17 Pułk Piechoty Liniowej – polski pułk piechoty z okresu powstania listopadowego.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Po abdykacji Napoleona, car Aleksander I zgodził się na powrót polskich oddziałów do kraju, które miały stanowić podstawę do utworzenia Wojska Polskiego pod dowództwem wielkiego księcia Konstantego. 13 czerwca 1814 roku pułkowi przydzielono miejsce koncentracji w Siedlcach. Jednak pułk nie został odtworzony, ponieważ etat armii Królestwa Polskiego przewidywał jedynie 12 pułków piechoty. Nowe pułki piechoty zaczęto formować dopiero po wybuchu powstania listopadowego. Na mocy rozkazu gen. Józefa Chłopickiego z dnia 10 stycznia 1831 roku władze wojewódzkie miały obowiązek ich organizacji, a 17 pułk piechoty został utworzony w województwie płockim.
Utworzony w 1831 roku pułk początkowo nosił nazwę: 1 Pułk Województwa Płockiego. Zgodnie z etatem, pułk miał składać się ze sztabu oraz trzech batalionów piechoty liniowej, z czterema kompaniami w każdym, a jego liczebność wynosiła 57 oficerów, 216 podoficerów, 40 muzykantów, 2355 żołnierzy frontowych oraz 27 niefrontowych, co łącznie dawało 2695 żołnierzy.
W sierpniu 1831 roku ze stanu armii skreślono 2 Dywizję Piechoty internowaną w Prusach, co doprowadziło do utworzenia nowej 6 Dywizji Piechoty, do której pułk został włączony.
Podczas walk w składzie korpusu gen. Ramorino, pułk w nocy z 16 na 17 września przekroczył granicę austriacką pod Borowem koło Zawichostu i został internowany.
Żołnierze pułku
Pułkiem dowodzili:
płk Wacław Sierakowski (22 III 1831 – 14 VII 1831)
ppłk Paweł Witkowski (14 VII 1831 – ).
Walki pułku
Pułk brał udział w walkach podczas powstania listopadowego.
Po jego sformowaniu, pułk został skierowany do Modlina, gdzie pozostał do lipca 1831 roku. W ostatnich dniach lipca dwa bataliony pułku zostały przerzucone nad Bzurę, w rejon ujścia Rawki, i włączono je do wojsk przeznaczonych do odparcia ataku feldmarszałka Iwana Paskiewicza. Planowana akcja zaczepna nie doszła do skutku, dlatego w połowie sierpnia bataliony wróciły do Modlina. Pod koniec sierpnia pułk przydzielono do nowo utworzonej 6 Dywizji Piechoty i 23 sierpnia opuścił Warszawę. W Modlinie pozostał oddział złożony z 5 oficerów i 172 szeregowych. Pułk, maszerując przez Garwolin i Łuków, dotarł pod Międzyrzecz, gdzie brał udział w bitwie pod Rogożnicą. Pościg zakończył się niepowodzeniem, a korpus gen. Ramorino zawrócił do Siedlec. Następnie podjęto decyzję o marszu na południe w kierunku Łukowa i Opola. Naciskani przez wojska rosyjskie, w nocy z 16 na 17 września pułk, wraz z innymi jednostkami korpusu, przekroczył granicę austriacką pod Borowem koło Zawichostu. Załoga Modlina skapitulowała 9 października 1831 roku.
Bitwy i potyczki:
- Rogoźnica (29 sierpnia)
- Warszawa (6 i 7 września)
- Opole (15 września)
- W nocy 16/17 września 1831 pułk przekroczył granicę austriacką pod Borowem koło Zawichostu.
W 1831 roku, w trakcie wojny z Rosją, żołnierze pułku otrzymali 4 złote oraz 2 srebrne krzyże Orderu Virtuti Militari.
Uzbrojenie i umundurowanie
Podstawowym uzbrojeniem piechurów były karabiny skałkowe. Początkowo były to karabiny francuskie wz. 1777 (kaliber 17,5 mm), które później zastąpiono rosyjskimi z fabryk tulskich wz. 1811 (kaliber 17,78 mm). Oprócz karabinów piechurzy mieli również bagnety i tasaki (pałasze piechoty). Dodatkowo ich wyposażenie obejmowało łopatkę saperską, ładownicę na 40 naboi oraz pochwy na bagnet.
Umundurowanie piechura składało się z granatowej kurtki i białych spodni. Różne pułki miały odmienne kolory naramienników, wyłogów oraz kołnierzy. Używano czapek czwórgraniastych, a po reformie w 1826 roku wprowadzono pantalony zapinane na guziki. Czapki czwórgraniaste zastąpiono kaszkietami z czarnymi daszkami i białymi sznurami, na których znajdowały się blachy z orłem, numer pułku oraz ozdobny pompon.
Wyłogi były niebieskie, natomiast naramienniki granatowe z wypustką.
Przypisy
Bibliografia
Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
Jerzy Majka: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. 17 pułk piechoty. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 1992. ISBN 83-85621-21-0.
Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.