17 Batalion Saperów Wielkopolskich

17 Batalion Saperów Wielkopolskich im. gen. dyw. Tadeusza Kutrzeby

17 Batalion Saperów Wielkopolskich imienia generała dyw. Tadeusza Kutrzeby (17 bsap) był samodzielnym pododdziałem wojsk inżynieryjno-saperskich ludowego Wojska Polskiego oraz Sił Zbrojnych RP.

Formowanie i zmiany organizacyjne

17 Batalion Saperów został utworzony na mocy rozkazu nr 58/Org. Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego z 15 marca 1945 roku w Biedrusku, jako organiczna jednostka saperów w ramach 12 Dywizji Piechoty. Batalion zorganizowano według sowieckiego etatu Nr 04/556 dla samodzielnych batalionów saperów, obowiązującego od 10 grudnia 1942 roku.

21 maja 1945 roku batalion opuścił Biedrusko, kierując się na zachód. Jego pierwszym miejscem stacjonowania był Stargard, a następnie Szczecin–Podjuchy. Na koniec roku, po powrocie ze Śląska, batalion przeniósł się do Szczecina na ulicę Ku Słońcu.

Na podstawie rozkazu organizacyjnego Nr 053/Org. Naczelnego Dowódcy WP z 30 marca 1946 roku, batalion otrzymał numer jednostki wojskowej „2548”.

Dnia 2 kwietnia 1957 roku, na podstawie rozkazu Nr 0025/Org. Ministra Obrony Narodowej, batalion został przeformowany na etat Nr 2/208 z liczbą 412 wojskowych i jednego pracownika cywilnego, w terminie do 15 sierpnia 1957 roku.

Batalion został rozwiązany w 1998 roku.

Działania batalionu

Po osiągnięciu gotowości bojowej i krótkim przeszkoleniu, 10 czerwca 1945 roku batalion został skierowany na akcję rozminowania i oczyszczania terenów. Obszar działania obejmował tereny na południe od wybrzeża Bałtyku aż do ujścia Rurzycy do Odry (zach. Schwedt), rejon Radziszewa, Kamienia Pomorskiego oraz Dziwnowa (od zachodu granica państwowa, a od południa miejscowości: Grabowo, Swobnica, Pyrzyce; od wschodu: Pyrzyce, Stargard, Nowogard, Gryfice, Trzebiatów). Następnie batalion zajął się obszarem przygranicznym wzdłuż Nysy Łużyckiej w rejonie Pieńska i Ruszowa (pow. Zgorzelec).

Batalion prowadził również rozminowanie Szczecina, Gryfic, Białogardu, Wolina, Gdyni–Oksywia oraz Braniewa. Największe zaminowanie występowało w okolicach Szczecina oraz na północny zachód od Kamienia Pomorskiego. Akcja rozminowania trwała do połowy listopada, podczas której sprawdzono i oczyszczono 1252 km² terenu, 100 miejscowości, 512 km dróg, 33 km linii kolejowych oraz 11 mostów. Wykryto i zniszczono około 50 tys. różnych min oraz około 380 tys. pocisków, bomb i materiałów niebezpiecznych. W trakcie tych działań zginął 1 oficer i 4 żołnierzy, a rany odniosło 1 oficer, 1 podoficer oraz 9 szeregowców.

W 1946 roku rozminowanie odbywało się wiosną i jesienią. Wiosną batalion działał nad Zalewem Szczecińskim oraz jeziorem Dąbie, kontrolując pod względem rozminowania linie kolejowe, mosty i obiekty mieszkalne. Do końca maja zrealizowano rozminowanie: 1159 km dróg, 2 mostów, zniszczono 4984 miny oraz 51 603 sztuki amunicji. W kwietniu część batalionu została wysłana w rejon Sanoka, gdzie brała udział w walkach z oddziałami UPA oraz w rozminowaniu Przełęczy Dukielskiej.

W 1947 roku saperzy dywizji zajmowali się ochroną mostów na Odrze oraz likwidacją zatorów lodowych. Grubość pokrywy lodowej na Odrze osiągała nawet 70 cm. Wiosną, w obliczu zagrożenia powodziowego, ewakuowano zagrożone miejscowości, kontynuując jednocześnie akcję rozminowania. W listopadzie 1947 roku przekazano rozminowane tereny administracji państwowej.

4 stycznia 1948 roku batalion otrzymał zadanie usunięcia słupów granicznych na starej granicy polsko-niemieckiej z 1939 roku na odcinku Morze Bałtyckie–Pomieńsk. Łącznie usunięto 632 słupy.

17 bsap miał znaczący wkład w akcje przeciwlodowe i przeciwpowodziowe na Odrze oraz Świnie. Brał również udział w pracach na rzecz gospodarki narodowej, budując kilka mostów, remontując kilkanaście kilometrów dróg oraz odbudowując ponad 6,5 tys. mb wałów ochronnych na rzekach.

W latach 1945–1994 batalion stracił 11 żołnierzy.

Tradycje batalionu

1 czerwca 1995 roku Minister Obrony Narodowej nadał jednostce wyróżniającą nazwę „Wielkopolskich” oraz imię patrona – generała dyw. Tadeusza Kutrzeby, a także ustanowił dzień 25 maja jako święto batalionu oraz nakazał przyjąć dziedzictwo tradycji 17 Batalionu Saperów Wielkopolskich z lat 1920-1939.

Obsada personalna

Dowódcy batalionu

  • mjr Paweł Dziczkowski (Diczenko?) (1945)
  • kpt. Jan Kiełbowicz (1946)
  • Mikołaj Łazarenko
  • Andrzej Żmijewski
  • Bolesław Zalewski
  • Eugeniusz Gunia
  • Jarosław Burtowski
  • płk dypl. Franciszek Bandurek (1947-1949)
  • płk Bolesław Zaleski (1951 – 1953)
  • płk Jerzy Kominko (1958-1960)
  • ppłk Stefan Kastuj (1960-1963)
  • płk Zdzisław Polkowski (? -1966)
  • ppłk Roman Kacała (1974-1976)
  • płk Henryk Tacik (1976-1979)
  • płk Jacek Witek (1990-1995)

Oficerowie

  • płk Józef Dybał – szef sztabu (1959-1957)
  • płk Sylwester Wujciak – z-ca d-cy ds. tech. (1965-1968)
  • ppłk Tadeusz Rybaniec – z-ca d-cy ds. tech. (1974-1978)
  • płk Lech Zajda – szef sztabu (1985-1986)
  • ppor. (płk) Mieczysław Perlik

Przypisy

Bibliografia

  • Dariusz Faszcza: Z dziejów 12 Szczecińskiej Dywizji Zmechanizowanej. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2005. ISBN 83-11-10131-0.
  • Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960 : skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6. Brak numerów stron w książce.
  • Juliusz Malczewski, Roman Polkowski: Wojsko Polskie. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego. Formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek inżynieryjno-saperskich, drogowych i chemicznych. T. 4. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1970.
  • Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek. Materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. Praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
  • F. Kaczmarski, S. Soroka, Wojska inżynieryjne LWP 1947 – 1979, wyd. MON Warszawa 1982.
  • „Pomorze przywrócone” Arkadiusz Ogrodowczyk, Warszawa 1974.
  • Zdzisław Barszczewski, Władysław Jasieński: Sylwetki saperów. Warszawa: Dom Wydawniczy „Bellona”, 2001. ISBN 83-11-09287-7.
  • Ryszard Żuchowski: Sylwetki saperów. Następne pokolenie. Koszalin: Stowarzyszenie Saperów Polskich, 2009. ISBN 978-83-929870-0-0.