1848

Wydarzenia w Polsce

20 marca – podczas powstania wielkopolskiego w Poznaniu utworzono Komitet Narodowy Polski, na czele którego stanął Gustaw Potworowski.

21 marca – w ramach Wiosny Ludów powstał Komitet Narodowy we Lwowie.

1 kwietnia:

został otwarty odcinek Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej do granicy w Maczkach.
Komitet Narodowy Polski w Poznaniu zlikwidował część obowiązków chłopskich wobec dworów.

6 kwietnia – władze austriackie przyznały pełną autonomię Uniwersytetowi Lwowskiemu oraz zezwoliły na wykłady w języku polskim.

11 kwietnia – w trakcie powstania wielkopolskiego podpisano ugodę w Jarosławcu między przedstawicielami władz pruskich a Komitetem Narodowym.

14 kwietnia – w ramach Wiosny Ludów powstała Rada Narodowa Lwowska.

17 kwietnia – pod wpływem wydarzeń Wiosny Ludów rząd austriacki uwłaszczył chłopów w Galicji.

26 kwietnia – w czasie Wiosny Ludów wojska powstańcze w Wielkopolsce odmówiły demobilizacji.

26–27 kwietnia – Wiosna Ludów: doszło do zamieszek na ulicach Krakowa, gdzie wojska austriackie zbombardowały miasto z Wawelu, co spowodowało śmierć 32 osób, a miasto kapitulowało.

29 kwietnia:

w trakcie Wiosny Ludów wojska pruskie rozbiły oboz powstańców wielkopolskich w bitwie pod Książem.
W Krakowie odbyły się manifestacyjne pogrzeby ofiar starć powstańczych z 26 i 27 kwietnia.

30 kwietnia – w powstaniu wielkopolskim miało miejsce polskie zwycięstwo w bitwie pod Miłosławiem.

2 maja – w powstaniu wielkopolskim powstańcy odnieśli zwycięstwo w bitwie pod Sokołowem.

3 maja – w Mosinie proklamowano Rzeczypospolitą przez Jakuba Krotowskiego-Krauthofera.

8 maja – w powstaniu wielkopolskim powstańcy osiągnęli zwycięstwo w bitwie o Kcynię.

9 maja – w Bardzie złożono broń, co oznaczało ostateczny upadek Rzeczypospolitej Mosińskiej.

5 lipca – w Cieszynie ukazało się pierwsze wydanie czasopisma Nowiny dla Ludu Wiejskiego.

10 sierpnia – z dworca kolejowego przy ul. Gajowej w Poznaniu odjechał pierwszy pociąg do Stargardu. Podróż, w trakcie której pasażerowie pokonali 173,3 km, trwała 7 godz. 5 min (średnia prędkość wyniosła 24,5 km/h).

7 października – Józef Walenty Krzyżanowski objął urząd prezydenta Krakowa.

2 listopada – w trakcie Wiosny Ludów po bombardowaniu miasta przez Austriaków miała miejsce kapitulacja Lwowa.

3 listopada – w Krakowie ukazał się pierwszy numer dziennika informacyjno-politycznego „Czas”.

5 grudnia – władze pruskie zlikwidowały autonomiczne Wielkie Księstwo Poznańskie.

W Szydłowcu założono browar produkcji masowej.

Wydarzenia na świecie

2-4 stycznia – miały miejsce niepokoje rewolucyjne w Wenecji.

3 stycznia – Joseph Jenkins Roberts został pierwszym prezydentem Liberii.

12 stycznia – w Palermo wybuchło powstanie przeciwko królowi Obojga Sycylii Ferdynandowi II.

20 stycznia – Fryderyk VII został królem Danii.

24 stycznia – w San Francisco rozpoczęła się gorączka złota, gdy James W. Marshall odkrył złoto w Sutter’s Mill pod Sacramento.

2 lutego – wojna amerykańsko-meksykańska zakończyła się podpisaniem traktatu pokojowego w Guadalupe Hidalgo: Meksyk oddał Stanom Zjednoczonym ponad połowę swojego terytorium, w tym Kalifornię.

16 lutego – odbył się ostatni paryski koncert Fryderyka Chopina.

21 lutego – w Londynie Karol Marks i Fryderyk Engels opublikowali Manifest komunistyczny (pierwsze polskie tłumaczenie wykonał Witold Piekarski w 1883 r. w Genewie).

22 lutego – w ramach Wiosny Ludów we Francji wybuchła rewolucja lutowa.

24 lutego – w ramach Wiosny Ludów abdykował król Francji Ludwik Filip, co oznaczało koniec monarchii lipcowej.

25 lutego – we Francji proklamowano II Republikę.

27 lutego – w ramach Wiosny Ludów pojawiły się żądania reform w Badenii.

4 marca:

Karol Marks został wydalony z Belgii.
Król Sardynii Karol Albert ogłosił statut fundamentalny, ustanawiając monarchię konstytucyjną.

10 marca – Senat USA ratyfikował traktat z Guadalupe Hidalgo, kończący wojnę amerykańsko-meksykańską.

11 marca – w ramach Wiosny Ludów rozpoczęło się czeskie wrzenie rewolucyjne.

12 marca – w San Marino zniesiono formalnie karę śmierci za przestępstwa pospolite (ostatnia egzekucja miała miejsce w 1468 roku).

13 marca – w Wiedniu wybuchła rewolucja; kanclerz Klemens Lothar von Metternich uciekł z kraju.

15 marca – na Węgrzech w Peszcie wybuchło powstanie węgierskie; rocznica tego wydarzenia obchodzona jest jako święto narodowe.

18/19 marca – w Berlinie rozpoczęły się walki uliczne w ramach Wiosny Ludów.

18–22 marca – w Mediolanie miało miejsce powstanie przeciwko Austriakom, zwane Cinque giornate di Milano (Pięć dni Mediolanu).

20 marca – w ramach Wiosny Ludów król Bawarii, Ludwik I Wittelsbach, abdykował na rzecz swojego syna Maksymiliana II; w Berlinie tłum uwolnił z więzienia w Moabicie więźniów politycznych, w tym Ludwika Mierosławskiego, skazango na ścięcie.

22 marca:

we Wenecji ogłoszono powstanie Republiki Świętego Marka.
w ramach Wiosny Ludów zakończyło się pięciodniowe zwycięskie powstanie antyaustriackie w Mediolanie.
Adam Wilhelm Moltke został pierwszym premierem Danii.

24 marca – wybuchła niemiecko-duńska I wojna o Szlezwik.

25 marca – Gerrit Schimmelpenninck został pierwszym premierem Holandii.

29 marca:

w ramach Wiosny Ludów powstał w Rzymie Zastęp Polski, demokratycznie rządzona formacja wojskowa, znana także jako „Legion Mickiewicza”, z inicjatywy Adama Mickiewicza, który tego dnia przedstawił deklarację ideową – Skład zasad, w której czytamy m.in. „Wszelki z narodu jest obywatelem, wszelki obywatel równy w prawie i przed urzędami” oraz „Izraelowi, bratu starszemu, uszanowanie, braterstwo, pomoc na drodze ku jego dobru wiecznemu i doczesnemu. Równe we wszystkim prawo”.
Gottfried Ludolf Camphausen został premierem Prus.

7 kwietnia – utworzono parlament węgierski.

15 kwietnia – 76 niewolników podjęło nieudaną próbę ucieczki szkunerem z Waszyngtonu do Delaware, gdzie zniesiono niewolnictwo.

22 kwietnia – powstał Związek Ślązaków Austriackich.

23 kwietnia – w I wojnie o Szlezwik wojska pruskie odniosły zwycięstwo nad duńskimi w bitwie pod miastem Szlezwik.

25 kwietnia:

Andrew Graham odkrył planetoidę (9) Metis.
ogłoszono konstytucję Cesarstwa Austriackiego.

27 kwietnia – Francja zniosła niewolnictwo.

28 kwietnia – Ibrahim Sarim Pasza został wielkim wezyrem tureckim.

29 kwietnia – papież Pius IX skrytykował Wiosnę Ludów.

30 kwietnia – w trakcie wojny austriacko-piemonckiej wojska Piemontu pokonały Austriaków w bitwie pod Pastrengo.

6 maja – podczas wojny austriacko-piemonckiej wojska Piemontu zwyciężyły Austriaków w bitwie pod Santa Lucia.

10 maja – miało miejsce pierwsze wejście na Pico de Orizaba (5636 m n.p.m.) przez amerykańskich żołnierzy F. Maynarda i G. Reynoldsa.

13 maja – po raz pierwszy publicznie zaprezentowano Maamme – hymn Finlandii.

15 maja:

miała miejsce druga rewolucja w Wiedniu.
w Paryżu podczas rewolucji lutowej odbyła się demonstracja na rzecz niepodległości Polski (tzw. dzień polski).

18 maja – we Frankfurcie nad Menem rozpoczęły się obrady pierwszego niemieckiego parlamentu.

19 maja – w ramach wojny amerykańsko-meksykańskiej Meksyk ratyfikował traktat z Guadalupe Hidalgo.

29 maja:

powstał czeski Rząd Tymczasowy.
Wisconsin stał się 30. stanem w Unii.

30 maja – w trakcie wojny austriacko-piemonckiej wojska Piemontu zwyciężyły nad Austriakami w bitwie pod Goito.

2–12 czerwca – odbył się Zjazd Słowiański w Pradze.

5 czerwca – w Danii nadano konstytucję.

22 czerwca – w Paryżu rozpoczęło się powstanie robotnicze, zwane dniami czerwcowymi.

25 czerwca – Rudolf von Auerswald został premierem Prus.

26 czerwca – w Paryżu stłumiono powstanie czerwcowe.

19–20 lipca – podczas Zjazdu Kobiet w Seneca Falls przyjęto Declaration of Sentiments, domagając się dla kobiet praw wyborczych, co stało się początkiem ruchu feministycznego w USA.

21 lipca – ksiądz Józef Szafranek zgłosił w niemieckim Zgromadzeniu Narodowym 8 postulatów dotyczących ochrony praw Polaków na Górnym Śląsku.

25 lipca – w bitwie pod Custozzą wojska austriackie pokonały siły króla Sardynii.

31 lipca – w trakcie powstania węgierskiego wojska węgierskie, dowodzone przez gen. Józefa Bema, poniosły klęskę w bitwie pod Segesvárem z V Korpusem armii rosyjskiej.

17 sierpnia – zbuntowana Republika Jukatanu została ponownie przyłączona do Meksyku.

22 sierpnia – Stany Zjednoczone anektowały Nowy Meksyk.

7 września – w Cesarstwie Austriackim zniesiono poddaństwo.

12 września – Szwajcaria uchwaliła nowy ustrój, stając się konfederacją o ustroju republikańskim.

28 października – otwarto pierwszą linię kolejową w Hiszpanii, łączącą Barcelonę z Mataró.

31 października – w ramach Wiosny Ludów w Cesarstwie Austriackim upadło powstanie w Wiedniu.

3 listopada – pod Georgetown w Gujanie Brytyjskiej otwarto pierwszą linię kolejową w Ameryce Południowej.

7 listopada – Zachary Taylor został wybrany na prezydenta USA.

16 listopada:

w Londynie odbył się ostatni publiczny koncert Fryderyka Chopina.
odkryto księżyc Saturna, Hyperion.

21 listopada – we Francji zgromadzenie konstytucyjne ogłosiło konstytucję II Republiki.

24 listopada – w ramach Wiosny Ludów papież Pius IX został zmuszony do opuszczenia Republiki Rzymskiej i udał się na wygnanie do Gaety.

28 listopada – Berno zostało wybrane na stolicę Szwajcarii.

2 grudnia – cesarz Austrii Ferdynand I Habsburg abdykował, a jego miejsce zajął Franciszek Józef I.

10 grudnia – Ludwik Napoleon Bonaparte został wybrany na prezydenta Francji.

20 grudnia – Ludwik Napoleon Bonaparte objął urząd prezydenta Francji.

Urodzili się

4 stycznia – Tarō Katsura, japoński polityk, premier Japonii (zm. 1913)

8 stycznia – Jakub Jodko Narkiewicz, lekarz, artysta, badacz elektromagnetyzmu, pierwszy, który dokonał fotografii aureoli (fotografia kirlianowska) (zm. 1905)

13 stycznia – Lilla Cabot Perry, amerykańska malarka (zm. 1933)

16 stycznia – Władysław Kaczyński, polski ogrodnik (zm. 1928)

20 stycznia – Helena Cholewicka, polska baletnica (zm. 1883)

24 stycznia – Jan Kubisz, polski nauczyciel, poeta, pamiętnikarz (zm. 1929)

28 stycznia – Franciszek Chocieszyński, polski księgarz, drukarz, wydawca (zm. 1899)

5 lutego – Joris-Karl Huysmans, francuski pisarz dekadent, skandalista; autor powieści A rebours (zm. 1907)

10 lutego – Anna Boch, belgijska malarka (zm. 1936)

13 lutego – Auguste Baud-Bovy, szwajcarski artysta malarz, wybitny malarz Alp (zm. 1899)

26 lutego – Mieczysław Woroniecki, polski ziemianin, działacz społeczny (zm. 1908)

5 marca – Ryta od Jezusa, portugalska zakonnica, błogosławiona katolicka (zm. 1913)

21 marca – Christian Hohenlohe, właściciel dóbr ziemskich na Dolnym i Górnym Śląsku oraz na Węgrzech, w tym w Tatrach (zm. 1926)

5 kwietnia – Gustaw Kamieński, polski pisarz (zm. 1930)

9 kwietnia:

Ezechiel Moreno, hiszpański augustianin, misjonarz, biskup, święty katolicki (zm. 1906)
Maria Salles, hiszpańska zakonnica, święta katolicka (zm. 1911)

7 maja – William J. Stone, amerykański polityk, senator ze stanu Missouri (zm. 1918)

23 maja – Otto Lilienthal, pionier szybownictwa, lotnik (zm. 1896)

28 maja:

Maria Bernarda Bütler, szwajcarska zakonnica, święta katolicka (zm. 1924)
Wilhelm Forberger, spiskoniemiecki malarz i grafik, związany ze Spiszem i Tatrami (zm. 1928)

7 czerwca – Paul Gauguin, francuski artysta malarz (zm. 1903)

11 czerwca – William Preble Hall, generał brygady, szef sztabu generalnego armii Stanów Zjednoczonych (zm. 1927)

23 lipca

Richard Franklin Pettigrew, amerykański prawnik, polityk, senator ze stanu Dakota Południowa (zm. 1926)
Apolinary Wnukowski, polski duchowny katolicki, biskup płocki (zm. 1909)

14 września – Filippo Camassei, łaciński patriarcha Jerozolimy, kardynał (zm. 1921)

3 października – Alojzy Talamoni, włoski ksiądz katolicki, błogosławiony (zm. 1926)

17 października – Wiktor Gomulicki, poeta i pisarz (zm. 1919)

23 października – Amalia z Saksonii-Coburg-Gotha, księżna bawarska (zm. 1894)

26 października – Celestyna od Matki Bożej, włoska zakonnica, błogosławiona katolicka (zm. 1925)

13 listopada – Albert I, książę Monako (zm. 1922)

20 listopada – Jan Maria Boccardo, włoski ksiądz, błogosławiony katolicki (zm. 1913)

24 listopada – Lilli Lehmann, niemiecka śpiewaczka operowa (sopran) (zm. 1929)

25 listopada – Maria Katarzyna Irigoyen Echegaray, hiszpańska zakonnica, błogosławiona katolicka (zm. 1918)

6 grudnia – Johann Palisa, austriacki astronom (zm. 1925)

21 grudnia – Georg Bender, niemiecki polityk, nadburmistrz Wrocławia (zm. 1924)

30 grudnia – María Dolores Rodríguez Sopeña Ortega, hiszpańska błogosławiona katolicka (zm. 1918)

data dzienna nieznana:

Józef Cho Yun-ho, koreański męczennik, święty katolicki (zm. 1866)
Scholastyka Mackiewicz, uczestniczka powstania styczniowego (zm. 1943)
Wiktoria Rasoamanarivo, madagaskarska błogosławiona katolicka (zm. 1894)

Zmarli

9 stycznia – Caroline Herschel, brytyjska astronom pochodzenia niemieckiego (ur. 1750)

23 lutego – John Quincy Adams, szósty prezydent USA (ur. 1767)

19 marca – Jean-Charles François de Ladoucette, francuski szlachcic, działacz polityczny i gospodarczy, związany z departamentem Hautes-Alpes (ur. 1772)

8 kwietnia – Gaetano Donizetti, włoski kompozytor operowy (ur. 1797)

7 maja – Gustaw Gizewiusz, polski pastor ewangelicki, działacz społeczno-narodowy i polityczny na Mazurach (ur. 1810)

7 czerwca – Wissarion Bielinski, teoretyk kierunku rewolucyjnego demokratyzmu (ur. 1811)

6 lipca – Karol Godula, śląski przedsiębiorca (ur. 1781)

7 sierpnia – Jöns Jacob Berzelius, szwedzki chemik, lekarz (ur. 1779)

12 sierpnia – George Stephenson, konstruktor lokomotywy parowej (ur. 1781)

2 października – Georg August Goldfuss, niemiecki zoolog i paleontolog (ur. 1782)

15 listopada – Francesco de Vico SJ, astronom włoski (ur. 1805)

24 listopada – William Lamb, brytyjski polityk ze stronnictwa wigów (ur. 1779)

19 grudnia – Emily Brontë, angielska pisarka (ur. 1818)