16 Regiment Pieszy Były Skarbowy

To oddział piechoty wchodzący w skład armii koronnej I Rzeczypospolitej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Od 1763 roku jednostka była znana jako Chorągiew Grenadierów Skarbu Koronnego, a w 1777 roku przekształciła się w Korpus Milicji Skarbu Koronnego. Później funkcjonowała jako batalion pontonierów, a od 17 września 1789 roku przyjęła nazwę batalionu Skarbowego. W 1791 roku znowu stała się batalionem pontonierów, by w 1794 roku zyskać status 16 Regimentu Pieszego.

W roku 1792 regiment liczył 349 żołnierzy, w marcu 1794 roku – 208, w maju – 864, a we wrześniu zwiększył się do 1474 żołnierzy.

Regiment w powstaniu kościuszkowskim

W kwietniu 1794 roku jednostka składała się z 208 żołnierzy.

5 maja batalion skarbowy został przekształcony w 16 regiment, formując się według etatu dla 100-tysięcznej armii. Do 30 maja przyjęto 661 kantonistów, co zwiększyło stan do 864 żołnierzy. W tym czasie brakowało 12 ludzi w sztabie, 61 podoficerów, 6 felczerów, 1203 szeregowych oraz 23 cieśli. We wrześniu regiment osiągnął liczebność 1474 żołnierzy, organizując się w trzy bataliony oraz 12 kompanii, po 4 kompanie w każdym batalionie. Na uzbrojeniu znajdowało się 1318 karabinów.

Żołnierze regimentu

Faktycznym dowódcą jednostki był pułkownik Jan Gisiler (awansowany na generała majora 7 czerwca). Dowództwo nad batalionami sprawowali: płk Jan Nadolski, ppłk Kacper Bogucki oraz major Teodor Langfort. Pierwszy major, Antoni Dąbrowski, pełnił funkcję adiutanta przy generale lejtnancie Orłowskim. Kompaniami kierowali kapitanowie: Krajewski, Rylski, Firling, Franciszek Kempiński, Benedykt Kossecki, Wałecki, Nadolski oraz sztabskapitanowie: Gisiler, Woyten, Gisiler (II), Bogucki i Nadolski.

Komendanci

Regimentem dowodzili:

kpt. Skwarczyński (1763)
płk Markowski (1777)
płk de Woyten (zm. w 1788)
płk Jan Gisiler

Walki regimentu

Bitwy i potyczki:

Powstanie warszawskie (17 kwietnia 1794)
Zegrze (18 sierpnia)
Bitwa pod Maciejowicami (10 października)
Obrona Pragi (4 listopada)

Przypisy

Bibliografia

Krzysztof Bauer: Wojsko koronne powstania kościuszkowskiego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1981. ISBN 83-11-06605-1.

Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.

Konstanty Górski: Historya piechoty polskiej. Kraków: Spółka Wydawnicza Polska, 1893.

Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1717-1794. T.1: Oficerowie wojska koronnego, cz.1: Piechota. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 1998. ISBN 83-71-88207-6. OCLC 41645157.

Leonard Ratajczyk, Jerzy Teodorczyk: Wojsko powstania kościuszkowskiego w oczach współczesnych malarzy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07090-3. OCLC 19722859.

Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.