1783

Wydarzenia w Polsce

18 marca – Antoni Protazy Potocki ustanowił Kompanię Handlową Polską.

2 kwietnia – spółka Kompania Solna otrzymała od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego zgodę na poszukiwanie i eksploatację pokładów soli w rejonie Ponidziu, w okolicach Buska.

11 grudnia – cesarz Józef II wydał dekret o utworzeniu Cmentarza Stryjskiego we Lwowie.

Utworzono Ogród Botaniczny Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

Powstało Arboretum w Lipnie, najstarszy park dendrologiczny w Polsce.

Ukończono budowę Kanału Ogińskiego.

Wydarzenia na świecie

3 lutego – Hiszpania uznała niepodległość Stanów Zjednoczonych.

4 lutego – Wielka Brytania ogłosiła zawieszenie działań wojennych w koloniach na Ameryce Północnej.

4–5 lutego – seria wstrząsów i powstałe w wyniku tego tsunami spowodowały śmierć około 25 tysięcy osób w Kalabrii i na Sycylia.

Luty – rozpoczęły się preliminaria pokojowe między Wielką Brytanią a USA.

19 marca – król Ludwik XVI powołał do życia École nationale supérieure des mines de Paris, która miała kształcić zarządców królewskich kopalń.

3 kwietnia – Benjamin Franklin oraz Gustaf Filip Creutz podpisali w Paryżu szwedzko-amerykański traktat o przyjaźni i handlu, obowiązujący przez 15 lat.

8 kwietnia – caryca Katarzyna II podpisała akt przyłączenia Krymu do Rosji.

14 kwietnia – w Berlinie odbyła się premiera dramatu Natan mędrzec autorstwa Gottholda Ephraima Lessinga.

15 kwietnia – papież Pius VI ustanowił archidiecezję mohylewską.

21 kwietnia – zainaugurowano działalność Teatru Stanowego w Pradze.

13 maja – weterani wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych założyli Towarzystwo Cyncynatów.

31 maja – francuskie malarki Adélaïde Labille-Guiard i Louise Élisabeth Vigée Le Brun zostały po raz pierwszy przyjęte do Académie royale de peinture et de sculpture.

1 czerwca – utworzono miasto San José de Mayo w Urugwaju.

4 czerwca – bracia Montgolfier przeprowadzili pierwszy udany publiczny lot bezzałogowego balonu na ogrzane powietrze.

8 czerwca – zaczęła się erupcja Laki, największa erupcja wulkaniczna w historii, trwająca do lutego 1784.

22 czerwca – chmura trujących pyłów z islandzkiego wulkanu Laki dotarła do francuskiego Hawru.

25 czerwca – utworzono miasto Concepción del Uruguay w Argentynie.

15 lipca – przetestowano „Pyroscaphe”, pierwszy statek napędzany silnikiem parowym, na rzece Saonie we Francji.

24 lipca – traktat gieorgijski, podyktowany carowi Herakliuszowi II przez gen. Pawła Potiomkina w imieniu carycy Katarzyny, uznał „na wieczne czasy” protektorat i władzę zwierzchnią Rosji w Kartlii i Kachetii.

26 lipca – francuski chemik L. Lenormand wykonał skok z drzewa na skonstruowanym przez siebie spadochronie, nie odnosząc obrażeń.

27 sierpnia – Jacques Alexandre Charles po raz pierwszy wypuścił w Paryżu balon napełniony wodorem (średnica 4 m).

3 września – zawarto pokój w Paryżu pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Wielką Brytanią. Po zwycięstwie w wojnie i podpisaniu pokoju w 1783 roku, niepodległe stany utworzyły nowe państwo – USA.

19 września – w Wersalu odbył się pokazowy lot balonem, na pokładzie którego znajdowały się baran, kogut i kaczka. Celem lotu było zbadanie wpływu wysokości na organizmy żywe.

15 października – Francuz Jean-François Pilâtre de Rozier jako pierwszy człowiek wzleciał balonem na uwięzi, osiągając wysokość 20 metrów.

3 listopada – w kontekście wojny o niepodległość USA: po sukcesie Amerykanów rozwiązano Armię Kontynentalną.

21 listopada – balon na ogrzane powietrze braci Montgolfier odbył pierwszy swobodny lot załogowy nad Paryżem.

25 listopada – w kontekście wojny o niepodległość USA: wojska brytyjskie ewakuowały się z Nowego Jorku, ostatniego amerykańskiego przyczółka.

1 grudnia – Jacques Alexandre Charles i Nicolas Robert przeprowadzili drugi w historii wolny lot balonem i pierwszy przy użyciu balonu wypełnionego wodorem.

19 grudnia – w Wielkiej Brytanii powstał pierwszy gabinet Willliama Pitta młodszego.

26 grudnia – według niektórych źródeł, francuski fizyk Louis-Sébastien Lenormand wykonał, z balkonu obserwatorium w Montpelier, pierwszy w historii skok na spadochronie własnego projektu.

Rosja zaanektowała Chanat Krymski, tworząc nową prowincję – Nową Rosję.

Rosjanie założyli Sewastopol przy Zatoce Sewastopolskiej na Półwyspie Krymskim, jako miasto-twierdzę.

Gruzja musiała przyjąć protektorat Imperium Rosyjskiego.

W Prusach wprowadzono Powszechną Ordynację Hipoteczną, która unormowała system ksiąg gruntowych.

Urodzili się

6 stycznia – Helena Lubomirska, polska księżna, malarka (zm. 1876)

23 stycznia – Stendhal, francuski pisarz (zm. 1842)

25 lutego – Franz Großmann, niemiecki duchowny katolicki, biskup pomocniczy warmiński (zm. 1852)

3 kwietnia – Joseph Ambrosius Geritz, niemiecki duchowny katolicki, biskup warmiński (zm. 1867)

10 kwietnia – Hortensja de Beauharnais, królowa Holandii (zm. 1837)

16 kwietnia – Joachima De Vedruna, hiszpańska zakonnica, założycielka karmelitanek miłosierdzia, święta katolicka (zm. 1854)

24 lipca – Simón Bolívar, bohater walk o wyzwolenie Ameryki Południowej spod władzy Hiszpanów (zm. 1830)

7 sierpnia – Amelia Hanowerska, księżniczka brytyjska (zm. 1810)

9 sierpnia – Aleksandra Pawłowna Romanowa, wielka księżna rosyjska, arcyksiężna austriacka (zm. 1801)

12 sierpnia – Franciszek Lewiński, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy janowski (zm. 1854)

3 września – Anna Maria Russell, brytyjska arystokratka (zm. 1857)

17 września – Nadieżda Durowa, rosyjska oficer, pisarka (zm. 1866)

25 listopada – Christian Andreas Zipser, austriacki pedagog i przyrodnik (zm. 1864)

data dzienna nieznana:

Magdalena Han Yŏng-i, koreańska męczennica, święta katolicka (zm. 1839)

Anna Pak A-gi, koreańska męczennica, święta katolicka (zm. 1839)

Katarzyna Yi, koreańska męczennica, święta katolicka (zm. 1839)

Zmarli

15 stycznia – William Alexander, oficer i generał Armii Kontynentalnej

16 kwietnia – Benedykt Józef Labre, francuski tercjarz franciszkański, pielgrzym, święty katolicki (ur. 1748)

19 sierpnia – Franz Xaver Messerschmidt, niemiecko-austriacki rzeźbiarz (ur. 1736)

18 września – Leonhard Euler, szwajcarski matematyk i fizyk (ur. 1707)

20 grudnia – Antonio Soler, hiszpański kompozytor (ur. 1729)

data dzienna nieznana:

Józef Tadeusz Kierski, polski duchowny katolicki, biskup przemyski (ur. 1706)

Święta ruchome

Tłusty czwartek: 27 lutego

Ostatki: 4 marca

Popielec: 5 marca

Niedziela Palmowa: 13 kwietnia

Wielki Czwartek: 17 kwietnia

Wielki Piątek: 18 kwietnia

Wielka Sobota: 19 kwietnia

Wielkanoc: 20 kwietnia

Poniedziałek Wielkanocny: 21 kwietnia

Wniebowstąpienie Pańskie: 29 maja

Zesłanie Ducha Świętego: 8 czerwca

Boże Ciało: 19 czerwca

Przypisy