1586 Eskadra Specjalnego Przeznaczenia (ang. No. 1586 Flight RAF) – to jednostka lotnicza utworzona z polskiej Eskadry „C”, która wywodziła się z rozformowanego Dywizjonu 301 i była częścią 138 dywizjonu RAF. Po zrealizowaniu misji transportowych dla osób i wyposażenia na obszary okupowane, eskadra została przekształcona w Dywizjon 301.
Historia
Eskadra C
Dywizjon 301 został rozwiązany 31 marca 1943 roku, po intensywnych operacjach bombardowania, które przyniosły znaczne straty oraz problemy z uzupełnieniem załóg. Z grupy 7 załóg oraz 76 członków personelu pomocniczego, 1 kwietnia 1943 roku sformowano polską Eskadrę „C”, która weszła w skład brytyjskiego 138 Dywizjonu Specjalnego Przeznaczenia RAF. Pozostali piloci zostali przeniesieni do innych polskich dywizjonów bombowych, głównie do Dywizjonu 300.
Dywizjony (138, 161 oraz 148) Specjalnego Przeznaczenia, stacjonujące w bazie RAF w Tempsford, działały na zlecenie Kierownictwa Operacji Specjalnych (ang. Special Operations Executive, SOE), przeprowadzając zrzuty agentów oraz sprzętu do krajów okupowanych. W tych jednostkach od listopada 1941 roku służyło także kilka polskich załóg. Wykorzystywano czterosilnikowe samoloty Halifax oraz B-24 Liberator, które realizowały loty ze zrzutami cichociemnych oraz sprzętu dla Armii Krajowej w Polsce, trasą nad morzem Północnym i Danią. Po zwiększeniu niemieckiej obrony przeciwlotniczej w Danii, trasa została wydłużona nad Szwecję, co powodowało, że każda wyprawa nad Polskę trwała nawet do 16 godzin, co skutkowało minimalną ilością paliwa na powrót.
Eskadra „C” została wyłączona z 138 Dywizjonu 4 listopada 1943 roku.
1586 Samodzielna Eskadra do Zadań Specjalnych
Na podstawie eskadry „C” utworzono 4 listopada 1943 roku Samodzielną 1586 Eskadrę do Zadań Specjalnych, która podlegała bezpośrednio dowódcy 334 Skrzydła Specjalnego Przeznaczenia (334 Wing). Otrzymała angielską nazwę 1586 Polish Special Duties Flight. W dokumentach polskich jednostka ta była nadal określana jako 301 Dywizjon (Eskadra) Ziemi Pomorskiej. Otrzymała również samodzielne oznaczenia kodowe GR-…, które wcześniej należały do 301 dywizjonu bombowego. Personel naziemny został uzupełniony niemal w całości przez Polaków.
Jednocześnie eskadra została przeniesiona drogą lotniczą i morską na lotnisko Sidi Amor koło Tunisu, które było słabo wyposażone w infrastrukturę logistyczną i kwaterunkową. Już 15 grudnia 1943 roku jeden Liberator i dwa Halifaxy zrealizowały pierwszy lot nad teren okupowanej Polski. Z tego lotniska odbył się tylko jeden lot do Polski, w trakcie którego załogi lądowały na dawnym lotnisku Regia Aeronautica w Campo Casale koło Brindisi. 19 grudnia 1943 roku dowódca eskadry uzyskał zgodę na przeniesienie na lotnisko Reggia Aeronautica w Campo Cassale, a 22 grudnia 1943 roku wylądowało tam pięć samolotów z 1586 Eskadry. Odległość z Brindisi do Krakowa wynosiła 1000 km, a do Warszawy 1250–1500 km w zależności od trasy.
Stan eskadry wzrósł do 10 załóg i 6 samolotów (3 Halifaxy i 3 Liberatory), a do czerwca 1944 roku osiągnął 12 załóg oraz 12 samolotów (9 Halifaxy i 3 Liberatory). W 1943 roku 1586 Eskadra wykonała 27 lotów do Polski z kurierami oraz cichociemnymi, a także 108 lotów do innych krajów. W 1944 roku dokonywała zrzutów dla powstania warszawskiego, ponosząc znaczne straty w załogach i sprzęcie. Naczelny Wódz 14 września 1944 roku nadał eskadrze tytuł „Obrońców Warszawy”.
Rozformowanie eskadry
W drugiej połowie września 1944 roku brytyjskie Air Ministry zatwierdziło przekształcenie 1586 Eskadry Specjalnego Przeznaczenia w Dywizjon 319. Stan dywizjonu wynosił 20 załóg oraz 16 samolotów. Na prośbę polskiego dowództwa, 7 listopada 1944 roku Air Ministry zgodziło się na zmianę nazwy z 319 na 301 Dywizjon do Zadań Specjalnych. Dywizjon pozostał w Campo Cassale do kwietnia 1945 roku.
Personel eskadry
Personel latający
- plut. pil. Józef Bielicki
- mjr obs. Stanisław Daniel
- plut. Tadeusz Dubowski
- mjr. naw. Józef Gryglewicz
- chor. pil. Stanisław Kłosowski
- plut. Stanisław Malczyk
- kpt. Zbigniew Jan Neugebauer
- por. pil. Leszek Owsiany
- sierż. pil. Stanisław Przelaskowski
- plut. Wincenty Rutkowski
- kpt. pil. Zbigniew Szostak
- plut. Józef Witek
- kpt. nawigator Witold Winkler
Odznaczenia lotników
Trzech lotników z tej eskadry zostało odznaczonych Krzyżem Złotym IV klasy Orderu Virtuti Militari. Byli to:
- major nawigator Stanisław Król – Dowódca Eskadry,
- chorąży pilot Stanisław Kłosowski,
- kapitan pilot Zbigniew Szostak (pośmiertnie).
Samoloty
Straty w personelu i sprzęcie
Dane ustalone na podstawie.
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Piotr Hodyra. Pierwsze polskie Liberatory. „Skrzydlata Polska”. 4/2011, kwiecień 2011. Warszawa: Agencja Lotnicza „Altair”. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
Wacław Król: Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06745-7.
Andrzej Paweł Przemyski: Z pomocą żołnierzom Podziemia. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0833-3.
Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej. Kraków: Wydawnictwo Arcana sp. z o.o., 1994. ISBN 83-86225-10-6.
Kajetan K. Bieniecki, Lotnicze wsparcie AK, Bellona, 2005.
Kajetan K. Bieniecki, Polskie załogi nad Europą 1941-1945. Polacy w operacjach specjalnych, Bellona, 2007, ISBN 978-83-11-10235-4.
Krzysztof Mroczkowski, Andrzej Olejko: Nocnych Lotów Świadectwa. Polskie dywizjony bombowe w latach drugiej wojny światowej we wspomnieniach. Kraków: Acta Aeronautica, Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, 2011. ISBN 978-83-931259-1-3.
Jerzy B. Cynk: Polskie Siły Powietrzne w wojnie 1943-1945. T. 1. Gdańsk: Wydawnictwo AJ-Press, 2001. ISBN 83-7237-089-3.
Jerzy B. Cynk: Polskie Siły Powietrzne w wojnie 1943-1945. T. 2. Gdańsk: Wydawnictwo AJ-Press, 2002. ISBN 83-7237-100-8.
Andrzej Morgała: Polskie samoloty wojskowe 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1976.
Krzysztof Mroczkowski: Powroty znad domu. 1586 Eskadra Specjalnego Przeznaczenia. Kraków: Acta Aeronautica, Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, 2013. ISBN 978-83-931259-7-5.