopułą Kościoła Inwalidów w Paryżu, gdzie spoczywają do dziś.
6 kwietnia – utworzono Sułtanat Zanzibaru.
8 kwietnia – powstał Bułgarski Kościół Katolicki.
10 kwietnia – założono Massachusetts Institute of Technology w Cambridge pod Bostonem.
11 kwietnia – w Paryżu miała miejsce premiera opery Statua Ernesta Reyera.
12 kwietnia – ostrzał Fortu Sumter przez wojska Konfederacji Południa zapoczątkował wojnę secesyjną 1861–1865.
14 kwietnia – w wojnie secesyjnej: zwycięstwo wojsk konfederackich w bitwie o Fort Sumter.
15 kwietnia – prezydent Abraham Lincoln wygłosił orędzie wzywające do mobilizacji sił unijnych w wojnie secesyjnej.
17 kwietnia:
- wojna secesyjna: Wirginia wystąpiła z Unii.
- brytyjski astronom Norman Pogson odkrył planetoidę (67) Asia.
19 kwietnia – wojna secesyjna: rozpoczęła się blokada morska stanów Południa.
26 kwietnia – włoski astronom Giovanni Schiaparelli odkrył planetoidę (69) Hesperia.
27 kwietnia:
- prezydent Abraham Lincoln zawiesił Habeas Corpus Act.
- wojna secesyjna: Wirginia Zachodnia odłączyła się od Wirginii.
5 maja – niemiecki astronom Hermann Goldschmidt odkrył planetoidę (70) Panopaea.
6 maja – wojna secesyjna: Arkansas opuścił Unię.
9 maja – w Dreźnie otwarto ogród zoologiczny.
13 maja – australijski astronom John Tebbutt odkrył Wielką Kometę z roku 1861.
20 maja – wojna secesyjna: Karolina Północna wystąpiła z Unii.
29 maja – niemiecki astronom Christian Peters odkrył planetoidę (72) Feronia.
1 czerwca – wojna secesyjna: nierozstrzygnięta bitwa morska u ujścia Aquia Creek.
3 czerwca – wojna secesyjna: zwycięstwo wojsk Unii w bitwie pod Philippi.
17 czerwca – wojna secesyjna: zwycięstwo wojsk Unii w bitwie pod Boonville w Missouri.
25 czerwca – Abdülaziz został sułtanem Turcji.
5 lipca – wojna secesyjna: zwycięstwo konfederatów w bitwie pod Carthage.
11 lipca – wojna secesyjna: zwycięstwo wojsk Unii w bitwie pod Rich Mountain.
18 lipca – wojna secesyjna: zwycięstwo konfederatów w bitwie pod Blackburn’s Ford.
21 lipca – wojna secesyjna: stoczono I bitwę nad Bull Run.
6 sierpnia – Wielka Brytania anektowała Lagos.
26 sierpnia – wojna secesyjna: zwycięstwo konfederatów w bitwie pod Kessler’s Cross Lanes.
10 września – wojna secesyjna: zwycięstwo wojsk Unii w bitwie pod Carnifex Ferry.
12-15 września – wojna secesyjna: zwycięstwo Unii w bitwie pod Cheat Mountain.
20 września – wojna secesyjna: zwycięstwo konfederatów w I bitwie pod Lexington.
3 października – wojna secesyjna: nierozstrzygnięta bitwa nad Greenbrier River.
18 października – Wilhelm I Hohenzollern koronował się w Królewcu na króla Prus.
21 października – wojna secesyjna: zwycięstwo konfederatów w bitwie pod Ball’s Bluff.
24 października – Western Union zakończyła budowę pierwszej transkontynentalnej linii telegraficznej.
25 października – w Toronto zainaugurowano pierwszą kanadyjską giełdę – Toronto Stock Exchange.
4 listopada – założono Uniwersytet Waszyngtoński w Seattle, największy w północno-zachodnich Stanach Zjednoczonych.
6 listopada – Jefferson Davis został wybrany na prezydenta Skonfederowanych Stanów Ameryki.
7 listopada:
- wojna secesyjna: Unioniści stoczyli starcie z Konfederatami w bitwie pod Belmont.
- rozpoczęła się bitwa o Port Royal, jedna z pierwszych operacji desantowych w amerykańskiej wojnie secesyjnej.
8 listopada – wojna secesyjna: miał miejsce incydent Trent.
10 grudnia – wojna secesyjna: Kentucky jako 12. stan przystąpiło do Skonfederowanych Stanów Ameryki.
13 grudnia – wojna secesyjna: nierozstrzygnięta bitwa pod Camp Allegheny.
17 grudnia – wojska hiszpańsko-francusko-brytyjskie w wyniku interwencji zbrojnej zajęły meksykański port Veracruz.
Wydano pierwszą gazetę w języku grenlandzkim.
Urodzili się
3 stycznia:
- Ernest Renshaw, brytyjski tenisista, zwycięzca Wimbledonu (zm. 1899)
- William Renshaw, brytyjski tenisista, wielokrotny zwycięzca Wimbledonu (zm. 1904)
16 stycznia – Adam Chełmoński, polski lekarz (zm. 1924)
27 stycznia – Rudolf Modrzejewski, amerykański inżynier, syn Heleny Modrzejewskiej, budowniczy linii kolejowych i mostów, pionier w budownictwie mostów wiszących (zm. 1940)
3 lutego – Ernst Arndt, niemiecki aktor teatralny i filmowy żydowskiego pochodzenia (zm. 1942)
15 lutego:
- Charles Édouard Guillaume, szwajcarski fizyk, laureat Nagrody Nobla (zm. 1938)
- Alfred Whitehead, angielski matematyk i filozof (zm. 1947)
17 lutego – Helena Fryderyka Augusta, księżniczka Waldeck-Pyrmont, księżna Albany (zm. 1922)
24 lutego – Aleksander Borawski, polski malarz, konserwator zabytków (zm. 1942)
26 lutego:
- Ferdynand I Koburg, car Bułgarii (zm. 1948)
- Jarosław Klemens Wiśniewski, polski ziemianin, dyplomata (zm. 1940)
3 marca – Rajmund Grimaltós Monllor, hiszpański jezuita, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)
10 marca – Klelia Merloni, włoska zakonnica, błogosławiona katolicka (zm. 1930)
14 kwietnia – Stefan Szolc-Rogoziński, polski podróżnik, badacz Afryki, zwłaszcza Kamerunu (zm. 1896)
16 kwietnia – Karol Potkański, polski historyk, etnograf, badacz regionu, taternik (zm. 1907)
17 kwietnia – Willard Saulsbury, amerykański polityk, senator ze stanu Delaware (zm. 1927)
25 kwietnia – Rudolf Dittrich, austriacki muzyk (zm. 1919)
30 kwietnia – Marian Zdziechowski, polski filozof i historyk idei (zm. 1938)
1 maja – Cezaryna Wojnarowska, polska działaczka socjalistyczna (zm. 1911)
7 maja – Rabindranath Tagore (bengali রবীন্দ্রনাথ ঠাকুর), indyjski poeta, prozaik, filozof, także kompozytor i malarz, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (zm. 1941)
8 maja:
- Tarzylla Córdoba Belda, hiszpańska działaczka Akcji Katolickiej, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1936)
- Jan Sullivan, irlandzki jezuita, błogosławiony katolicki (zm. 1933)
15 maja – Paul Blau, niemiecki duchowny, superintendent generalny Kościoła Ewangelicko-Unijnego w Wielkopolsce (zm. 1944)
19 maja – Nellie Melba, australijska śpiewaczka operowa (zm. 1931)
28 maja – Arthur Kickton, niemiecki architekt (zm. 1944)
2 czerwca – Alfred Wróblewski, polski prezbiter jezuicki, protonotariusz apostolski, pisarz, poeta, kompozytor (zm. 1943)
7 czerwca:
- Maria Raffaella Cimatti, włoska zakonnica, błogosławiona katolicka (zm. 1945)
- Antoni Laubitz, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy gnieźnieński (zm. 1939)
8 czerwca – Władysław Krynicki, polski duchowny katolicki, biskup włocławski (zm. 1928)
2 lipca – Aleksandra Jentysówna, polska działaczka ruchu robotniczego (zm. 1920)
3 lipca – Peter Jackson, australijski bokser pochodzenia karaibskiego (zm. 1901)
7 lipca – Nettie Stevens, amerykańska biolog i genetyk (zm. 1912)
8 lipca – Feliks Jasieński, polski krytyk i kolekcjoner sztuki (zm. 1929)
12 lipca – Anton Arienski, rosyjski kompozytor, pianista, dyrygent (zm. 1906)
20 lipca – Nobu Shirase (jap. 白瀬矗), japoński oficer, badacz Antarktydy (zm. 1946)
29 lipca – Alice Hathaway Lee, pierwsza żona prezydenta Stanów Zjednoczonych, Theodore’a Roosevelta (zm. 1884)
9 sierpnia – Alojzy Boccardo, włoski duchowny katolicki, błogosławiony (zm. 1936)
26 sierpnia – Zefiryn Giménez Malla, hiszpański Rom, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)
15 września – Juliusz Leo, galicyjski ekonomista, prezydent Krakowa (zm. 1918)
16 września
- Franciszek Skutnik, polski górnik, pisarz amator (zm. ?)
- Frank Charles Wachter, amerykański przedsiębiorca, polityk, kongresmen ze stanu Maryland (zm. 1910)
23 września – Robert Bosch, niemiecki inżynier, przemysłowiec (zm. 1942)
1 października – Anna Brigadere, łotewska pisarka, poetka, dramaturg (zm. 1933)
4 października – Frederic Sackrider Remington, amerykański malarz, rzeźbiarz i pisarz (zm. 1909)
16 października – Richard Sears, amerykański tenisista, pierwszy zwycięzca mistrzostw USA
6 listopada – James Naismith, kanadyjski lekarz, twórca koszykówki (zm. 1939)
9 listopada – Tadeusz Pawlikowski, polski reżyser i dyrektor teatrów (zm. 1915)
10 listopada – Amy Levy, brytyjska poetka, pisarka, eseistka pochodzenia żydowskiego (zm. 1889)
15 listopada – Juliusz Leo, polityk galicyjski, ekonomista, prawnik, prezydent Krakowa (zm. 1918)
17 listopada – Józef Rada, hiszpański augustianin rekolekta, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)
24 listopada – Józef Kallenbach, historyk literatury polskiej (zm. 1929)
28 listopada – Jan Chrzciciel Ferreres Boluda, hiszpański jezuita, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)
2 grudnia – Franciszek Stefczyk, działacz spółdzielczy, inicjator zakładania spółdzielni oszczędnościowo-pożyczkowych (zm. 1924)
8 grudnia
- Georges Méliès, francuski reżyser i producent filmowy (zm. 1938)
- Walenty Gadowski, polski taternik i duchowny katolicki (zm. 1956)
22 grudnia – Zenon Przesmycki, krytyk literacki i artystyczny, tłumacz, poeta, wydawca (zm. 1944)
31 grudnia – Włodzimierz Tetmajer, polski malarz i grafik, jeden z czołowych przedstawicieli Młodej Polski (zm. 1923)
Zmarli
Święta ruchome
Tłusty czwartek: 7 lutego
Ostatki: 12 lutego
Popielec: 13 lutego
Niedziela Palmowa: 24 marca
Wielki Czwartek: 28 marca
Wielki Piątek: 29 marca
Wielka Sobota: 30 marca
Wielkanoc: 31 marca
Poniedziałek Wielkanocny: 1 kwietnia
Wniebowstąpienie Pańskie: 9 maja
Zesłanie Ducha Świętego: 19 maja
Boże Ciało: 30 maja
