18 Polski Sektor Myśliwski to jednostka w strukturach Polskich Sił Powietrznych, która działała na terenie Wielkiej Brytanii.
Historia Sektora
W połowie 1943 roku w RAF rozpoczęto kompleksową reorganizację lotnictwa, związaną z planowaną inwazją na kontynent. W tym kontekście dywizjony Polskich Sił Powietrznych, będące częścią Królewskich Sił Powietrznych, również zostały włączone do planu zmian. Reorganizacja dotyczyła także systemu współpracy pomiędzy personelami latającymi a technicznymi, odpowiedzialnymi za obsługę samolotów. Skrzydło zostało przekształcone w jednostkę wyłącznie latającą, natomiast obsługą samolotów zajmowała się zorganizowana jednostka, zwana Airfieldem, czyli Polowym Portem Lotniczym, który dysponował odpowiednią liczbą specjalistów, magazynami części zamiennych oraz innym sprzętem potrzebnym do obsługi skrzydła w warunkach dynamicznych działań.
W październiku 1943 roku powstał 18 Polski Sektor Myśliwski. Do jego dowództwa włączono 1. i 2. Skrzydła Myśliwskie, które po reorganizacji zostały podzielone na cztery odrębne jednostki: 131 i 133 Polskie Skrzydło Myśliwskie oraz 131 i 133 Polowy Park Lotniczy. Personel parków był podzielony na eszelony, z których każdy miał przypisany jeden dywizjon do obsługi.
Sektor był częścią 84 Grupy Myśliwskiej RAF, która, razem z 83 Grupą Myśliwską oraz 2 Grupą Bombową, tworzyła 2 Taktyczne Siły Powietrzne (ang. Second Tactical Air Force). Były one przeznaczone do współpracy z 21 Grupą Armii podczas inwazji na kontynent. Dywizjony myśliwskie miały nie tylko za zadanie zwalczanie wrogich samolotów, ale także brały udział w akcjach ofensywnych, pełniąc rolę lotnictwa myśliwsko-bombowego oraz szturmowego. Samoloty zostały przystosowane do przenoszenia bomb i rakiet, umożliwiając atakowanie celów naziemnych. W trakcie organizacji Sektora dywizjony kontynuowały normalną działalność, równocześnie trenując strzelanie i bombardowanie celów, przeważnie w locie nurkowym, pod nadzorem dowódcy sektora. 17 marca 1944 roku do 133 Skrzydła dołączył brytyjski 129 dywizjon (ang. Squadron).
6 czerwca 1944 roku alianci zachodni przeprowadzili atak z morza i powietrza na plaże Normandii w północnej Francji. Dywizjony polskie z 18 Polskiego Zgrupowania (Sektora) miały za zadanie osłonę pola walki, tworząc „nieprzemakalny parasol” złożony z dywizjonów patrolujących na różnych wysokościach, od 8 do 25 tysięcy stóp.
W drugiej połowie lipca 1944 roku przeprowadzono reorganizację 2 Taktycznych Sił Powietrznych. Zlikwidowano sektory, a skrzydła oraz polowe porty lotnicze zostały połączone w taktyczne jednostki i podległy bezpośrednio dowódcy grupy. W ramach tej reorganizacji zlikwidowano 18 Polski Sektor Myśliwski oraz 131 i 133 Polskie Polowe Parki Lotnicze, a na ich miejsce utworzono 131 i 133 Polskie Skrzydła Myśliwskie. 133 Skrzydło zostało wyłączone z 2 TAF, a następnie podporządkowane Dowództwu Obrony Powietrznej Wielkiej Brytanii, przeniesione 10 lipca na lotnisko Brenzett z zadaniem zwalczania niemieckich pocisków manewrujących V-1. Sektory okazały się niepotrzebne, ponieważ ich rola ograniczała się do wydawania rozkazów 84 Grupy Myśliwskiej oraz ewidencjonowania działań bojowych, które jednostki sporządzały samodzielnie. Brytyjskie 135 Skrzydło i 135 Polowy Port Lotniczy działały od samego początku autonomicznie, doskonale radząc sobie bez interwencji sztabu 18 Sektora. Praktyka dowiodła, że można obejść się bez sektorów przy nieznacznym zwiększeniu personelu sztabów grup lotniczych.
Organizacja
Struktura 18 Polskiego Sektora Myśliwskiego przedstawiała się następująco:
Dowództwo 18 Polskiego Sektora Myśliwskiego
131 Polskie Skrzydło Myśliwskie (ang. 131 Polish Fighter Wing)
133 Polskie Skrzydło Myśliwskie (ang. 133 Polish Fighter Wing)
135 Wing RAF (222 Squadron RAF, 349 (Belgian) Squadron oraz 485 Squadron RNZAF)
131 Polski Polowy Port Lotniczy (ang. 131 Polish Airfield)
Polskie Eskadry Techniczne 6302, 6308 i 6317
132 Polski Polowy Port Lotniczy (ang. 133 Polish Airfield)
Polskie Eskadry Techniczne 6306 i 6315 oraz brytyjska 6129 Eskadra Techniczna
135 Airfield (6222, 6349 i 6485 Servicing Echelon)
72 Polski Polowe Warsztaty Napraw Pojazdów Mechanicznych (ang. 72 Polish Motor Transport Light Repair Unit)
408 Ruchomy Park Materiałowy (ang. 408 Polish Air Stors Park)
411 Polski Oddział Napraw i Ratownictwa Technicznego (ang. 411 Polish Repair and Salvage Unit)
Obsada personalna
dowódca sektora – ppłk pil. Tadeusz Rolski (20 X 1943 – II 1944 – zastępca szefa Sztabu Naczelnego Wodza do spraw lotnictwa)
dowódca sektora – ppłk pil. Aleksander Gabszewicz (20 II – 12 VII 1944 → dowódca 131 PSM)
dowódca 131 Polskiego Polowego Portu Lotniczego – mjr pil. Zdzisław Krasnodębski (1943 – 1944)
dowódca 131 Polskiego Polowego Portu Lotniczego – mjr pil. Zbigniew Czajkowski (od 18 II 1944)
zastępca dowódcy 131 PPL do spraw technicznych – kpt. techn. inż. Rafał Dąbrowski
dowódca 133 Polskiego Polowego Portu Lotniczego – mjr pil. Tadeusz Nowierski
zastępca dowódcy do spraw technicznych – kpt. techn. inż. Marian Wodziański
Przypisy
Bibliografia
Stefan Czmur, Waldemar Wójcik: Generałowie w stalowych mundurach. Warszawa-Poznań: Dom Wydawniczy „Bellona” i Redakcja Czasopism Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej, 2003. ISBN 83-11-09587-6.
Izydor Koliński: Regularne jednostki Wojska Polskiego (lotnictwo). Formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek lotniczych. T. 9. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978, seria: Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej.
Wacław Król: Zarys działań polskiego lotnictwa w Wielkiej Brytanii 1940-1945. T. 11. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1981, seria: Biblioteczka Skrzydlatej Polski. ISBN 83-206-0152-5.
Wacław Król: Polskie skrzydła w inwazji na Francję. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1983. ISBN 83-11-06978-6.
Andrzej Morgała: Polskie samoloty wojskowe 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1976.
Tadeusz Rolski: Uwaga wszystkie samoloty!. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1974.