16 Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza – jednostka taktyczna Wojsk Ochrony Pogranicza.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Jednostka została utworzona w 1950 roku na podstawie 4 Brygady Ochrony Pogranicza, zgodnie z rozkazem MBP nr 043/org z dnia 3 czerwca 1950. Nowa numeracja batalionów oraz brygad weszła w życie od 1 stycznia 1951. Dowództwo brygady miało swoją siedzibę w Gdańsku, najpierw przy ul. Niedziałkowskiego 11, a później przy ul. Oliwskiej 35.
Według etatu czasu „P” nr 352/20, na dzień 1 listopada 1954 roku brygada liczyła 3709 żołnierzy, natomiast etat czasu „W” nr 0352/176 przewidywał 3865 żołnierzy.
W 1956 rozformowano 162 batalion WOP w Sopocie.
Rok później, w 1957, 161 batalion WOP w Lęborku został podporządkowany dowódcy 15 Brygady WOP w Koszalinie.
Na dzień 1 sierpnia 1957, zgodnie z etatem czasu „P” nr 352/41, brygada liczyła 2701 żołnierzy, a etat czasu „W” nr 0352/23 przewidywał 2127 żołnierzy.
Wiosną 1958 roku strażnice, które dotychczas podlegały 163 batalionowi, zostały bezpośrednio podporządkowane brygadzie (Jastarnia, Władysławowo, Babie Doły, Sopot, Sianki oraz wcześniejsze strażnice 161 batalionu: Sobieszewo, Jantar, Sztutowo, Krynica Morska).
Brygada została rozformowana w 1958 roku, a na jej bazie powstała 16 Kaszubska Brygada WOP.
Skład organizacyjny
W 1950 roku:
- Dowództwo 16 Brygady WOP w Gdańsku
- 161 batalion WOP w Lęborku
- 162 batalion WOP w Sopocie
- 163 batalion WOP w Sztutowie
- batalion portowy WOP Gdynia w Gdyni
- batalion portowy WOP Gdańsk w Gdańsku-Nowym Porcie
- Fotylla Okrętów Pogranicza w Gdańsku-Westerplatte
- pododdziały dowodzenia
Dowódcy brygady
- ppłk Władysław Bąk
- ppłk Witold Kłoczko
- ppłk Jakub Margules
- mjr Roman Sokólski
- płk Czesław Stopiński
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Ireneusz Bieniecki. Kaszubska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza w ochronie granicy morskiej na wybrzeżu gdańskim w latach 1945 – 1991 (powstanie, zmiany organizacyjne i metody pełnienia służby). „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/05, 2005. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
Grzegorz Goryński. Plany mobilizacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza okresu zimnej wojny – zadania na rzecz MON. „Biuletyn Historyczny Muzeum Marynarki Wojennej”. 36/2021, 2021. Gdynia: Muzeum Marynarki Wojennej. ISSN 0137-5539.
Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn.2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
ASGr. Historia Kaszubskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Gdańsk 1965.