161 Batalion WOP – jednostka graniczna Wojsk Ochrony Pogranicza.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Na podstawie rozkazu MBP nr 043/org z dnia 3 czerwca 1950 roku, zorganizowano 16 Brygadę Wojsk Ochrony Pogranicza na bazie 4 Brygady Ochrony Pogranicza. Z dniem 1 stycznia 1951 roku, 2 batalion OP z Lęborka został przemianowany na 161 batalion WOP.
Latem 1956 roku zlikwidowano w batalionie sekcję tyłów, a sprawy gospodarcze podporządkowano bezpośrednio brygadzie.
W sierpniu 1956 roku do 161 batalionu WOP włączono strażnicę nr 85 w Rowach oraz nr 86 w Smołdzińskim Lesie z 15 Brygady WOP w Koszalinie. W tym samym czasie przeniesiono grupę manewrową brygady do Lęborka, podporządkowując ją dowódcy 161 batalionu WOP.
Na dzień 1 czerwca 1957 roku 161 batalion WOP (z wyjątkiem strażnicy Władysławowo) został przekazany 15 Brygadzie WOP w Koszalinie.
W 1976 roku, w związku z wprowadzeniem dwuszczeblowego systemu dowodzenia, batalion został rozwiązany. W jego miejsce zorganizowano sekcję zwiadu oraz kompanię odwodową. Strażnice zostały podporządkowane bezpośrednio brygadzie.
Struktura organizacyjna
Struktura organizacyjna batalionu w marcu 1954 roku:
- dowództwo – Lębork
- strażnica nr 87 – Łeba
- strażnica nr 88 – Stilo
- strażnica nr 89 – Białogóra
- strażnica nr 90 – Karwia
- strażnica nr 91 – Władysławowo
Na dzień 1 stycznia 1960 roku batalionowi WOP w Lęborku podlegały:
- 1 strażnica WOP III kategorii – Karwia
- 2 strażnica WOP III kategorii – Biała Góra
- 3 strażnica WOP III kategorii – Styllo
- 4 strażnica WOP III kategorii – Łeba
- 5 strażnica WOP IV kategorii – Smołdziński Las
- 6 strażnica WOP III kategorii – Rowy
Struktura batalionu i numeracja strażnic na dzień 1 stycznia 1964 roku:
- 1 strażnica WOP lądowa III kategorii – Karwia
- placówka kontroli ruchu rybackiego – Ostrowo
- placówka kontroli ruchu rybackiego – Karwia
- placówka kontroli ruchu rybackiego – Dębek
- placówka kontroli ruchu rybackiego – Jastrzębia Góra
- 2 strażnica WOP lądowa III kategorii – Biała Góra
- placówka kontroli ruchu rybackiego – Biała Góra
- placówka kontroli ruchu rybackiego – Lubiatowo
- 3 strażnica WOP lądowa III kategorii – Styllo
- 4 strażnica WOP lądowa III kategorii – Łeba
- 5 strażnica WOP lądowa IV kategorii – Smołdziński Las
- 6 strażnica WOP lądowa III kategorii – Rowy
- placówka kontroli ruchu rybackiego – Rowy
Dowódcy batalionu
- kpt. Augustyn Iżyniec (01.01.1951–14.02.1953)
- kpt. Leon Tarnawski (od 1953)
- mjr Anatol Rosnowski (od 01.01.1955)
- mjr Szczepan Cheba (do 1960)
- kpt. Marian Piotrowski p.o. (od 1960)
- ppłk Szczepan Cheba (był w 1971)
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Ireneusz Bieniecki. Kaszubska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza w ochronie granicy morskiej na wybrzeżu gdańskim w latach 1945 – 1991 (powstanie, zmiany organizacyjne i metody pełnienia służby). „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/05, 2005. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945–1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn.2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
ASGr. Historia Kaszubskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Gdańsk 1965.
ASGr. Historia Bałtyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1960. Koszalin 1961.