16 Pułk Piechoty
16 Pułk Piechoty był oddziałem piechoty Armii Księstwa Warszawskiego.
Formowanie i zmiany organizacyjne
W lecie 1809 roku, w trakcie wojny polsko-austriackiej, powstało sześć nowych pułków piechoty. Aby nie zaostrzać relacji z Rosją, nadano im miano „galicyjsko-francuskich”. 16 pułk piechoty, utworzony w Galicji w 1809 roku, nosił nazwę 4 pułku piechoty galicyjsko-francuskiej, a jego dowódcą był płk Kęszycki. Na koniec grudnia 1809 roku, pułk został włączony do armii Księstwa Warszawskiego i otrzymał numer 16. Wkrótce jednak pułk zlikwidowano, a numer 16 przyznano utworzonemu w tym samym roku z Polaków, jeńców austriackich, 5 pułkowi piechoty galicyjsko-francuskiej, który powstał dzięki staraniom księcia Konstantego Czartoryskiego. Pod koniec 1809 roku pułk liczył 2333 żołnierzy. Po zakończeniu wojny polsko-austriackiej stacjonował w Warszawie oraz Rawie. Zgodnie z etatem z 1810 roku, pułk składał się z 27-osobowego sztabu oraz trzech batalionów piechoty, każdy po 6 kompanii. Sztaby batalionów miały liczyć 4 osoby, a kompanie 136 żołnierzy, co dawało łączną liczba 2487 żołnierzy w pułku, chociaż faktyczny stan był nieco niższy.
Na podstawie zarządzenia Napoleona z 17 maja 1811 roku, w Księstwie Warszawskim utworzono trzy dywizje, a pułk wszedł w skład 1 Dywizji.
W czasie przygotowań do inwazji na Rosję w 1812 roku, pułk został włączony do 16 Dywizji dowodzonej przez Józefa Zajączka, w ramach V Korpusu Wielkiej Armii księcia Józefa Poniatowskiego.
Po niepowodzeniach w kampanii rosyjskiej w 1812 roku, pułk został ponownie odtworzony w składzie dwóch batalionów, każdy z 700 żołnierzami, i wszedł w skład 27 Dywizji pod dowództwem Izydora Krasińskiego. Dowództwo nad pułkiem objął płk Ignacy Bolesta.
Po abdykacji Napoleona, car Aleksander I zgodził się na repatriację polskich oddziałów do kraju, które miały stanowić podstawę do utworzenia Wojska Polskiego pod dowództwem wielkiego księcia Konstantego. 13 czerwca 1814 roku, pułkowi wyznaczone zostało miejsce koncentracji w Lublinie.
Jednak pułk nie został odtworzony, ponieważ etat armii Królestwa Polskiego przewidywał jedynie 12 pułków piechoty. Nowe pułki zaczęto formować dopiero po wybuchu powstania listopadowego. Na podstawie rozkazu dyktatora gen. Józefa Chłopickiego z 10 stycznia 1831 roku, władze wojewódzkie zobowiązano do ich organizacji. W województwie lubelskim tworzony był 2 Pułk Województwa Lubelskiego, który później przemianowano na 16 pułk piechoty liniowej.
Żołnierze pułku
Pułkiem dowodzili:
- książę Konstanty Adam Czartoryski (od 22 maja 1809),
- mjr Ignacy Bolesta (od 1813).
Walki pułku
Pułk brał udział w walkach podczas inwazji na Rosję w 1812 roku oraz w kampanii 1813 roku.
Bitwy i potyczki, w których uczestniczył pułk:
- Smoleńsk (17 sierpnia 1812),
- Możajsk (5 września 1812),
- Czeryków (29 września 1812),
- nad Berezyną (28 listopada 1812),
- Chemnitz (9 października 1813).
Przypisy
Bibliografia
Szymon Askenazy, Bronisław Gembarzewski: Wojsko Polskie: Księstwo Warszawskie 1807–1814. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-47-5.
Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
Bronisław Gembarzewski: Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie od wieku XI do roku 1960. T.3 od 1797 do 1814 roku. Warszawa: 1964.
Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
Gabriel Zych: Armia Księstwa Warszawskiego 1807–1812. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961.