17 Regiment Pieszy Koronny
17 Regiment Pieszy Koronny był jednostką piechoty w armii koronnej I Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
W wyniku wybuchu powstania kościuszkowskiego w 1794 roku podjęto decyzję o utworzeniu regularnego wojska opartego na nie zrealizowanym etacie z 1792 roku. 17 Regiment Pieszy Koronny został założony w kwietniu 1794 roku z ochotników tzw. legionu Księstwa Mazowieckiego i przydzielono mu numer 17. Korpus oficerski skompletowano z oficerów rozwiązanej jednostki 2 batalionu lekkiej piechoty. W maju regiment liczył jedynie 250 żołnierzy.
5 maja, dzięki interwencji Kościuszki, jednostka została przemianowana na regiment pieszy. Do 10 maja rekrutacja odbywała się częściowo w systemie ochotniczym. Rekruci i ochotnicy byli zakwaterowani w różnych miejscach w Warszawie, wynajmowanych przez pułkownika Franciszka Rottenburga. Żołnierze byli chronieni przez patrole z gwardii pieszej oraz regimentów 5 i 10, jak również pułku 4 przedniej straży. Po przemianowaniu na regiment pieszy, część wolontariuszy zrezygnowała, a niektórzy oficerowie, którzy nie chcieli służyć w piechocie, odeszli. W sprawie rekrutacji interweniowała Rada Ziemska. Na jej polecenie Komisja Porządkowa Księstwa Mazowieckiego nakazała „ziemi marskiej” dostarczyć regimentowi 200 kantonistów. 29 kwietnia regiment liczył 254 żołnierzy i stacjonował w rejonie Bugo-Narwi pod dowództwem wicebrygadiera Jana Henryka Dąbrowskiego. Z powodu braku funduszy, 30 maja generał lejtnant Mokronowski wstrzymał dalszą rekrutację. 100 kantonistów zostało „zagarniętych” przez 5 regiment. 19 czerwca pułkownik Rottenburg zażądał asygnaty na 300 kantonistów od ziemi nurskiej.
W połowie września w 8 kompaniach znajdowało się 322 szeregowych, w tym 41 pochodzenia szlacheckiego. Pod koniec miesiąca regiment otrzymał uzupełnienia, osiągając liczbę 572 żołnierzy, natomiast brakowało mu jeszcze 868 do pełnego stanu. W wyniku dezercji, od połowy maja do końca września jednostka straciła 120 szeregowych.
Na początku jednostką dowodził pułkownik Franciszek Rottenburg, a po jego dezercji, pułkownik Grzegorz Komarnicki. W regimencie służyli również: major Longeaux, chorąży Rembieliński oraz chorąży Hemik.
Z powodu braku funduszy, regiment nie osiągnął pełnego stanu do końca powstania, a jego liczebność nie przekroczyła około 600 oficerów i żołnierzy.
W marcu 1794 roku liczba żołnierzy w regimencie wynosiła 254, a we wrześniu wzrosła do 572. Na uzbrojeniu regiment miał 500 karabinów.
Działania regimentu
W maju regiment został wysłany w rejon widł Narwi i Wisły pod Zegrze, gdzie obsadził odcinek Narwi od Wisły do Dębego, a następnie do Serocka. Działał pod komendą brygady Piotra Jaźwińskiego, a jego zadaniem było osłanianie północno-wschodniego i wschodniego zaplecza Warszawy oraz komunikacji z Litwą. Latem 1794 roku regiment, wspierany przez pospolite ruszenie ziemi warszawskiej, stoczył kilka drobnych potyczek z wojskami pruskimi. Po klęsce pod Maciejowicami, Dywizja Nadnarwiańska została odcięta od Warszawy i zaatakowana od tyłu przez rosyjskie wojska generała Ottona Derfeldena, a następnie rozbrojona przez Prusaków.
Żołnierze regimentu
Komendanci:
- pułkownik Franciszek Rottenburg
- pułkownik Grzegorz Komarnicki
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
- Krzysztof Bauer: Wojsko koronne powstania kościuszkowskiego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1981. ISBN 83-11-06605-1.
- Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
- Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1717-1794. T.1: Oficerowie wojska koronnego, cz.1: Piechota. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 1998. ISBN 83-7188-186-X.
- Jerzy Majka: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. 17 pułk piechoty. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 1992. ISBN 83-85621-21-0.
- Leonard Ratajczyk, Jerzy Teodorczyk: Wojsko powstania kościuszkowskiego w oczach współczesnych malarzy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07090-3.
- Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.