1792

Wydarzenia w Polsce

1 stycznia – miało miejsce uroczyste poświęcenie kościoła św. Piotra i Pawła w Lachowicach.

14 kwietnia – Franciszek Wielopolski objął stanowisko pierwszego prezydenta Krakowa.

16 kwietnia – Ignacy Wyssogota Zakrzewski został pierwszym prezydentem Warszawy.

27 kwietnia – w Petersburgu, pod kontrolą Rosji, zawiązano konfederację, która została ogłoszona w Targowicy nad Siwuchą 14 maja. Utworzyli ją magnaci niezadowoleni z reform Sejmu Wielkiego, dążący do przywrócenia dawnego porządku.

2 maja – założono cmentarz ewangelicko-augsburski w Warszawie.

14 maja – w Targowicy nad Siwuchą ogłoszono zawiązanie konfederacji przez polskich magnatów przeciwko reformom Sejmu Wielkiego.

18 maja:

Caryca Katarzyna II wydała manifest przeciwko władzom Rzeczypospolitej.

Wojska rosyjskie wkroczyły do Rzeczypospolitej, co zapoczątkowało wojnę polsko-rosyjską (II rozbiór Polski).

20 maja – otwarto i poświęcono Cmentarz Powązkowski w Warszawie.

26 maja – podczas wojny polsko-rosyjskiej miała miejsce klęska wojsk litewskich w bitwie pod Opsą.

29 maja – obrady Sejmu Wielkiego zostały zawieszone.

Po zajęciu Krakowa przez wojska rosyjskie, w kościele Mariackim odbyła się uroczysta wotywa na cześć zwycięstwa Targowicy.

1 czerwca – w czasie wojny polsko-rosyjskiej zdymisjonowano naczelnego wodza armii litewskiej, księcia Ludwika Wirtemberskiego, któremu udowodniono zdradę i działania na rzecz armii rosyjskiej.

10 czerwca – w czasie wojny polsko-rosyjskiej miało miejsce zwycięstwo wojsk litewskich w bitwie pod Stołpcami.

11 czerwca – klęska wojsk litewskich w bitwie pod Mirem.

14 czerwca – Polacy ponieśli porażkę w bitwie pod Boruszkowcami.

18 czerwca – zwycięska bitwa pod Zieleńcami dowodzona przez księcia Józefa Poniatowskiego nad wojskami rosyjskimi.

22 czerwca – Stanisław August Poniatowski ustanowił Order Virtuti Militari dla uhonorowania zwycięstwa pod Zieleńcami.

25 czerwca – w Ostrogu na Wołyniu po raz pierwszy wręczono Ordery Virtuti Militari, odznaczając 15 oficerów i żołnierzy uczestniczących w zwycięskiej bitwie pod Zieleńcami.

4 lipca – w czasie wojny polsko-rosyjskiej Rosjanie odnieśli zwycięstwo w bitwie pod Zelwą.

14 lipca – Rosjanie zwyciężyli w bitwie pod Wojszkami.

18 lipca – nierozstrzygnięta bitwa pod Dubienką między wojskami polskimi dowodzonymi przez Tadeusza Kościuszkę a armią rosyjską.

23 lipca:

Akces króla Stanisława Augusta Poniatowskiego do Targowicy zakończył wojnę polsko-rosyjską w obronie konstytucji 3 maja.

Porażka wojsk litewskich w bitwie pod Brześciem.

24 lipca – zwycięstwo wojsk litewskich w bitwie pod Krzemieniem.

12 września – Maciej Bajer został prezydentem Krakowa.

Powstała pierwsza kopalnia węgla kamiennego w Jaworznie.

Walerian Bogdanowicz przedstawił projekt przejęcia przez skarb państwa części majątków ziemskich należących do kleru polskiego oraz poddania seminariów kontroli Komisji Edukacji Narodowej.

Wydarzenia na świecie

9 stycznia – w Jassach podpisano traktat pokojowy między Imperium Rosyjskim a Imperium Osmańskim. Turcja utraciła Jedysan i uznała aneksję Chanatu Krymskiego przez Rosję oraz rosyjskie zwierzchnictwo nad Gruzją.

16 marca – podczas balu maskowego króla Szwecji Gustawa III postrzelono (zmarł 29 marca).

20 marca – Zgromadzenie Prawodawcze ustanowiło zgilotynowanie jako jedyną formę wykonania kary śmierci w I Republice.

29 marca – Gustaw IV Adolf został królem Szwecji. 29 marca 1809 został zmuszony do abdykacji po klęskach wojennych i utracie Finlandii na rzecz Rosji.

2 kwietnia – Kongres Stanów Zjednoczonych przyjął ustawę (Coinage Act) powołującą Mennicę Stanów Zjednoczonych.

20 kwietnia – francuskie Zgromadzenie Prawodawcze wypowiedziało wojnę Austrii. Wybuchła wojna francusko-austriacka, do której dołączyły Prusy, a w następnym roku Wielka Brytania, Holandia, Hiszpania i Sardynia.

25 kwietnia:

Claude Joseph Rouget de Lisle napisał słowa i muzykę Marsylianki.

Wykonano pierwszy wyrok śmierci przy użyciu gilotyny.

11 maja – kapitan Robert Gray odkrył ujście rzeki Kolumbia do Pacyfiku w Oregonie.

15 maja – I koalicja antyfrancuska: Francja wypowiedziała wojnę Królestwu Sardynii.

16 maja – otwarto Teatro La Fenice w Wenecji.

17 maja – powstała NYSE – Nowojorska Giełda Papierów Wartościowych.

21 maja – wybuch japońskiego wulkanu Unzen wywołał tsunami, które zabiło około 15 tys. osób w mieście Shimabara.

1 czerwca – Kentucky jako 15. stan dołączyło do Unii.

4 czerwca – George Vancouver przyłączył do korony brytyjskiej tereny wokół Puget Sound w dzisiejszym stanie Waszyngton na zachodnim wybrzeżu USA.

20 czerwca – w trakcie rewolucji francuskiej podczas demonstracji zorganizowanej w Paryżu przez żyrondystów, tłum wtargnął do siedziby króla Ludwika XVI, który wraz z żoną został znieważony oraz zmuszony do założenia czapki frygijskiej.

5 lipca – Franciszek II Habsburg został wybrany na cesarza rzymsko-niemieckiego.

11 lipca – rewolucja francuska: we Francji powstał legion amazonek, mający walczyć w obronie rewolucji z Austrią. Francuskie Zgromadzenie Ustawodawcze ogłosiło dekret „Ojczyzna w niebezpieczeństwie”.

9 sierpnia – Franciszek II Habsburg został koronowany na króla Czech.

10 sierpnia – rewolucja francuska: w Paryżu tłum robotników, gwardzistów i drobnomieszczaństwa zaatakował siedzibę króla w Tuileries, zabijając kilkuset obrońców. Zgromadzenie Prawodawcze postanowiło zawiesić króla w czynnościach do czasu, aż o jego losie zadecyduje nowy parlament, w wyborach do którego mieli prawo brać udział wszyscy żyjący z własnej pracy i pełnoletni obywatele.

26 sierpnia – za postawę w bitwie pod Dubienką Tadeusz Kościuszko otrzymał honorowe obywatelstwo Francji.

2 września – rewolucja francuska: w obliczu pruskiej inwazji i upadku twierdzy w Verdun, z poduszczenia Marata i Dantona, lud Paryża dokonał samosądu na więzionych „wrogach ludu”. W Paryżu rozpoczęły się masakry wrześniowe, aresztowanych przedstawicieli szlachty i duchowieństwa.

11 września – rewolucja francuska: w Paryżu rozpoczęło się trwające niemal tydzień plądrowanie upaństwowionych zbiorów królewskich (zdeponowanych w Hôtel de la Marine), w trakcie którego skradziono francuskie klejnoty koronne, w tym błękitny diament Bleu de France; przeszlifowany, pojawił się na rynku w 1830 roku, obecnie znany jest pod nazwą Hope.

20 września – I koalicja antyfrancuska: armia francuska zwyciężyła wojska pruskie pod Valmy.

21 września – rewolucja francuska: Ludwik XVI został formalnie zdetronizowany przez Konwent Narodowy. Zniesienie monarchii i powstanie republiki we Francji.

22 września – rewolucja francuska: aresztowanie króla Francji Ludwika XVI. Jest to data początkowa kalendarza rewolucyjnego.

12 października – w Nowym Jorku obchodzono po raz pierwszy Dzień Kolumba (ang. Columbus Day).

13 października – wmurowano kamień węgielny pod budowę Białego Domu w Waszyngtonie.

6 listopada – armia francuska pokonała wojska austriackie pod Jemappes. Początek okupacji Belgii przez Francuzów.

5 grudnia – George Washington został po raz drugi wybrany prezydentem USA.

11 grudnia – rewolucja francuska: rozpoczął się proces Ludwika XVI.

W USA powstały Partia Federalistyczna i Partia Demokratyczno-Republikańska.

Urodzili się

7 stycznia – Henryk Marconi, polski architekt pochodzenia włoskiego (zm. 1863)

8 stycznia – Tomasz Paschalis Konarski, polski generał brygady kawalerii, uczestnik powstania listopadowego, emigrant (zm. 1878)

16 stycznia – Adam, hrabia Wirtembergii, generał Królestwa Polskiego (zm. 1847)

7 marca – John Herschel, angielski astronom i fizyk, pionier fotografii, wprowadził pojęcia „negatyw” i „pozytyw” (zm. 1871)

5 kwietnia – Stanisław Trębicki, polski generał brygady (zm. 1830)

10 maja – Willie Person Mangum, amerykański polityk, senator ze stanu Karolina Północna (zm. 1861)

21 maja – Gaspard-Gustave de Coriolis, francuski inżynier i matematyk (zm. 1843)

22 czerwca – Dominik od Matki Bożej, włoski pasjonista, błogosławiony katolicki (zm. 1849)

8 lipca – Teresa Sachsen-Hildburghausen, królowa Bawarii (zm. 1854)

10 lipca – George Dallas, amerykański polityk, wiceprezydent USA (zm. 1864)

20 lipca – Ignacy Prądzyński, polski generał (zm. 1850)

4 sierpnia – Percy Bysshe Shelley, angielski poeta (zm. 1822)

5 września – Pierre-Armand Dufrénoy, francuski geolog i mineralog, inżynier górniczy (zm. 1857)

16 września – Kajetan Morozewicz, polski prawnik, ekonomista, uczestnik powstania listopadowego (zm. 1869)

3 października – Józef Dionizy Minasowicz, polski poeta, tłumacz, teoretyk literatury, prawnik (zm. 1849)

18 października – Jakub Walenty Lewiński, polski generał, uczestnik powstania listopadowego (zm. 1867)

15 listopada – Isaac Toucey, amerykański polityk, sekretarz Marynarki Wojennej USA (zm. 1869)

1 grudnia – Nikołaj Łobaczewski, matematyk rosyjski (zm. 1856)

6 grudnia – Wilhelm II, król Holandii i wielki książę Luksemburga (zm. 1849)

data dzienna nieznana:

Barbara Han A-gi, koreańska męczennica, święta katolicka (zm. 1839)

Zmarli

Święta ruchome

Tłusty czwartek: 16 lutego

Ostatki: 21 lutego

Popielec: 22 lutego

Niedziela Palmowa: 1 kwietnia

Wielki Czwartek: 5 kwietnia

Wielki Piątek: 6 kwietnia

Wielka Sobota: 7 kwietnia

Wielkanoc: 8 kwietnia

Poniedziałek Wielkanocny: 9 kwietnia

Wniebowstąpienie Pańskie: 17 maja

Zesłanie Ducha Świętego: 27 maja

Boże Ciało: 7 czerwca

Przypisy