1805

Wydarzenia w Polsce

Wiosną Jan Nepomucen Potocki w Petersburgu opublikował powieść napisaną w języku francuskim, zatytułowaną Rękopis znaleziony w Saragossie. Książka ta została zekranizowana w 1965 roku przez reżysera Wojciecha Hasa.

23 września papież Pius VII dokonał ustanowienia diecezji lubelskiej.

13 października miało miejsce otwarcie Liceum Krzemienieckiego.

Nowym prezydentem Krakowa został Józef Gollmayer.

Wydarzenia na świecie

11 stycznia powstało Terytorium Michigan.

3 marca utworzono Terytorium Luizjany.

17 marca zainaugurowano Królestwo Włoch, na którego czele stanął Napoleon Bonaparte.

24 marca Jan I został nowym księciem Liechtensteinu.

2 kwietnia założono argentyńskie miasto San Rafael.

7 kwietnia ekspedycja Lewisa i Clarka, składająca się z 33 osób, opuściła wioskę plemienia Mandanów, aby wyruszyć w kierunku wybrzeża Pacyfiku rzeką Missouri po spędzonej tam zimie.

27 kwietnia podczas I wojny berberyjskiej, siły amerykańskie oraz berberyjskie zaatakowały Darnę w Trypolitanii.

13 maja zakończyła się bitwa o Darnę; była to zwycięska konfrontacja mieszanych sił najemnych, dowodzonych przez niewielki oddział amerykańskich marines, z obrońcami fortu i miasta Darna w Trypolitanii, co stanowiło pierwszą lądową bitwę Sił Zbrojnych Stanów Zjednoczonych na obcym terytorium.

26 maja:

W katedrze w Mediolanie Napoleon Bonaparte został koronowany żelazną koroną Longobardów na króla Włoch.
Uczestnicy ekspedycji Lewisa i Clarka po raz pierwszy dostrzegli Góry Skaliste.

30 maja założono Nowoczerkask w Rosji.

4 czerwca Stany Zjednoczone podpisały traktat pokojowy z piratami z Trypolisu, co kończy I wojnę berberyjską.

5 czerwca Napoleon Bonaparte ustanowił Order Żelaznej Korony, który był nadawany do 1814 roku za zasługi w Królestwie Italii, a później przeszedł pod patronat Cesarstwa Austriackiego i był nadawany do 1918 roku.

26 czerwca Genua została przyłączona do Francji.

22 lipca, w ramach wojen napoleońskich, Anglicy pokonali flotę francusko-hiszpańską pod Finisterre.

9 sierpnia powstała III koalicja antyfrancuska.

8 września rozpoczęła się wojna Francji z trzecią koalicją.

15 października miała miejsce zwycięska bitwa dla Francuzów pod Ulm.

20 października armia austriacka skapitulowała w twierdzy Ulm przed armią francuską.

21 października w ramach wojen napoleońskich doszło do bitwy morskiej pod Trafalgarem, w której flota angielska pokonała flotę hiszpańsko-francuską.

30 października miała miejsce bitwa pod Caldiero w kontekście wojen napoleońskich.

13 listopada Wojska Koalicji pod dowództwem Napoleona zdobyły bez walki Wiedeń.

15 listopada Meriwether Lewis i William Clark przeszli przez Amerykę Północną, docierając do wybrzeży Pacyfiku, co oznaczało zakończenie pierwszej lądowej przeprawy osadników przez terytorium dzisiejszych Stanów Zjednoczonych.

24 listopada w ramach III koalicji antyfrancuskiej wojska francusko-polskie pokonały Austriaków w bitwie pod Castelfranco.

2-5 grudnia odbyła się bitwa pod Austerlitz, w której Francuzi odnieśli znaczące zwycięstwo.

26 grudnia podpisano traktat pokojowy Francji z Austrią w Presburgu (Bratysławie), w wyniku którego Austria utraciła Wenecję, Istrię i Dalmację na rzecz Francji.

31 grudnia to ostatni dzień obowiązywania francuskiego kalendarza rewolucyjnego.

Friedrich Sertürner wyodrębnił morfinę z opium i zastosował ją jako środek znieczulający.

Pierre Simon de Laplace przedstawił teorię sił kapilarnych.

W Ameryce otwarto pierwszy kryty most nad rzeką Schuylkill w Pensylwanii.

Rosjanie rozpoczęli podbój Azerbejdżanu.

Wynaleziono pierwszą zapałkę.

Urodzili się

6 stycznia – Ewelina Hańska, polska szlachcianka, żona Honoré de Balzaca (zm. 1882).

7 stycznia – Ludwik Geyer, przemysłowiec, jeden z pionierów przemysłu włókienniczego w Łodzi (zm. 1869).

26 stycznia – Johann Still, spiskoniemiecki przewodnik tatrzański, nauczyciel, rolnik, pszczelarz, muzyk (zm. 1890).

1 lutego – Samuel Earnshaw, angielski uczony, matematyk i fizyk, twórca twierdzenia noszącego jego imię (zm. 1888).

4 lutego – Maria De Mattias, włoska zakonnica, założycielka Zgromadzenia Adoratorek Krwi Chrystusa, święta katolicka (zm. 1866).

8 lutego – Louis Auguste Blanqui, francuski działacz i lider rewolucyjny (zm. 1881).

10 lutego – Cyriak Eliasz Chavara, założyciel karmelitów Maryi Niepokalanej, święty katolicki (zm. 1871).

12 lutego – Walenty Baranowski, polski duchowny katolicki, biskup lubelski (zm. 1879).

13 lutego – Peter Gustav Lejeune Dirichlet, niemiecki matematyk, autor prac z teorii liczb, szeregów, rachunku wariacyjnego i teorii potencjału (zm. 1859).

16 marca – Józef Patelski, polski szlachcic, wojskowy (zm. 1887).

17 marca – Manuel García, hiszpański śpiewak operowy i nauczyciel muzyki, prekursor laryngoskopii (zm. 1906).

2 kwietnia – Hans Christian Andersen, duński bajkopisarz (zm. 1875).

14 kwietnia – Stanisław Wysocki, polski inżynier, projektant i główny inżynier budowy Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej (zm. 1868).

12 maja – Jan Nepomucen Bobrowicz, polski kompozytor i wirtuoz gitary (zm. 1881).

19 maja – Francesco de Vico SJ, włoski astronom (zm. 1848).

14 czerwca – Benild Romançon, francuski lasalianin, święty katolicki (zm. 1862).

19 czerwca – Anna Maria Adorni, włoska zakonnica, błogosławiona katolicka (zm. 1893).

22 czerwca – Giuseppe Mazzini, włoski prawnik, dziennikarz, demokrata (zm. 1872).

5 lipca – Robert FitzRoy, brytyjski żeglarz, wiceadmirał, gubernator Nowej Zelandii (zm. 1865).

29 lipca – Alexis de Tocqueville, francuski myśliciel polityczny, socjolog, polityk (zm. 1859).

31 sierpnia – Anna Libera, polska poetka, działaczka oświatowa (zm. 1886).

18 września – Józef Bełza, polski chemik, pionier polskiego cukrownictwa (zm. 1888).

13 października – Stefan Garczyński, polski poeta, powstaniec listopadowy (zm. 1833).

16 października – Jean Laborde, francuski podróżnik i pionier przemysłu Madagaskaru (zm. 1878).

14 listopada – Fanny Mendelssohn, niemiecka kompozytorka i pianistka, siostra Feliksa (zm. 1847).

15 listopada – Teresa Palczewska, polska aktorka, tancerka (zm. 1858).

19 listopada – Ferdinand de Lesseps, francuski dyplomata i przedsiębiorca, budowniczy Kanału Sueskiego (zm. 1894).

10 grudnia – Amelia Załuska, kompozytorka, poetka, malarka, współzałożycielka uzdrowiska Iwonicz-Zdrój (zm. 1858).

14 grudnia – James Alfred Pearce, amerykański prawnik, polityk, senator ze stanu Maryland (zm. 1862).

20 grudnia – Thomas Graham, szkocki chemik i fizyk (zm. 1869).

23 grudnia – Joseph Smith, pierwszy przywódca mormonów (zm. 1844).

Data dzienna nieznana:

Franciszek Ch’oe Kyŏng-hwan, koreański męczennik, święty katolicki (zm. 1839).
Barbara Kim, koreańska męczennica, święta katolicka (zm. 1839).
Piotr Kwŏn Tŭg-in, koreański męczennik, święty katolicki (zm. 1839).
Ludwik Zejszner, polski geolog, geograf, kartograf i krajoznawca, prekursor kartografii geologicznej w Polsce (zm. 1871).
Jan Zhang Tianshen, chiński męczennik, święty katolicki (zm. 1862).