150 Brygada Pancerna

150 Brygada Pancerna

150 Brygada Pancerna (niem. Panzer-Brigade 150) była zgrupowaniem taktycznym niemieckich sił zbrojnych w czasie II wojny światowej, utworzonym z myślą o przeprowadzaniu działań dywersyjnych za liniami wojsk alianckich podczas ofensywy w Ardenach na przełomie 1944 i 1945 roku. Na czele brygady stał SS-Obersturmbannführer Otto Skorzeny.

Wbrew powszechnym przekonaniom, 150 Brygada Pancerna nie była jednostką Waffen-SS – jej skład tworzyli żołnierze różnych rodzajów sił zbrojnych, w tym także z SS, jednak operacyjnie podlegała 6 Armii Pancernej, która później została podporządkowana Waffen-SS.

Geneza

Jednym z kluczowych założeń oczekiwanej ofensywy w Ardenach była dywersja na tyłach sił alianckich, znana pod kryptonimem „Greif” (Gryf). Niemieccy żołnierze mieli działać przebrani w amerykańskie mundury, korzystając z amerykańskiego sprzętu i uzbrojenia, co stanowiło naruszenie postanowień IV konwencji haskiej z 1907 roku. Dowództwo nad tą operacją objął Otto Skorzeny, świeżo awansowany na Obersturmbannführera, a 22 października 1944 roku Adolf Hitler osobiście mianował go dowódcą operacji. Wojska przydzielone do operacji „Greif” podzielono na dwa komponenty – grupy sabotażystów działające na tyłach amerykańskich oraz 150 Brygadę Pancerną, której dowodził Skorzeny. Głównym celem brygady było jak najszybsze zdobycie przepraw na Moze w miejscowościach Ama, Engis i Huy, a także wprowadzenie zamieszania w amerykańskim dowództwie.

Formowanie 150 Brygady rozpoczęto w listopadzie 1944 roku. Rekrutacja, w której wzięło udział około 1000 żołnierzy z Heer, około 800 z Luftwaffe, około 500 z Waffen-SS oraz około 200 z Kriegsmarine, oraz szkolenie odbywały się w bawarskiej miejscowości Grafenwöhr i trwały łącznie 5–6 tygodni, co w ówczesnych warunkach niemieckiej armii było znacznym osiągnięciem. Gorzej przebiegało jednak wyposażanie brygady – w niemieckich zapasach brakowało wystarczającej ilości zdobycznego sprzętu. Ostatecznie przydzielono jej jedynie dwa czołgi M4 Sherman (z czego tylko jeden był w dobrym stanie), 10 wozów pancernych, 28 jeepów oraz 30 moździerzy i dział przeciwpancernych. Reszta uzbrojenia pochodziła z niemieckich zapasów, przystosowanych do wyglądu alianckiego, w tym czołgi PzKpfw V Panther udające amerykańskie niszczyciele czołgów M10 Wolverine.

Działania

Do połowy grudnia 1944 roku brygada została przetransportowana w rejon granicy niemiecko-belgijskiej. 14 grudnia zgrupowała się w rejonie Münsterreifel, skąd 16 grudnia wyruszyła w kierunku pozycji alianckich, powoli posuwając się za jednostkami prawego skrzydła 6 Armii Pancernej. Na jej czele stał I Korpus Pancerny SS, który nie zdołał przebić się przez amerykańskie pozycje i otworzyć drogi dla 150 Brygady Pancernej.

W związku z tym Skorzeny poprosił dowódcę 6 Armii Pancernej, SS-Oberstgruppenführera Josefa Dietricha, o użycie jego brygady jako konwencjonalnej jednostki frontowej, ponieważ silny opór amerykański uniemożliwił przerwanie frontu i dotarcie do tyłów alianckich, co czyniło rajd dywersyjny bezsensownym. Dietrich rozkazał 150 Brygadzie Pancernej marsz w kierunku miejscowości Malmedy, którą miała zdobyć z wykorzystaniem elementu zaskoczenia, wynikającego z jej unikalnego wyposażenia. 150 Brygada Pancerna ruszyła 20 grudnia. W tym samym czasie zespół rozpoznawczy przeprowadzał zwiad w okolicy Malmedy, podczas którego jeden z żołnierzy został wzięty do niewoli i prawdopodobnie przekazał Amerykanom informacje o planowanym ataku, co pozwoliło 120 Pułkowi Piechoty oraz 291 Batalionowi Saperów na odpowiednie przygotowanie pozycji obronnych.

Rankiem 21 grudnia 150 Brygada zaatakowała Malmedy z rejonu Baugnez i Ligneuville. Niemcy nie zdołali zaskoczyć obrońców, co doprowadziło do zaciętych walk. W ciągu dwóch dni walk 120 Pułk Piechoty odparł wszystkie natarcia brygady, która straciła większość sprzętu bojowego (w tym wszystkie Pantery, zniszczone pociskami z bazook), co było efektem ataku zbyt słabymi siłami bez wsparcia artylerii. Niemcy ponieśli wysokie straty (ranny został również Skorzeny) i utknęli na podejściach do miasta. Od 23 do 25 grudnia niemieckie lotnictwo bombardowało obrońców, jednak osłabiona 150 Brygada Pancerna nie była w stanie tego wykorzystać i przez kilka następnych dni zajmowała pozycje obronne. 28 grudnia została zastąpiona przez 18 Dywizję Grenadierów Ludowych z LXVI Korpusu Armijnego i wycofana na tyły, gdzie została rozwiązana.

Ostatecznie 150 Brygada Pancerna nie osiągnęła żadnego z wyznaczonych celów – jako jednostka dywersyjna nie zdobyła przepraw na Moze, a jako jednostka frontowa nie opanowała Malmedy.

Organizacja

Dowódcami 150 Brygady Pancernej byli:

  • Oberstleutnant Hermann Wulf od listopada do 14 grudnia 1944 roku
  • SS-Obersturmbannführer Otto Skorzeny od 14 grudnia 1944 do stycznia 1945 roku

Ordre de bataille:

  • Dowództwo i sztab 150 Brygady Pancernej
  • Grupa Bojowa X – SS-Obersturmbannführer Willi Hardieck, następnie SS-Hauptsturmführer Adrian von Fölkersam
  • 3 kompanie piechoty
  • 2 plutony piechoty zmotoryzowanej
  • 2 plutony przeciwpancerne
  • 2 plutony moździerzy
  • pluton inżynieryjny
  • pluton łączności
  • Grupa Bojowa Y – Hauptmann Scherff
  • 3 kompanie piechoty
  • 2 plutony piechoty zmotoryzowanej
  • 2 plutony przeciwpancerne
  • 2 plutony moździerzy
  • pluton inżynieryjny
  • pluton łączności
  • Grupa Bojowa Z – Oberstleutnant Wolf
  • 3 kompanie piechoty
  • 2 plutony piechoty zmotoryzowanej
  • 2 plutony przeciwpancerne
  • 2 plutony moździerzy
  • pluton inżynieryjny
  • pluton łączności

Łącznie 150 Brygada Pancerna liczyła 2676 żołnierzy, w tym:

  • 90 oficerów,
  • 448 podoficerów,
  • 2138 szeregowych.

Na wyposażeniu brygady znajdował się następujący sprzęt:

  • Produkcji amerykańskiej:
  • 2 czołgi M4 Sherman (1 sprawny, 1 w naprawie)
  • 6 transporterów opancerzonych M3 Halftrack
  • 4 samochody pancerne M8 Greyhound
  • 28 jeepów
  • 9 ciężarówek
  • 21 motocykli
  • Produkcji niemieckiej:
  • 5 czołgów PzKpfw V Panther
  • 5 dział pancernych StuG III
  • 6 transporterów opancerzonych Sd.Kfz.251
  • 4 transportery opancerzone Sd.Kfz.250
  • 6 samochodów pancernych Sd.Kfz.234
  • 51 samochodów cywilnych
  • 127 ciężarówek
  • 55 motocykli

Żołnierze byli wyposażeni w:

  • 226 lekkich karabinów maszynowych
  • 31 ciężkich karabinów maszynowych
  • 24 amerykańskie moździerze kal. 4.2 cale
  • 24 niemieckie moździerze kal. 8 cm
  • 5 amerykańskich dział przeciwpancernych kal. 3 cale
  • 14 amerykańskich dział przeciwpancernych kal. 57 mm

Bibliografia

  • Norbert Bączyk: Ardeny 1944-1945. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2004. ISBN 83-11-09842-5. Brak numerów stron w książce.
  • Leszek Kryczka: Ardeny. Warszawa: Agencja Lotnicza Altair, 1996. ISBN 83-86217-25-1. Brak numerów stron w książce.
  • Marcus Wendel: Axis History Factbook – Panzer-Brigade 150. [dostęp 2023-03-06]. (ang.).