16 Dywizja Pancerna
16 Dywizja Pancerna (niem. 16. Panzer-Division) była niemiecką dywizją pancerną, która brała udział w ataku na Związek Radziecki oraz w walkach przeciwko aliantom zachodnim.
Historia
Dywizja została sformowana na mocy rozkazu z dnia 1 listopada 1940 roku, w wyniku przekształcenia 16 Dywizji Piechoty oraz 2 pułku pancernego z 1 Dywizji Pancernej. Początkowo organizacja dywizji miała miejsce na terenie Niemiec, a w grudniu 1940 roku została przeniesiona do Rumunii, gdzie zakończono jej formowanie.
W trakcie niemieckiej ofensywy na Bałkany dywizja znajdowała się w odwodzie Naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych, jednak ostatecznie nie wzięła udziału w walkach. W czerwcu 1941 roku dywizja, licząca 158 czołgów, została włączona do 1 Armii Pancernej (Grupa Armii Południe) i brała udział w ataku na ZSRR, walcząc w rejonie Żytomierza i Kijowa. W dniu inwazji na Związek Radziecki dysponowała: 44 czołgami Pz I, 71 Pz II, 20 Pz III oraz 8 Pz IV. W 1942 roku brała udział w walkach pod Taganrogiem i Charkowem.
W sierpniu 1942 roku dywizja weszła w skład 6 Armii i uczestniczyła w natarciu na Stalingrad. W wyniku radzieckiej ofensywy została otoczona i walczyła do stycznia 1943 roku, kiedy to została zniszczona, a jej resztki skapitulowały przed wojskami radzieckimi.
W marcu 1943 roku podjęto decyzję o jej odtworzeniu, co miało miejsce na terenach okupowanej Francji. W związku z lądowaniem aliantów na Sycylia w czerwcu 1943 roku, dywizja została przerzucona do Włoch. Początkowo walczyła przeciwko armii brytyjskiej pod Tarentem, a we wrześniu 1943 roku stawiła opór wojskom USA, które wylądowały pod Salerno. Na początku października dywizja przeprowadziła kontratak na brytyjskie pozycje pod Termoli.
W październiku 1943 roku dywizja została przeniesiona na front wschodni, gdzie walczyła przeciwko Armii Czerwonej. Na początku była zaangażowana w walki na Ukrainie, a następnie wycofała się na teren okupowanej Polski. Od sierpnia 1944 roku brała udział w obronie przyczółka baranowsko-sandomierskiego, pilnując odcinka frontu między Kurozwękami a Łagowem. Była tam do stycznia 1945 roku, kiedy to została rozbita w rejonie Drogowli (gmina Raków) po rozpoczęciu radzieckiej ofensywy styczniowej. Sztab dywizji miał swoją siedzibę w czasie walk na przyczółku w wiosce Potok.
Po wycofaniu z linii frontu dywizja skoncentrowała swoje siły w rejonie Głogowa i Lubania, wchodząc w skład 4 Armii Pancernej, gdzie została częściowo uzupełniona. Razem z 72 Dywizją Piechoty zajmowała stanowiska na linii rzeki Krzycki Rów. W lutym 1945 roku jej pozycje zostały zaatakowane przez 120 Korpus Strzelecki dowodzony przez gen. Fiodora Daniłowskiego. Następnie dywizja stawiała opór wojskom radzieckim i polskim, które przekroczyły Nysę Łużycką. Brała udział w bitwie pod Budziszynem, a później wycofała się na teren Czechosłowacji, koncentrując się w rejonie Ostrawy. Tam w maju 1945 roku skapitulowała, a część jej oddziałów wycofała się do Austrii i poddała się wojskom amerykańskim.
Dowództwo dywizji
Dowódcy:
- gen. por. Hans-Valentin Hube (1940 – 1942)
- gen. por. Günther Angern (1942 – 1943)
- gen. mjr Burkhart Müller-Hillebrand (1943)
- gen. mjr Rudolf Sieckenius (1943)
- gen. mjr Hans-Ulrich Back (1943 – 1944)
- gen. por. Dietrich von Müller (1944 – 1945)
- płk Kurt Treuhaupt (1945)
Struktura organizacyjna
Skład w 1941 roku:
- 2 pułk pancerny (Panzer-Regiment 2)
- 16 Brygada Strzelców (Schützen-Brigade 16)
- 64 pułk strzelców (Schützen-Regiment 64)
- 79 pułk strzelców (Schützen-Regiment 79)
- 16 batalion motocyklowy (Kradschützen-Bataillon 16)
- 16 pułk artylerii (Artillerie-Regiment 16)
- 16 batalion rozpoznawczy (Aufklärungs-Abteilung 16)
- 16 dywizjon przeciwpancerny (Panzerjäger-Abteilung 16)
- 16 batalion pionierów (Pionier-Bataillon 16)
- 16 batalion łączności (Nachrichten-Abteilung 16)
Skład w 1943 roku:
- 2 pułk pancerny (Panzer-Regiment 2)
- 64 pułk grenadierów pancernych (Panzer-Grenadier-Regiment 64)
- 79 pułk grenadierów pancernych (Panzer-Grenadier-Regiment 79)
- 16 batalion motocyklowy (Kradschützen-Bataillon 16)
- 16 pułk artylerii pancernej (Panzer-Artillerie-Regiment 16)
- 16 pancerny batalion rozpoznawczy (Panzer-Aufklärungs-Abteilung 16)
- 274 dywizjon artylerii przeciwlotniczej (Heeres-Flak-Artillerie-Abteilung 274)
- 16 dywizjon przeciwpancerny (Panzerjäger-Abteilung 16)
- 16 pancerny batalion pionierów (Panzer-Pionier-Bataillon 16)
- 16 pancerny batalion łączności (Panzer-Nachrichten-Abteilung 16)
Skład w 1945 roku:
- 2 pułk pancerny
- 64 pułk grenadierów pancernych
- 79 pułk grenadierów pancernych
- 16 pułk artylerii
- 16 pancerny batalion rozpoznawczy
- 274 dywizjon artylerii przeciwlotniczej
- 4 dywizjon niszczycieli czołgów
- 16 pancerny batalion pionierów
- 16 batalion łączności
Przypisy
Bibliografia
Wojciech Borzobohaty: Jodła. Okręg radomsko-kielecki ZWZ-AK 1939-1945. Warszawa: 1988.
Marcin Bryja: Panzerwaffe. Warszawa: Wydawnictwo Militaria, 1996. ISBN 83-86209-67-4. Brak numerów stron w książce.
Chris Bishop: Niemieckie wojska pancerne w II wojnie światowej. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2009. ISBN 978-83-11-11391-6. Brak numerów stron w książce.
Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939-1945. Warszawa: 1977.
Dariusz Jędrzejewski, Zbigniew Lalak: Niemiecka broń pancerna 1939-1945. Warszawa: 1999. ISBN 83-86776-36-6.
Victor Kamenir: Krwawy trójkąt. Zagłada Armii Czerwonej na Ukrainie 1941. Warszawa: 2010. ISBN 978-83-11-11871-3.
Jorge Rosado, Chris Bishop: Dywizje pancerne Wehrmachtu 1939–1945. Poznań: Wydawnictwo Vesper, 2012. ISBN 978-83-7731-130-1.
Tadeusz Sawicki: Niemieckie wojska lądowe na froncie wschodnim. Warszawa: PWN, 1987. ISBN 83-01-06556-7. Brak numerów stron w książce.
Leksykon Wehrmachtu – 16 Dywizja Pancerna