1854

Wydarzenia w Polsce

Rozwój zakładów Lilpopa w Warszawie oraz utworzenie fabryki Scheiblera w Łodzi.

Prapremiera opery „Halka” miała miejsce w Wilnie.

U zbiegu obecnych ulic Kościuszki i Węgierskiej w Gorlicach zainaugurowano pierwszą na świecie uliczną lampę naftową.

Pierwsza na świecie kopalnia ropy naftowej powstała z inicjatywy Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce k. Krosna.

Po raz pierwszy w języku polskim ukazało się dzieło Mikołaja Kopernika „De revolutionibus”, przetłumaczone przez Jana Baranowskiego.

Wydarzenia na świecie

4 stycznia – William McDonald odkrył Wyspy McDonalda na południowym Oceanie Indyjskim.

14 lutego – stan Teksas w USA został połączony z resztą kraju linią telegraficzną.

17 lutego – ogłoszono niepodległość Wolnego Państwa Orania.

25 lutego – Sacramento zostało stolicą Kalifornii.

28 lutego – powstała Partia Republikańska w Stanach Zjednoczonych.

12 marca – w trakcie wojny krymskiej, Francja i Wielka Brytania zawarły sojusz antyrosyjski z Turcją.

24 marca – w Wenezueli zniesiono niewolnictwo.

26 marca – książę Parmy Karol III został pchnięty nożem przez nieznanego sprawcę podczas wieczornego spaceru i zmarł następnego dnia.

27 marca – Wielka Brytania wypowiedziała wojnę Rosji.

31 marca – w Japonii podpisano Traktat z Kanagawy, który otworzył porty Shimoda i Hakodate dla cudzoziemców.

16 kwietnia – trzęsienie ziemi zniszczyło San Salvador, stolicę Salwadoru.

24 kwietnia – w Wiedniu odbył się ślub cesarza Franciszka Józefa I z Elżbietą Bawarską.

30 kwietnia:

Fruto Chamorro został pierwszym prezydentem Nikaragui.
Uruchomiono pierwszą linię kolejową w Brazylii.

6 maja – po niepowodzeniu swojej opery „La Traviata”, Giuseppe Verdi wystawił w weneckim Teatro San Benedetto nieco zmienioną wersję pod nowym tytułem „Violetta”, odnosząc sukces.

30 maja – utworzono terytoria Kansas i Nebraski.

11 czerwca – po raz pierwszy publicznie wykonano niemiecką pieśń patriotyczną „Die Wacht am Rhein” z tekstem Maxa Schneckenburgera i muzyką Karla Wilhelma.

16 czerwca – wojna krymska: rosyjskie wojska odniosły zwycięstwo w bitwie nad rzeką Czoroch.

27 czerwca – kanadyjski lekarz i geolog Abraham Gesner uzyskał amerykański patent na naftę wytwarzaną z węgla, znaną pod nazwą handlową Kerosene.

5 lipca – w wyniku pożaru muzeum w Filadelfii zniszczono tzw. Mechanicznego Turka, XVIII-wieczną mistyfikację, maszyny do gry w szachy, autorstwa Wolfganga von Kempelena.

13 lipca – w Niemczech zakazano wszelkich stowarzyszeń robotniczych i komunistycznych.

17 lipca – w Austrii uruchomiono pierwszą na świecie linię kolejową przebiegającą przez tereny górskie.

19 sierpnia – niedaleko Fort Laramie (Nebraska), Siuksowie dokonali masakry 30-osobowego oddziału amerykańskich żołnierzy oraz tłumacza.

28 sierpnia – wojna krymska: brytyjsko-francuskie wojska rozpoczęły oblężenie Pietropawłowska na Kamczatce.

7 września – wojna krymska: zakończyło się nieudane brytyjsko-francuskie oblężenie Pietropawłowska.

20 września – wojna krymska: klęska rosyjskich wojsk nad rzeką Almą.

27 września – po kolizji z francuskim statkiem SS „Vesta”, brytyjski SS „Arctic” zatonął u wybrzeży Nowej Fundlandii, w wyniku czego zginęło ponad 300 osób.

6 października – 53 osoby zginęły, a setki zostały ranne w wyniku serii pożarów i eksplozji w Newcastle upon Tyne i Gateshead, leżących naprzeciwko siebie nad rzeką Tyne.

17 października – wojna krymska: rozpoczęło się oblężenie Sewastopola.

25 października – wojna krymska: bitwa pod Bałakławą między brytyjskimi a rosyjskimi wojskami (słynna szarża lekkiej brygady).

5 listopada – wojna krymska: zwycięstwo wojsk brytyjsko-francuskich w bitwie pod Inkermanem.

8 grudnia – Pius IX ogłosił dogmat o niepokalanym poczęciu Maryi.

W Kanadzie oficjalnie zniesiono system senioralny.

Urodzili się

16 stycznia – Juliusz Karol Ostrowski, polski hrabia, prawnik, historyk, działacz katolicki, kolekcjoner obrazów (zm. 1917)

15 lutego – Stanisław Zdzitowiecki, polski duchowny katolicki, biskup kujawsko-kaliski (zm. 1927)

19 lutego – Aleksandra Trapszo, polska aktorka i śpiewaczka (zm. 1909)

22 lutego – John Horace Round, brytyjski historyk i genealog (zm. 1928)

24 lutego – James Henderson Kyle, amerykański pastor, polityk, senator ze stanu Dakota Południowa (zm. 1901)

5 marca – Ruth Belville, brytyjska przedsiębiorczyni (zm. 1943)

14 marca – Paul Ehrlich, niemiecki chemik i bakteriolog, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny (zm. 1915)

15 marca – Emil Adolf von Behring, niemiecki bakteriolog, uznawany za twórcę immunologii, laureat Nagrody Nobla (zm. 1917)

20 marca – Amalia Kasprowicz, polska aktorka, śpiewaczka operowa (zm. 1938)

27 marca:

Władysław Kulczyński senior, polski zoolog, arachnolog, taternik (zm. 1919)
Edgar Tinel, belgijski kompozytor, pianista i pedagog (zm. 1912)

13 kwietnia – Anna Tomaszewicz-Dobrska, polska lekarka specjalizująca się w chorobach kobiecych i pediatrii (zm. 1918)

22 kwietnia – Dionysius Schüler, niemiecki arcybiskup, generał franciszkanów (zm. 1926)

29 kwietnia – Henri Poincaré, francuski matematyk, fizyk, astronom, filozof, twórca topologii algebraicznej (zm. 1912)

15 czerwca – Modest Maryański, polski podróżnik, inżynier górnik, założyciel i właściciel kopalń w Ameryce i Australii (zm. 1914)

20 czerwca – Jan Zawiejski, polski architekt, przedstawiciel historyzmu (zm. 1922)

3 lipca:

Leoš Janáček, czeski kompozytor (zm. 1928)
Heliodor Święcicki, polski lekarz, pierwszy rektor Wszechnicy Piastowskiej (późniejszy Uniwersytet im. Adama Mickiewicza) (zm. 1923)

5 lipca – Giuseppe Sacconi, włoski architekt (zm. 1905)

11 lipca – Józefa od św. Jana Bożego Ruano García, hiszpańska zakonnica, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1936)

12 lipca – George Eastman, amerykański przedsiębiorca, współzałożyciel firmy Eastman Kodak (zm. 1932)

14 lipca – Jacek Malczewski, polski malarz, jeden z głównych przedstawicieli symbolizmu przełomu XIX i XX wieku (zm. 1929)

24 lipca – Ernst Holtz, niemiecki prawnik, landrat powiatu katowickiego, prezydent rejencji opolskiej (zm. 1935)

26 lipca – Anna Neumanowa, polska poetka i eseistka (zm. 1918)

13 września – Napoleon Cybulski, polski fizjolog, odkrywca adrenaliny (zm. 1919)

11 października – Adela Zamudio, boliwijska poetka i pisarka (zm. 1928)

12 października – August Witkowski, polski fizyk, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego (zm. 1913)

16 października – Oscar Wilde, angielski poeta, prozaik, dramatopisarz i filolog klasyczny o irlandzkim pochodzeniu (zm. 1900)

20 października – Arthur Rimbaud, francuski poeta (zm. 1891)

8 listopada – Johannes Rydberg, szwedzki fizyk (zm. 1919)

13 listopada – Michał Febres Cordero y Muñoz, ekwadorski lasalianin, święty katolicki (zm. 1910)

8 grudnia – Anna Bilińska-Bohdanowiczowa, polska malarka (zm. 1893)

9 grudnia – Pekka Hannikainen, fiński kompozytor i dyrygent (zm. 1924)

data dzienna nieznana:

Jan Głogowski, polski lekarz, działacz endecki i oświatowy (zm. 1910)
Szymon Tatar (młodszy), góral, przewodnik tatrzański i ratownik górski (zm. 1917)

Zmarli

11 lutego – Piotr Steinkeller, polski przedsiębiorca (ur. 1799)

3 marca – Giovanni Battista Rubini, włoski tenor (ur. 1794)

27 marca – Karol III Parmeński, książę Parmy (ur. 1823)

2 maja – Józef Nguyễn Văn Lựu, wietnamski męczennik, święty katolicki (ur. ok. 1790)

6 lipca – Georg Ohm, niemiecki matematyk, twórca prawa opisującego związek między natężeniem prądu elektrycznego a napięciem (ur. 1789)

24 lipca – Modestino, włoski franciszkanin, błogosławiony katolicki (ur. 1802)

20 sierpnia – Friedrich Wilhelm Joseph von Schelling, niemiecki filozof (ur. 1775)

25 sierpnia – Claude François Lallemand, francuski lekarz (ur. 1790)

28 sierpnia – Joachima De Vedruna, hiszpańska zakonnica, założycielka karmelitanek miłosierdzia, święta katolicka (ur. 1783)

30 września – Józef Chłopicki, generał, uczestnik m.in. insurekcji kościuszkowskiej, wojen napoleońskich i powstania listopadowego (ur. 1771)

2 października – Emilia de Villeneuve, francuska zakonnica, założycielka Sióstr od NMP Niepokalanego Poczęcia, święta katolicka (ur. 1811)

21 października – Maria Wirtemberska, właściwie Maria Anna z Czartoryskich, polska arystokratka, powieściopisarka, komediopisarka, poetka i filantropka (ur. 1768)

9 listopada – Elizabeth Schuyler Hamilton, współzałożycielka i wicedyrektor pierwszego prywatnego sierocińca w Nowym Jorku, żona Alexandra Hamiltona (ur. 1757)

3 grudnia – Jan Klemens Minasowicz, polski malarz, grafik, kolekcjoner i antykwariusz (ur. 1797)