163 Pułk Piechoty
163 Pułk Piechoty (163 pp) był rezerwowym oddziałem piechoty Wojska Polskiego, który działał podczas kampanii wrześniowej 1939 roku.
Jednostka ta nie była częścią organizacji pokojowej Wojska Polskiego. Została sformowana w ramach mobilizacji niejawnej według planu mobilizacyjnego „W”, w grupie jednostek oznaczonych kolorem zielonym. Mobilizację 163 pułku piechoty prowadziły bataliony KOP „Borszczów” oraz „Czortków”, a także 48 pułk piechoty ze Stanisławowa. Dowódca baonu KOP „Czortków” odpowiadał za przygotowanie i wykonanie mobilizacji dowództwa 163 pp, I i II baonu, kompanii przeciwpancernej typu II, plutonu łączności i plutonu pionierów. Z kolei dowódca baonu KOP „Borszczów” był odpowiedzialny za III baon, a dowódca 48 pułku piechoty za organy kwatermistrzowskie jednostek pozabatalionowych 163 pp, kompanię gospodarczą, kompanię zwiadowczą oraz pluton przeciwgazowy.
Pułk został sformowany w sierpniu 1939 roku dla 36 Rezerwowej Dywizji Piechoty w ramach Armii „Prusy”.
Organizacja wojenna i obsada personalna
Organizacja wojenna oraz struktura osobowa pułku przedstawia się następująco:
Dowództwo
- dowódca pułku – ppłk piech. Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski (od 8 IX dowódca 36 DP)
- I adiutant – kpt. piech. Antoni Wacikiewicz
- oficer informacyjny – por. piech. Aleksander Szczerbowicz–Wieczór †4 X 1939
- oficer łączności – kpt. Wiktor Stanisław Masłowski
- kwatermistrz – kpt. piech. Michał II Pilch
- oficer płatnik – ppor. rez. Zbigniew Adam Brosznowski
- zbrojmistrz – chor. Ludwik Magiera
- dowódca kompanii gospodarczej – por. Edmund Kurowski
- kapelan – ks. kpl. rez. Zygmunt Badowski
- naczelny lekarz – kpt. lek. dr Wacław Chojnacki
- szef kancelarii – st. sierż. Stanisław Bochen
I batalion
- dowódca batalionu – mjr Stanisław Ruśkiewicz
- adiutant – por. Feliks Franciszek Pikulski
- oficer gospodarczy – kpt. int. Adam Julian Wąs †1940 Charków
- dowódca 1 kompanii – kpt. Artur Bronisław Dubeński
- dowódca I plutonu – ppor. rez. Wawrzyniec Bronisław Szulc
- dowódca 2 kompanii – por. piech. Bogumił Jurkiewicz
- dowódca I plutonu – ppor. rez. August Bronisław Pituła
- dowódca II plutonu – ppor. rez. Kutrowski
- dowódca 3 kompanii – kpt. Stefan Mróz †8 IX 1939 Szydłowiec
- dowódca I plutonu – por. Władysław Antoni Jankowski †8 IX 1939 Szydłowiec
- dowódca 1 kompanii ckm – por. piech. Wiktor Piotr Pękalski
- dowódca plutonu kolarzy – sierż. Jan Mucha †5 IX 1939 Ruda Maleniecka
II batalion
- dowódca batalionu – mjr Jan Andrychowski
- adiutant – por. piech. Michał Woda
- dowódca 4 kompanii – por. Marian Wincenty Jakubowski †8 IX 1939 Szydłowiec
- dowódca 5 kompanii – kpt. Stanisław Wośko
- dowódca 6 kompanii – por. piech. Zbigniew Kazimierz Horoszewicz 8 IX 1939 ciężko ranny w Szydłowcu
- dowódca I plutonu – ppor. rez. Teodor Rudkowski
- dowódca 2 kompanii ckm – kpt. Kazimierz Pisański
III batalion
- dowódca batalionu – mjr piech. Kazimierz Ferdynand Bielawski
- adiutant – kpt. Władysław Zawistowicz
- oficer łączności – por. Witold Włodzimierz Moszyński
- lekarz – ppor. rez. dr Edmund Krall
- dowódca 7 kompanii – por. Stanisław Florian Moskwa
- dowódca 8 kompanii (kompania graniczna „Skała”) – kpt. piech. Stefan II Kożan
- dowódca III plutonu – ppor. rez. Tadeusz Edmund Burak
- 9 kompanii (kompania graniczna „Turylcze”) – kpt. Tadeusz Kazimierz Józef Nieżychowski
- dowódca I plutonu – por. Józef Bukowski †7 IX 1939 Kazanów
- dowódca plutonu – ppor. rez. Stanisław Szymczak
- dowódca 3 kompanii ckm – kpt. Władysław Henzell
- dowódca plutonu ckm na taczankach – ppor. rez. Stanisław Dziedzic
- dowódca plutonu moździerzy – ppor. rez. Karol Wojciech Zwoliński
- dowódca plutonu kolarzy – por. Józef Steckiewicz 7 IX 1939 ciężko ranny w Kazanowie
Pododdziały specjalne
- dowódca kompanii zwiadowców – por. Tadeusz Ludwik Swoboda
- dowódca plutonu konnego – ppor. kaw. rez. Kazimierz Ludwik Dziurgot
- dowódca plutonu kolarzy – por. Mieczysław Rożniatowski
- dowódca kompanii przeciwpancernej – por. Henryk Wojciech Czypicki
- dowódca I plutonu – por. Józef Przybylski 7 IX 1939 ciężko ranny
- dowódca II plutonu – ppor. rez. Jan Balicki
- dowódca plutonu pionierów – st. sierż. Wettersheim
- dowódca plutonu przeciwgazowego – plut. Stanisław Janiszewski
Przydziały nieustalone
- ppor. rez. Marian Walerian Huczewski
- ppor. rez. Józef Machowski
- ppor. rez. Stanisław Mederski
- ppor. rez. Władysław Mikołajewicz
- ppor. rez. Roman Wrona
- ppor. rez. Jan Adrian Zyśko
Przypisy
Bibliografia
Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
Ludwik Głowacki: Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939. Wyd. 2. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1986. ISBN 83-222-0377-2.
Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
Jerzy Prochwicz, Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, cz. II. Przemiany organizacyjne i przygotowania wojenne KOP w 1939 roku, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 4 (150), Warszawa 1994, s. 3-13.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-691-8.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.