17 pułk piechoty (17 pp) – jednostka piechoty ludowego Wojska Polskiego.
Jego powstanie miało miejsce w okolicach Żytomierza na mocy rozkazu nr 00130 wydanego przez dowódcę 1 Armii Polskiej w ZSRR z dnia 5 lipca 1944, opartego na sowieckim etacie pułku strzeleckiego nr 04/501.
24 października 1944 roku pułk otrzymał sztandar, który został wręczony przez przedstawicieli Śniatynia.
Wchodził w skład 5 Saskiej Dywizji Piechoty należącej do 2 Armii WP.
Skład etatowy
Na skład etatowy pułku składały się:
- dowództwo i sztab
- 3 bataliony piechoty
- kompanie: dwie fizylierów, przeciwpancerna, rusznic ppanc, łączności, sanitarna, transportowa
- baterie: działek 45 mm, dział 76 mm, moździerzy 120 mm
- plutony: zwiadu konnego, zwiadu pieszego, saperów, obrony chemicznej, żandarmerii
Stan osobowy pułku wynosił 2915 żołnierzy, w tym 276 oficerów, 872 podoficerów oraz 1765 szeregowców.
Uzbrojenie jednostki obejmowało: 162 rkm, 54 ckm, 66 rusznic ppanc, 12 armat ppanc 45 mm, 4 armaty 76 mm, 18 moździerzy 50 mm, 27 moździerzy 82 mm i 8 moździerzy 120 mm.
Marsze i działania bojowe
24 kwietnia 1945 roku 17 pp brał udział w walkach w rejonie Kauppa, a po odrzuceniu nieprzyjaciela zajął pozycje wyjściowe do ataku w kierunku Sdier. Po całodziennych, krwawych starciach z 1/22 pal oraz czołgami 4. Brygady Pancernej, pułk okopał się na linii Zschillichau-Sdier, jednak zaczęło brakować amunicji, paliwa oraz żywności.
25 kwietnia pułk otrzymał rozkaz zdobycia Sdier. Sukcesy osiągnięte w ciągu dnia zniwelowały niemieckie kontrataki.
Ostry kryzys w bitwie budziszyńskiej wymusił konieczność lepszego zorganizowania obrony. Pułk został zobowiązany do oderwania się od wroga i przygotowania się do dalszej walki w miasteczku Radibor. W nocy z 25 na 26 kwietnia ruszył w stronę Radiboru, jednak w związku z nowym zagrożeniem, skierowano go w stronę wsi Lomske. O świcie pułk został silnie zaatakowany przez piechotę i czołgi wroga. Po dwugodzinnej walce przeprowadzono kontratak w kierunku wsi Crosta.
26 kwietnia pułk nadal pozostawał poza swoją macierzystą dywizją, wspólnie z 8 DP odpierał główne ataki wojsk niemieckich. Walki trwały do późnej nocy 27 kwietnia. 28 kwietnia pułk bronił się na linii Lomske-Droben, a Niemcy przystąpili do natarcia już o 6:00. Walki trwały do wieczora. W nocy pułk oderwał się od nieprzyjaciela, aby dołączyć do macierzystej 5 Dywizji.
W trakcie operacji praskiej pułk nacierał wzdłuż brzegu Łaby, biorąc udział w licznych potyczkach na skalistej nadbrzeżnej drodze. Szlak bojowy zakończył 12 maja 1945 roku w czeskiej miejscowości Litomerice.
Sztandar pułku
Sztandar został wręczony pułkowi 24 października 1944 roku w Trzebieszowie. Był to pierwszy sztandar 17 pułku piechoty z Rzeszowa. W wrześniu 1939 roku, w trakcie wycofywania się, żołnierze zakopali jego płat. W lecie 1944 roku został on odkopany i przekazany 17 pp ludowego Wojska Polskiego.
Opis sztandaru
Płat sztandaru ma wymiary 90 × 127 cm, obszyty z trzech stron srebrną frędzlą, przymocowany do drzewca za pomocą wstążek. Drzewce wykonane jest z jasnego drewna. Przy drzewcu znajduje się karmazynowa wstążka oraz biała wstążka związana w kokardę.
Strona główna
Na karmazynowym tle, pośrodku płata, haftowany srebrną nicią znajduje się orzeł. Po obu stronach orła oraz pod nim widnieje napis haftowany srebrną nicią: „17 PP W JEDNOŚCI SIŁA”.
Strona odwrotna
Na białym tle znajduje się aplikowany i malowany olejną farbą wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej. Poniżej umieszczono napis haftowany złotą nicią: „POD TWOJĄ OBRONĘ”.
Okres powojenny
Na podstawie rozkazu dowódcy 2 Armii WP Nr 17 z dnia 19 maja 1945 roku, 5 Dywizja Piechoty miała rozpocząć obsadzanie granicy państwowej od 20 maja 1945 roku. 17 pułk piechoty obsadził odcinek od Orzechowa do Słubic, a sztab rozlokował się w Łamierzycach.
Po przekazaniu odcinka granicy oddziałom WOP, pułk został przeniesiony do Międzyrzecza, gdzie zajął koszary przy ul. Wojska Polskiego 17.
W 1947 roku żołnierze 17 pp brali udział w akcji Wisła, wchodząc w skład 5 kombinowanego pułku piechoty (dowództwo na bazie 17 pp);
Na mocy rozkazu Ministra Obrony Narodowej nr 0045/org. z dnia 17 maja 1951 roku, 12 pułk piechoty został przekształcony do 1 grudnia 1951 roku na etat nr 2/120 z liczbą 1974 wojskowych i 35 kontraktowych.
W 1952 roku, jako część 2 KA, stacjonował w Międzyrzeczu.
Na podstawie rozkazu MON Nr 0025/Org. z dnia 2 kwietnia 1957 roku, 5 Dywizja Piechoty została rozformowana, a 17 pułk piechoty nie został rozwiązany, lecz przeszedł pod dowództwo 4 Pomorskiej Dywizji Piechoty.
23 maja 1948 roku 17 pułk piechoty otrzymał nowy sztandar wojskowy.
W 1962 roku jednostka została przekształcona w 17 pułk zmechanizowany.
Żołnierze pułku
Dowódcy pułku:
- ppłk Ludwik Barański (25 lipca 1944–1945)
- mjr Władysław Wróblewski (1945–1948)
- mjr Kazimierz Leontowicz (1948–1950)
- kpt. Zdzisław Kuzemko (1950–1951)
- kpt. Kazimierz Makarewicz (1951–1953)
- mjr Zygmunt Stawski (1953–1956)
- ppłk dypl. Kazimierz Bukowy (1956–1958)
- ppłk dypl. Jan Stachura (1958–1962)
Odznaczeni Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari:
- ppłk Ludwik Barański
- kpt. Aleksander Filimonow
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Wanda Bigoszewska, Henryk Wiewióra: Sztandary ludowego Wojska Polskiego 1943 – 1974. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974.
5 Dywizja Piechoty w dziejach oręża polskiego, Edward E. Kospath-Pawłowski, Cyprian C. Wilanowski (red.), Pruszków: „Ajaks”, 1997, ISBN 83-87103-20-9, OCLC 177308632. Brak numerów stron w książce.
Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej, T. 1, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego: formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek piechoty. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1965.
Paweł Piotrowski: Śląski Okręg Wojskowy: przekształcenia organizacyjne, 1945-1956. Warszawa: Wydawnictwo TRIO : Instytut Pamięci Narodowej, 2003. ISBN 83-88542-53-2.
Kazimierz Kaczmarek: Przez trzy granice. Dzieje 17 pułku piechoty. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1959.