18 Batalion Celny – to jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych nr 3046/Org z dnia 24 marca 1921 roku, w miejsce batalionów wartowniczych i etapowych powstały bataliony celne. 18 batalion celny został utworzony w granicach DOG Poznań i zorganizowany na bazie 5/VII batalionu wartowniczego. Etat batalionu obejmował 14 oficerów oraz 600 szeregowych. Podlegał on Komendzie Głównej Batalionów Celnych, a w kwestiach politycznych Ministrowi Spraw Wewnętrznych.
Mimo że batalion był pełnoprawnym oddziałem wojskowym, nie był częścią pokojowego etatu armii, co uniemożliwiało uzupełnianie go poprzez normalny pobór. Ministerstwo Spraw Wojskowych, zarówno przy formowaniu, jak i uzupełnianiu batalionu, często przydzielało mu żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów uznawanych przez dowództwa okręgów generalnych za niezdolnych do dalszej służby wojskowej. Zgodnie z tajnym rozkazem nr 10 z dnia 7 października 1921 roku, Komendant Główny Batalionów Celnych nakazał likwidację batalionów nr 14, 17 i 18. W myśl tego rozkazu, 18 batalion celny miał przekazać swoją 1 kompanię do 19 batalionu celnego w Cieszynie, 2 kompanię do 7 batalionu celnego w Żywcu, 3 kompanię do 8 batalionu celnego w Nowym Sączu, a 4 kompanię do 6 batalionu celnego w Sanoku. Na dzień 28 października wszystkie kompanie rozformowywanych batalionów miały udać się do nowych miejsc przeznaczenia.
Na obszarze Wielkopolski batalion pełnił służbę do jesieni 1921 roku. Z dniem 23 października 1921 roku, odcinek granicy ochraniany przez batalion został przekazany odpowiednim jednostkom organizacyjnym Straży Celnej.
Służba celna
Dnia 17 maja 1921 roku, Główna Komenda Batalionów Celnych zarządziła zmiany dyslokacyjne batalionów. 3 batalion celny miał ochraniać odcinek granicy od Kłody do Bogdaja (droga do Bonikowa przez Bogdaj do Chajdan). Sztab batalionu miał być zlokalizowany w Rawiczu.
Odcinek batalionowy został podzielony na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki były wystawiane wzdłuż linii granicznej w taki sposób, aby mogły się nawzajem widzieć w ciągu dnia. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami oraz patrolami Policji Państwowej. Współpraca ta polegała na tym, że Policja Państwowa wystawiała posterunki i patrole w głębi strefy, poza linią graniczną, podczas gdy batalion zapewniał je wzdłuż samej granicy. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście.
Sąsiednie bataliony
17 batalion celny w Lesznie ⇔ 14 batalion celny w Laskach – VI 1921
Kadra batalionu
Dowódcy batalionu
Struktura organizacyjna
Przypisy
Bibliografia
Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T.1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
Teresa T. Prengel-Boczkowska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
Ordre de bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn. 110/350 i 110/351)
Zarządzenia i wytyczne Ministerstwa Skarbu, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz Głównej Komendy Batalionów Celnych dotyczące organizacji, reorganizacji i luzowania Batalionów Celnych → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Przejmowanie odcinków granicznych przez Straż Celną. Meldunki dowództwa 17 batalionu celnego → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Materiały dotyczące dyslokacji 3 batalionu celnego. Wytyczne władz zwierzchnich. Wykazy rozlokowania jednostek. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.