16 Batalion Saperów (16 bsap) to pododdział wojsk inżynieryjnych ludowego Wojska Polskiego.
Historia batalionu
Batalion został utworzony wiosną 1945 roku, w łódzkiej dzielnicy Stoki oraz w miejscowości Żaków koło Łodzi, jako część 11 Dywizji Piechoty, według etatu nr 04/556. Formowanie jednostki oparto na rozkazie Naczelnego Dowódcy WP nr 58/Org. z dnia 15 marca 1945 roku, a podstawą organizacyjną był rozkaz nr 01 dowódcy 11 DP z dnia 23 marca 1945 roku. Oddział nie brał udziału w działaniach wojennych. Po zakończeniu II wojny światowej, w dniach od 24 maja do 6 czerwca 1945 roku, batalion dotarł marszem pieszym do Lubska, skąd w dniach 10-12 czerwca przegrupował się do Jasienia, a następnie do miejscowości Brody. W dniach 23-24 października jednostka przemaszerowała do Żar. W listopadzie tego roku batalion został przekształcony na pokojowy etat nr 2/6.
Po przeszkoleniu oraz osiągnięciu gotowości bojowej, batalion ochraniał zachodnią granicę państwową, realizując zadania dywizyjne oraz rozminowując obszar w strefie przygranicznej, wzdłuż Nysy na odcinku od Gubina do Zgorzelca. Obszar rozminowania obejmował: na północy i wschodzie rzekę Odrę, na zachodzie Nysę Łużycką, a na południu miejscowości takie jak Pieńsk, Węgliniec, Bolesławiec, Chojnów, Legnica i Prochowice. Batalion stacjonował w Lubsku, a następnie w Żarach. Najtrudniejszym obszarem rozminowania był rejon Gubina, Brodów, Zasiek i Trzebieli. W trakcie rozminowywania batalion wykrył i zneutralizował ponad 50 tysięcy min przeciwpancernych oraz około 130 tysięcy min przeciwpiechotnych, a także około 60 tysięcy bomb i pocisków oraz innych niebezpiecznych przedmiotów. Sprawdzono i rozminowano około 13 tysięcy km kw. terenu, 1201 miejscowości (w tym 60 miast), 77 mostów drogowych, 4 lotniska, 100 km dróg oraz 936 km torów kolejowych. W późniejszych latach batalion rozminowywał tereny województw: wrocławskiego, zielonogórskiego, łódzkiego i rzeszowskiego (po 1956 roku w Bieszczadach).
W czasie rozminowywania zginęło 15 saperów, a 8 odniosło rany.
Latem 1960 roku w Wąsoszu, żołnierze batalionu w ciągu 31 dni zbudowali most żelbetowy o nawierzchni asfaltowej na rzece Warcie. Był to najdłuższy most zbudowany przez tę jednostkę.
25 września 1960 roku, generał brygady Wacław Czyżewski wręczył dowódcy batalionu, majorowi Zygmuntowi Zawadzkiemu sztandar.
3 listopada 1992 roku, Minister Obrony Narodowej nakazał 16 bsap przyjąć dziedzictwo tradycji:
- Zmotoryzowanego Batalionu Saperów 10 Brygady Pancerno-Motorowej 1939
- Zmotoryzowanej Kompanii Saperów 10 Brygady Kawalerii Pancernej 1939-1942
- Oddziałów Saperów 1 Dywizji Pancernej 1942-1947
Minister ustanowił również dzień 3 listopada jako Święto batalionu.
30 listopada 1992 roku, Minister Obrony Narodowej zdecydował, że od 1 grudnia 1992 roku:
- 16 Batalion Saperów w Żarach zmienia nazwę na 11 Batalion Saperów,
- 47 Batalion Saperów w Tczewie przyjmuje nazwę „16 Batalion Saperów”.
W październiku 1993 roku jednostka została przeniesiona do garnizonu Świętoszów.
11 listopada 1995 roku w Świętoszowie, generał dyw. Janusz Ornatowski wręczył dowódcy batalionu, majorowi Leszkowi Dąbrowiczowi nowy sztandar, który został ufundowany przez społeczeństwo Łęknicy.
11 Batalion Saperów, działający na podstawie pokojowego etatu nr 29/158/0, został rozformowany do 31 grudnia 2001 roku.
Obsada personalna
Dowódcy batalionu:
mjr ACz Piotr Siemieńczenko (III 1945 – IV 1947)
mjr Włodzimierz Sikorski (IV 1947 – II 1948)
kpt. Stanisław Stępniak (II 1948 – I 1950)
kpt. Feliks Matyjaszkiewicz (I – XII 1950)
kpt. Tadeusz Kleinwachter (p.o. XII 1950 – III 1951)
kpt. Edward Dąbrowski (III 1951 – IV 1954)
por. Aleksander Kabara (IV 1954 – XII 1959)
mjr Zygmunt Zawadzki (XII 1959 – XII 1962)
mjr Zbigniew Paprzycki (XII 1962 – XII 1969)
kpt. Zdzisław Żurawski (p.o. VIII 1965 – VIII 1966)
mjr inż. Jan Mendaluk (XII 1969 – XII 1970)
mjr Henryk Radzymiński (XII 1970 – VII 1976)
kpt. dypl. Józef Bednarz (VII 1976 – IX 1978)
mjr dypl. Kajetan Toniarz (IX 1978 – X 1981)
kpt. mgr inż. Andrzej Dąbrowicz (X 1981 – II 1986)
mjr mgr inż. Ryszard Dąbrowski (II 1986 – IX 1987)
kpt. dypl. Andrzej Piękny (IX 1987 – 1993)
mjr dypl. Leszek Dąbrowicz (1993-2001)
Polegli w czasie rozminowania kraju:
szer. Bolesław Knap-Konopka († 4 VIII 1945)
szer. Stanisław Kuzio
szer. Stanisław Grabowski
st. szer. Franciszek Matraszek
szer. Wojciech Wojtysiak
st. szer. Adolf Halbowicz
st. szer. Mieczysław Poradny
st. szer. Mikołaj Wasyliszyn
st. szer. Marian Krekora
st. szer. Czesław Staroński
plut. Majer Nomberg
plut. Herman Śmiejko
chor. Stanisław Konarski
kpr. Bernard Mrowiec († 1962)
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Zdzisław Barszczewski: Przywrócone życiu. Rozminowanie ziem Polski. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 1998. ISBN 83-11-08751-2.
Dziennik Rozkazów MON z 1992 roku.
Informator 16 bsap 1945-1990, Jednostka Wojskowa 2833 w Żarach, brak daty.
Wiesław Chłopek, 11 Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej im. Króla Jana III Sobieskiego. Zarys dziejów, Wydawnictwo „Chroma”, Żary 2005, wyd. I, ISBN 83-922412-3-1.
Juliusz Malczewski, Roman Polkowski: Wojsko Polskie. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego. Formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek inżynieryjno-saperskich, drogowych i chemicznych. T. 4. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1970.
Paweł Piotrowski: Śląski Okręg Wojskowy: przekształcenia organizacyjne, 1945-1956. Warszawa: Wydaw. TRIO : Instytut Pamięci Narodowej, 2003. ISBN 83-88542-53-2. Brak numerów stron w książce.
F. Kaczmarski, S. Soroka, Wojska inżynieryjno-saperskie 1945-1979, wyd. MON Warszawa 1982.
Wydawnictwo Lubuskiego Towarzystwa Kultury 1987 r. – Zeszyty Lubuskie nr 22 /Gubin, zarys historii miasta.