1789

Wydarzenia w Polsce

11 stycznia – Kazimierz Nestor Sapieha objął stanowisko wielkiego mistrza loży masońskiej Wielkiego Wschodu Narodowego Polski.

19 stycznia – Sejm Czteroletni postanowił o zniesieniu Rady Nieustającej.

Kwiecień – wprowadzono podatek wieczystej ofiary.

5 maja – miało miejsce największe pożar w historii Cieszyna.

10 maja – w Warszawie, z ogrodu Foksal, w obecności króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, wystartował aerostat pilotowany przez Francuza Jeana Pierre’a Blancharda, osiągając wysokość 2000 m, a po 45 minutach wylądował w Białołęce. Był to pierwszy załogowy lot balonem w Polsce.

27 maja – Jean-Pierre Blanchard wykonał drugi załogowy lot balonem nad terytorium dzisiejszej Polski, na trasie Wrocław – Marcinowo koło Trzebnicy, 17 dni po swoim pierwszym locie nad Warszawą.

22 czerwca – Sejm Czteroletni uchwalił przeprowadzenie pierwszego w Polsce spisu statystycznego.

27 czerwca – na mocy uchwały Sejmu Wielkiego majątki ziemskie biskupów krakowskich zostały przejęte na rzecz skarbu państwa polskiego.

24 lipca – uchwalono ustawę „Fundusz dla wojska”, który miał być zasilany dochodem z księstwa siewierskiego, należącego do kleru polskiego, któremu przyznano odszkodowanie w wysokości 100 000 złotych rocznie.

7 września – Sejm Czteroletni powołał Deputację do Formy Rządu, kierowaną przez biskupa kamienieckiego Adama Stanisława Krasińskiego, której zadaniem było opracowanie projektu zmiany ustroju Rzeczypospolitej.

27 listopada – z inicjatywy prezydenta miasta Jana Dekerta w Warszawie spotkali się prezydenci 141 miast królewskich Rzeczypospolitej.

2 grudnia – czarna procesja – podczas obrad Sejmu Czteroletniego ubrani na czarno mieszczanie, delegaci miast królewskich, złożyli królowi memoriale, w którym domagali się m.in. dopuszczenia mieszczan do posiedzeń sejmowych oraz prawa do nabywania przez nich dóbr ziemskich.

10 grudnia – na posiedzeniu Sejmu odczytano list króla Prus Fryderyka Wilhelma II, który obiecał sojusz z Rzecząpospolitą pod warunkiem przeprowadzenia reform ustrojowych oraz wzmocnienia władzy wykonawczej w państwie.

W tym roku miała miejsce sekularyzacja księstwa siewierskiego.

Wydano także patent tolerancyjny cesarza Józefa II dla Żydów galicyjskich.

Sejm Wielki postanowił, że Komisja Skarbowa po przejęciu majątków ziemskich biskupów będzie wypłacała im z kasy państwa po 100 000 złotych rocznie, a prymasowi 200 000 złotych.

Wydarzenia na świecie

24 stycznia – we Francji zwołano pierwsze od 1614 roku Stany Generalne.

4 lutego – odbyły się pierwsze wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych Ameryki, w których zwyciężył George Washington.

26 lutego – zmarł angielski ogier-reproduktor Eclipse, przodek 80% obecnie żyjących koni wyścigowych.

4 marca:

odbyło się pierwsze posiedzenie Senatu Stanów Zjednoczonych.

odbyło się pierwsze posiedzenie Kongresu Stanów Zjednoczonych.

weszła w życie Konstytucja Stanów Zjednoczonych.

9 marca – Ludovico Manin został ostatnim dożą Wenecji.

7 kwietnia – Selim III został sułtanem Imperium osmańskiego (do 1807).

21 kwietnia – John Adams został zaprzysiężony na pierwszego wiceprezydenta USA (na 9 dni przed zaprzysiężeniem pierwszego prezydenta George’a Washingtona).

28 kwietnia – w pobliżu archipelagu Wysp Przyjacielskich (Tonga) doszło do buntu załogi brytyjskiego okrętu HMS „Bounty”. Kapitana Willliama Bilgha i 18 wiernych mu marynarzy pozostawiono w szalupie, którą rozpoczęli rejs na wyspę Timor.

30 kwietnia – miała miejsce uroczysta inauguracja prezydentury George’a Washingtona, pierwszego prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki.

5 maja – w Francji: Ludwik XVI otworzył Stany Generalne, zwołane po raz pierwszy od 175 lat. Stan trzeci wezwał stan pierwszy (kler) i stan drugi (szlachtę) na wspólne obrady. Wezwanie zostało spełnione jedynie przez część niższego duchowieństwa.

1 czerwca – w wojnie rosyjsko-szwedzkiej szwedzka fregata „Venus” została zaatakowana i zdobyta w Christiansfjordzie przez załogę 24-działowego kutra „Mierkurij”, a następnie wcielona do rosyjskiej Floty Bałtyckiej.

5 czerwca – w Francji: zwołanie do Wersalu parlamentu przez Ludwika XVI.

8 czerwca – James Madison przedstawił w Izbie Reprezentantów Stanów Zjednoczonych listę dziesięciu poprawek do Konstytucji, znanych jako Bill of Rights.

14 czerwca – kapitan William Bligh i wierni mu członkowie załogi okrętu HMS „Bounty”, po 48 dniach dotarli na holenderską wyspę Timor.

17 czerwca – we Francji: stan trzeci ogłosił się przedstawicielem całego narodu francuskiego i przyjął nazwę Zgromadzenia Narodowego.

20 czerwca – deputowani stanu trzeciego francuskich Stanów Generalnych, po niewpuszczeniu ich na dotychczasową salę obrad, udali się do sali do gry w piłkę w Wersalu, gdzie złożyli przysięgę w nowo powołanej konstytuancie.

9 lipca – we Francji: trzy stany połączyły się, przyjmując nazwę Zgromadzenia Ustawodawczego (Konstytuanty).

14 lipca – Rewolucja francuska: lud paryski zdobył Bastylię – z tej okazji 14 lipca został później ogłoszony świętem narodowym Francji.

20 lipca-6 sierpnia – powstanie chłopskie we Francji (Wielka Trwoga, Grande peur).

21 lipca – w VI wojnie rosyjsko-tureckiej: zwycięstwo wojsk rosyjsko-austriackich w bitwie pod Fokszanami.

26 lipca – w wojnie rosyjsko-szwedzkiej: nierozstrzygnięta bitwa morska pod Olandią.

27 lipca – utworzono Departament Stanu USA.

5 sierpnia – we Francji: Zgromadzenie Ustawodawcze przyjęło ustawę, która wprowadzała równość obywateli wobec prawa, znosiła przywileje stanowe oraz resztki poddaństwa osobistego chłopów, a także obowiązek płacenia dziesięciny.

7 sierpnia – utworzono Departament Wojny Stanów Zjednoczonych.

25 sierpnia – uchwalono dziesięć pierwszych poprawek do Konstytucji Stanów Zjednoczonych Ameryki.

26 sierpnia – we Francji ogłoszono Deklarację Praw Człowieka i Obywatela.

28 sierpnia – niemiecki astronom William Herschel odkrył księżyc Saturna Enceladusa.

2 września – powołano Departament Skarbu Stanów Zjednoczonych.

12 września – Henry Knox został pierwszym sekretarzem wojny Stanów Zjednoczonych.

17 września – William Herschel odkrył księżyc Saturna Mimasa.

22 września – w VI wojnie rosyjsko-tureckiej: zwycięstwo wojsk rosyjsko-austriackich w bitwie nad Rymnikiem.

24 września – Kongres Stanów Zjednoczonych uchwalił Ustawę Sądowniczą.

25 września – Karta Praw Stanów Zjednoczonych została zatwierdzona przez Amerykański Kongres.

26 września – Thomas Jefferson został nominowany na pierwszego sekretarza stanu Stanów Zjednoczonych.

6 października – we Francji: rodzina królewska została zmuszona przez francuskich rewolucjonistów do opuszczenia Wersalu.

2 listopada – miało miejsce upaństwowienie dóbr kościelnych we Francji.

6 listopada – John Carroll został powołany na pierwszego amerykańskiego biskupa (Baltimore).

20 listopada – New Jersey jako pierwszy amerykański stan ratyfikowało Kartę Praw.

21 listopada – Karolina Północna jako 12 stan dołączyła do Unii.

23 listopada – w USA ustanowiono Święto Dziękczynienia.

11 grudnia – powstał Uniwersytet Karoliny Północnej.

19 grudnia – francuska Konstytuanta uchwaliła wprowadzenie asygnat.

22 grudnia – w wyniku reformy administracyjnej we Francji, prowincje zostały zastąpione przez departamenty.

Urodzili się

13 stycznia – Ignacy Hilary Ledóchowski, generał brygady (zm. 1870)

17 stycznia – Maria Domenica Brun Barbantini, włoska zakonnica, założycielka Sióstr Służących Chorym św. Kamila, błogosławiona katolicka (zm. 1868)

22 stycznia – Łukasz Passi, włoski ksiądz, błogosławiony katolicki (zm. 1866)

26 lutego – Juliusz Brincken, polski leśnik pochodzenia niemieckiego (zm. 1846)

16 marca – Georg Ohm, niemiecki matematyk, twórca prawa opisującego związek pomiędzy natężeniem prądu elektrycznego a napięciem elektrycznym (zm. 1854)

17 marca

Wincenty Buczyński, polski jezuita, teolog, filozof, krytyk literacki (zm. 1853)

Edmund Kean, brytyjski aktor (zm. 1833)

10 kwietnia – Amalia Luiza Arenberg, księżna bawarska (zm. 1823)

10 maja – Jared Sparks, amerykański historyk (zm. 1866)

20 maja – Marcelin Champagnat, francuski duchowny katolicki, założyciel Braci Szkolnych Marystów, święty (zm. 1840)

10 czerwca – Maria od Poczęcia de Batz de Trenquelléon, francuska zakonnica, współzałożycielka marynistek, błogosławiona katolicka (zm. 1828)

30 czerwca – Horace Vernet, francuski malarz i grafik (zm. 1863)

3 lipca – Johann Friedrich Overbeck, niemiecki malarz i grafik (zm. 1869)

6 lipca – Maria Izabela Burbon, druga żona i jedyna królowa-małżonka króla Franciszka I Burbona (zm. 1848)

6 sierpnia – Friedrich List, niemiecki ekonomista, twórca niemieckiej ekonomii politycznej, zwolennik protekcjonizmu (zm. 1846)

9 sierpnia – Nicolas-Charles Bochsa, francuski harfista i kompozytor (zm. 1856)

21 sierpnia – Augustin Louis Cauchy, francuski matematyk (zm. 1857)

27 sierpnia – Józef Sachsen-Altenburg, książę Sachsen-Altenburg (zm. 1868)

6 września – Augustyn Brzeżański, polski pułkownik, uczestnik powstania listopadowego (zm. 1855)

9 września – William Cranch Bond, amerykański astronom (zm. 1859)

13 września – Mateusz Eustachy Lubowidzki, wiceprezydent Warszawy, senator Królestwa Kongresowego (zm. 1874)

15 września – James Fenimore Cooper, amerykański pisarz, jeden z twórców narodowej literatury amerykańskiej (zm. 1851)

28 września

Luiza Karolina Hessen-Kassel, księżniczka Hessen-Kassel (zm. 1867)

Richard Bright, angielski lekarz, prowadził badania z zakresu anatomopatologii (zm. 1858)

29 września – Peter Joseph Lenné, pruski ogrodnik i architekt krajobrazu (zm. 1866)

5 października – Leon Przyłuski, arcybiskup poznańsko-gnieźnieński oraz prymas Polski i Litwy (zm. 1865)

8 października – William Swainson, angielski ornitolog, zoolog i artysta (zm. 1855)

16 października – Leon Dembowski, polski polityk (zm. 1878)

30 października – Luiza Charlotta Oldenburg, księżniczka duńska (zm. 1864)

14 grudnia – Maria Szymanowska, polska pianistka i kompozytorka (zm. 1831)

22 grudnia – Levi Woodbury, amerykański prawnik, polityk, sędzia Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych (zm. 1851)

28 grudnia – Thomas Ewing, amerykański polityk, senator ze stanu Ohio (zm. 1871)

data dzienna nieznana:

Anna Kim Chang-gŭm, koreańska męczennica, święta katolicka (zm. 1839)

Zmarli

21 stycznia – Paul d’Holbach, oświeceniowy filozof francuski (ur. 1723)

12 lutego – Ethan Allen, przywódca amerykański z czasów wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych (ur. 1738)

17 marca – Andrzej Badurski, polski lekarz, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego (ur. 1740)

7 kwietnia – Abdülhamid I, sułtan turecki (ur. 1725)

3 grudnia – Claude Joseph Vernet, malarz francuski (ur. 1714)

23 grudnia – Charles-Michel de L’Épée, francuski ksiądz, pionier nauczania głuchych (ur. 1712)

data dzienna nieznana:

Jan Jerzy Grabowski, polski generał lejtnant wojsk koronnych (ur. ?)

Francisco Palóu, hiszpański franciszkanin, misjonarz (ur. 1723)

Marcin Slaski, poseł na Sejm Wielki (ur. ?)

Święta ruchome

Tłusty czwartek: 19 lutego

Ostatki: 24 lutego

Popielec: 25 lutego

Niedziela Palmowa: 5 kwietnia

Wielki Czwartek: 9 kwietnia

Wielki Piątek: 10 kwietnia

Wielka Sobota: 11 kwietnia

Wielkanoc: 12 kwietnia

Poniedziałek Wielkanocny: 13 kwietnia

Wniebowstąpienie Pańskie: 21 maja

Zesłanie Ducha Świętego: 31 maja

Boże Ciało: 11 czerwca

== Przypisy ==