15 Pułk Piechoty „Wilków”

15 Pułk Piechoty „Wilków” (15 pp) to jednostka piechoty Wojska Polskiego w okresie II Rzeczypospolitej.

Pułk został utworzony w 1919 roku jako pułk piechoty Ziemi Bocheńskiej. Brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej oraz polsko-bolszewickiej, a szczególne zasługi zdobył w bitwie pod Stepankowicami.

3 lipca 1920 roku dowódca pułku nadał mu nazwę „Wilków” na mocy swojego rozkazu.

W okresie międzywojennym 15 pp stacjonował w Dęblinie i należał do 28 Dywizji Piechoty. W czasie kampanii wrześniowej walczył w składzie macierzystej dywizji, przede wszystkim w obronie Armii „Łódź”, a następnie w obronie Modlina.

== Formowanie i zmiany organizacyjne ==

W grudniu 1918 roku, z inicjatywy porucznika Ludwika Piątkowskiego, przy wsparciu majora Józefa Wolfa, rozpoczęto formowanie pułku piechoty Ziemi Bocheńskiej w Bochni. 1 stycznia 1919 dowództwo pułku przejął podpułkownik Wilhelm Fryś, który wydał pierwszy rozkaz pułkowy. W styczniu 1919 jednostka została przekształcona w 16 pułk piechoty, a potem w 15 pułk piechoty.

I batalion, złożony z ochotników z powiatów bocheńskiego, grybowskiego i gorlickiego, został sformowany w składzie trzech kompanii strzeleckich oraz oddziału karabinów maszynowych, licząc 16 oficerów i chorążych oraz 436 szeregowych. Utworzono również zawiązki dwóch dodatkowych batalionów pod dowództwem podporucznika Władysława Leona Uldanowicza i podporucznika Władysława Kucharskiego.

Latem zorganizowane zostały pozostałe oddziały pułku: II batalion, III batalion, batalion zapasowy, kompanię szturmową, kompanię techniczną i pluton telefoniczny. W drugiej połowie sierpnia 1919 wymienione pododdziały zostały skierowane na front, z wyjątkiem batalionu zapasowego, który pod dowództwem kapitana Włodzimierza Rachmistruka dotarł do Ostrowi Mazowieckiej 20 sierpnia.

25 stycznia wszystkie bataliony i oddziały sztabowe pułku zebrały się w Ogoliczach. Rozformowano kompanię szturmową, a w jej miejsce utworzono 4 kompanię karabinów maszynowych.

W grudniu 1919 batalion zapasowy stacjonował w Ostrowie Łomżyńskim.

Po Bitwie Warszawskiej do pułku włączono batalion alarmowy 13 pułku piechoty oraz utworzono batalion sztabowy.

== Pułk w walce o granice ==

=== Pułk w wojnie polsko-ukraińskiej ===

13 marca 1919 roku na front wojny polsko-ukraińskiej wyruszył nowo sformowany I batalion mjr. Józefa Wolfa, liczący 16 oficerów i 436 żołnierzy. W składzie grupy gen. Franciszka Aleksandrowicza pomaszerował na pomoc Lwowa. 16 marca z Sądowej Wiszni zaatakował wzgórze „Blich”, które było okupowane przez Ukraińców, zdobył je i zajął Dołhomościska. Był to chrzest bojowy 15 pułku piechoty.

Następnego dnia batalion odpierał kontrataki Ukraińców.

24 marca, współdziałając z grupą ppłk. Beckera, skutecznie nacierał na Czołhynie i Przyłbice.

1 kwietnia bronił rubieży Bereźniaki–stacja kolejowa Wiszenka, przeprowadzając wypady przed przedni skraj obrony.

Po zluzowaniu przeszedł do Rodatycz i zorganizował pozycję obronną pod Dołhomościskami.

15 maja rozpoczęła się ofensywa polskich wojsk w kierunku Zbrucza. 2. i 3. kompania strzelecka zajęły wioski Milatyn i Milczyce. W następnych dniach batalion zdobył Rozdziałowice, Dublany, Łąkę, a następnie przez Drohobycz, Borysław, Mrażnicę, Schodnicę dotarł do Synowódzka Niżnego i Wyżnego, skąd działał w kierunku Tuchli i Ławocznego.

=== Działania w wojnie polsko-bolszewickiej ===

6 czerwca I batalion został przydzielony do dowódcy grupy operacyjnej „Bug”, generała Henryka Minkiewicza. Zluzował 31 pułk piechoty i zajął stanowiska pod Suchodołami, a kilka dni później, w składzie Grupy płk. Stanisława Pallego, zluzował I/23 pułk piechoty w okolicach Buczyny.

W tym czasie prowadził służbę patrolową.

28 czerwca przeszedł do natarcia i zajął Ożydów. Kontynuując atak we współpracy z oddziałami Grupy mjr. Władysława Bończy-Uzdowskiego i 2 pułkiem strzelców podhalańskich zdobył Olesko i Podhorce. W Brodach został uzupełniony kompanią marszową i 8 lipca zajął pozycje na wschód od Klekotowa.

11 lipca I batalion został zluzowany przez 2 pułk ułanów i przeszedł do Kowla, a następnie marszem pieszym dotarł do Czartoryska, gdzie bronił Kopyla, Kołków i Maniewicz.

26 lipca wszedł w skład Grupy płk. Stanisława Słupskiego i prowadził działania w rejonie Ośnicy. Następnie, w Grupie płk. Stanisława Sochaczewskiego, działał w obszarze Dąbrowicy.

W drugiej połowie sierpnia nowo sformowany II batalion pułku został przewieziony w strefę przyfrontową, rozlokował się w Sarnach i stanowił odwód 4 Dywizji Piechoty. W tym czasie I batalion otrzymał uzupełnienia, co pozwoliło na zorganizowanie 4 kompanii strzeleckiej.

W tym samym czasie III batalion, kompania techniczna, szturmowa i dowództwo pułku stacjonowały w Brześciu w odwodzie Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego. Pod koniec września pułk, bez dwóch batalionów, wszedł w skład 9 Dywizji Piechoty, a w grudniu walczył w rejonie Iwaszkiewicza.

25 stycznia 1920 pułk stacjonował w Ogoliczach, gdzie zebrały się wszystkie bataliony i oddziały sztabowe. W tym czasie dowódcą pułku był mjr Józef Wolf.

2 lutego II batalion kpt. Antoniego Brodzikiewicza zluzował 32 pułk piechoty i zajął pozycje nad Ptyczą na odcinku Iwaszkiewicze-Kopytkowicze.

12 lutego III batalion dowodzony przez kpt. Roberta Zawadzkiego zluzował 22 pułk piechoty na pozycji Stodolicze–Hrebień, gdzie w walce wyróżniła się 10 kompania por. Filipa Smiłowskiego.

W jej składzie walczyło 75 żołnierzy, uzbrojonych między innymi w 4 ciężkie karabiny maszynowe. Polski wywiad doniósł, że Sowieci planują uderzyć na Stodolicze i Hrebeń.

Dowódca 9 Dywizji Piechoty, płk Władysław Sikorski, nakazał przygotowanie działań uprzedzających i przeprowadzenie wypadu na tyły przeciwnika. Grupa wypadowa, składająca się z batalionu 22 pułku piechoty oraz dwóch kompanii 15 pułku piechoty, wyruszyła nocą z 16 na 17 lutego z zadaniem zorganizowania zasadzki na maszerujące na Stodolicze oddziały sowieckie pod Hrebeniem.

Tej samej nocy dowództwo sowieckiej 47 Dywizji Strzelców skierowało na ten obszar 422 pułk strzelców, wzmocniony baterią artylerii. Sowiecki pułk poszedł inną drogą niż się spodziewano, unikając zasadzki; dwie godziny po wymarszu polskiej grupy wypadowej zaatakował osamotnioną polską kompanię pod Stodoliczami.

Obroną Stodolicz kierował osobiście dowódca III/15 pp, kpt. Robert Zawadzki. Atak nastąpił około 22.00. Przeciwnik zbliżył się na odległość stu metrów do polskich okopów, po czym ruszył do szturmu „na bagnety”. Wówczas zaczęły strzelać cztery ciężkie karabiny maszynowe 10 kompanii, ustawione na skrzydłach obrony, co kilkakrotnie załamało próby szturmu. Krytyczny moment walki miał miejsce, gdy oddział czerwonoarmistów zdołał przejść na tyły obrony i zaatakować stanowiska polskiej broni maszynowej. Obsługi, nie opuszczając stanowisk, obróciły ckm-y w stronę nieprzyjaciela, zasypując go ogniem i zmuszając do odwrotu. Po czterech godzinach walki napór przeciwnika osłabł. Wówczas kpt. Zawadzki wydał rozkaz do kontrataku. Dzięki dobrze ufortyfikowanej obronie Sowieci nie byli w stanie wykorzystać przewagi liczebnej, którą posiadali na początku ataku. Słabo wyszkoleni i źle dowodzeni czerwonoarmiści ponieśli wysokie straty i nie zdołali przełamać polskiej obrony. O świcie 17 lutego sowiecki pułk wycofał się, ponownie omijając polski oddział wypadowy czekający w zasadzce pod Hrebeniem.

20 lutego, będąc w składzie grupy mjr. Feliksa Jaworskiego, 11 kompania przyczyniła się do zniszczenia sowieckiego 423 pułku piechoty i zdobycia jego sztandaru. Tego samego dnia I/15 pp, wspierając batalion 34 pp i szwadron jazdy tatarskiej, zdobył Skryhałów.

Na początku marca pułk nacierał na Mozyrz–Kalenkowicze. I i II batalion działały w składzie 2 Brygady Jazdy, a III batalion w XVIII Brygadzie Piechoty. W kolejnych dniach pułk bronił linii kolejowej Szaciłki–Kalenkowicze od ujścia Żerdzianki do Berezyny oraz miejscowości Sałatucha i Domanowicze.

14 marca bolszewicy przeszli do kontrataku. 16 i 17 marca I batalion oraz 5 i 6 kompania walczyły o Słobodę Jakimowską. Po ciężkich walkach pozycje obronne zostały utrzymane, a nieprzyjaciel został zepchnięty do Berezyny. W tym samym czasie III batalion bronił się w wioskach Szwed i Borowiki. W kwietniu batalion, na rozkaz dowódcy 2 Brygady Jazdy, wycofał się w rejon Chomicz i Wiązownicy.

Działania nad Dnieprem

25 kwietnia rozpoczęła się polska ofensywa na Kijów.

9 Dywizja Piechoty wykonywała uderzenie pomocnicze, mając na celu opanowanie linii Dniepru i Berezyny do Szaciłek. 3 maja 15 pułk piechoty został zluzowany, a część jego pododdziałów weszła w skład XVIII Brygady Piechoty. W jej składzie odnosiły sukcesy w walkach o Mikulicze, Szkuryły, Horodyszcze, Brahin i Petrych. 12 maja brygada uderzyła na Łojów i 14 maja zdobyła go, osiągając linię Dniepru.

W tym momencie 15 pp został przydzielony dowódcy XVII Brygady Piechoty i przeszedł do obrony. Jego I batalion bronił Łojowa, II batalion chronił północny odcinek wsi, a III batalion skupił się u ujścia Prypeci, przechodząc w podporządkowanie dowódcy 2 Brygady Jazdy. 11 i 12 kompania pozostawały w dyspozycji dowódcy Flotylli Pińskiej. Na początku czerwca II batalion por. Bolesława Mirgałowskiego powstrzymywał ataki bolszewickie na miasto i organizował wypady za Dniepr. 15 czerwca wzmocniony plutonem pod dowództwem por. Piotra Łaszkiewicza zaatakował Radul, rozbijając stacjonujący tam oddział kawalerii wroga.

Pułk w działaniach odwrotowych

5 czerwca 1 Armia Konna Siemiona Budionnego przełamała front wołyński, co zmusiło polskie wojska do odwrotu. 21 i 22 czerwca II batalion walczył w rejonie Zahala, prowadząc działania opóźniające, ponosząc znaczne straty pod Ogrodnikami. Później walczył w Prudku, a 25 czerwca wycofał się do Hulewicz. Tam dotarł również I batalion, który wcześniej walczył pod Antucewiczami Wielkimi z sowieckim 4 pułkiem kawalerii. W kolejnych dniach pułk bronił rejonu Łubnie–Szarejki, a 30 czerwca przeszedł do odwodu w Żytkowiczach. Na początku lipca jego kompania techniczna wzmocniła obsadę pomiędzy Kopatkiewiczami a ujściem Młynka.

4 lipca do ofensywy przeszły oddziały Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego, zmuszając polskie jednostki do odwrotu. 9 lipca pułk został przetransportowany do Pińska, a cztery dni później zorganizował obronę nad Styrem w odcinku od Prywitówki do Myszkowic. W kolejnych walkach wycofał się nad Młynek, zamykając drogę Kobryń-Kowel, a na początku sierpnia walczył we Włodawie.

Udział w Bitwie Warszawskiej

6 sierpnia Naczelny Wódz, marszałek Józef Piłsudski, podjął decyzję o przeprowadzeniu zwrotu zaczepnego znad Wieprza i stoczeniu walnej bitwy na przedpolach Warszawy. W tym celu rozpoczęto koncentrację jednostek, które miały wejść w skład grupy uderzeniowej oraz przemieszczenie oddziałów mających bronić samej Warszawy i osłaniać tę obronę od północy. 5 Armia generała Władysława Sikorskiego miała osłonić lewe skrzydło 1 Armii generała Franciszka Latinika walczącej na przedpolach Warszawy do czasu, aż wojska uderzające znad Wieprza wejdą na tyły nieprzyjaciela.

W ramach przegrupowania wojsk polskich i przygotowań do bitwy pod Warszawą, 11 sierpnia pułk został przewieziony do Modlina, gdzie w składzie 9 Dywizji Piechoty stanowił odwód 5 Armii generała Władysława Sikorskiego. Już 16 sierpnia wyruszył na linię frontu, zluzowując w Nasielsku 22 pułk piechoty. Z pozycji obronnych uderzył na Poniaty Wielkie i Poniaty Kęczki, a 17 sierpnia wyzwolił Pułtusk. 18 sierpnia dwie kompanie III batalionu, wspierane przez III/16 pal, opanowały Białowieżę i Olszak. Do 29 sierpnia pułk oczyszczał teren północnego Mazowsza z nieprzyjaciela.

Pułk w ofensywie jesiennej

Na początku września pułk został przerzucony transportem kolejowym do Chełma. Wszedł tam w skład 3 Armii generała Władysława Sikorskiego. Wzmocniony I i II dywizjonem 9 pułku artylerii polowej, zgrupował się w Putnowicach i Komanowie, a następnie przeszedł do Raciborowic, by maszerować na Stepankowice i Kopyłów. Oddziały kawalerii Budionnego, które były w odwrocie, broniły wzgórz w okolicach Kułakowic. 5 września cztery kompanie polskiej piechoty z II i III/15 pp uderzyły na nie z sukcesem. Kawaleria sowiecka kontratakowała ze wzgórza Moniatycz, jednak bez powodzenia. Po odparciu kontrataków 15 pułk piechoty kontynuował natarcie, opanowując Stepankowice, Ubrodowice i Moniatycze, gdzie został zatrzymany. Późnym popołudniem bolszewicy odbili Janki, odsłaniając prawe skrzydło pułku. Po głębokim obejściu, nieprzyjaciel zaatakował tyły i dowództwo pułku stacjonujące w Stepankowicach. Otoczone trzy kompanie 15 pp stawiały zacięty opór, a straty po obu stronach były znaczne.

Po bitwie pułk został uzupełniony kompanią alarmową z 29 pułku Strzelców Kaniowskich.

6 września 15 pp zaatakował ponownie, zajmując Kopyłów, Kobło oraz Hrebenne, a po kilku dniach wyszedł na linię Bugu. W drugiej dekadzie pułk wziął udział w ofensywie 3 Armii na Wołyniu, zdobywając 19 września Dubno, a następnego dnia wyruszając przez Łuck do Kowla. Później został przetransportowany koleją do Jędrzejówki, a następnie obsadził linię graniczną w rejonie Juraciszki–Traby.

=== Bilans walk ===

W trakcie działań wojennych 15 pułk piechoty zdobył 5 dział, około 100 karabinów maszynowych, kilka tysięcy karabinów powtarzalnych, przeszło 1500 jeńców, około 100 koni, kilka parowozów oraz dziesiątki wagonów kolejowych, znaczną liczbę wozów taborowych i wózków pod karabiny maszynowe, liczne magazyny żywności, mundurów i sprzętu, dziesiątki aparatów telegraficznych oraz setki aparatów telefonicznych z dużą ilością przewodu telefonicznego i jedną chorągiew pułku sowieckiego.

Straty w zmarłych z powodu chorób nabytych w czasie działań pułku na froncie wyniosły 153 żołnierzy.

=== Kawalerowie Virtuti Militari ===

Oprócz tego 480 żołnierzy otrzymało Krzyż Walecznych, w tym: 62 oficerów, 3 chorążych, 3 podchorążych i 284 szeregowych. Wśród tych odznaczonych znajdowali się:

odznaczeni czterokrotnie: 8 oficerów, 2 chorążych, 1 podchorąży, 2 szeregowców,

odznaczeni trzykrotnie: 13 oficerów, 4 szeregowych,

odznaczeni dwukrotnie: 19 oficerów, 2 podchorążych i 34 szeregowych.

== Pułk w okresie pokoju ==

Wyniki cnót żołnierskich 15 pp w dwuletniej wojnie z wrogami Polski zyskały wysokie uznanie Naczelnego Wodza, Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, który 4 grudnia 1920 roku o godzinie 14 na polach Łazdun koło Lidy osobiście dokonał uroczystego aktu dekoracji chorągwi i trąbek artyleryjskich pułków 9 DP najwyższym odznaczeniem wojskowym, „Virtuti Militari” V klasy. 15 pp nie posiadał wówczas własnej chorągwi, więc użyto wypożyczonej z Warszawy, na której zawisł Krzyż Orderu „Virtuti Militari” nr 2915.

19 sierpnia 1921 roku do Dęblina dotarł batalion zapasowy 15 pp.

Po dwuletnich trudach wojennych i niemal rocznym postoju na pograniczu sowieckim, 15 pp, w wyniku zmian organizacyjnych w wojsku, przeszedł z 9 Dywizji Piechoty do warszawskiej 28 Dywizji Piechoty. Od 19 do 21 sierpnia 1921 pułk przybył na stały postój do Dęblina, w obszarze Okręgu Korpusu Nr I.

W maju 1925 Wojskowy Sąd Okręgowy Nr I w Warszawie, pod przewodnictwem podpułkownika Korpusu Sądowego Stanisława Orskiego, skazał pięciu oficerów 15 pp za stosowanie niedozwolonych kar wobec podwładnych, w tym stójki pod ciężkim karabinem maszynowym, co powodowało liczne omdlenia oraz systematyczne bicie po twarzy: kapitana Ludwika Karola Piątkowskiego na karę jednego roku twierdzy, kapitana Władysława II Więckowskiego na półtora roku więzienia i zwolnienie ze służby, kapitana Aleksandra Krawieckiego na sześć tygodni i jednego dnia twierdzy, porucznika Stefana Przegrodę na rok więzienia i zwolnienie ze służby oraz porucznika Mikołaja Buśkiewicza na sześć tygodni i jednego dnia twierdzy; Najwyższy Sąd Wojskowy odrzucił zażalenie obrony i utrzymał wyrok sądu I instancji.

19 maja 1927 roku Minister Spraw Wojskowych, marszałek Polski Józef Piłsudski, ustalił i zatwierdził dzień 5 września jako datę święta pułkowego, które obchodzono w rocznicę boju stoczonego w 1920 roku pod Stepankowicami.

W pułku zorganizowano specjalną kompanię dla opóźnionych, która szkoliła rekrutów dla potrzeb całego DOK. Żołnierze ci wcześniej z różnych przyczyn opóźnili stawienie się w macierzystej jednostce.

Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 15 pułk piechoty został zaliczony do typu I pułków piechoty (tzw. „normalnych”). Co roku otrzymywał około 610 rekrutów. Stan osobowy pułku wynosił 56 oficerów oraz 1500 podoficerów i szeregowych. W okresie zimowym posiadał batalion starszego rocznika, batalion szkolny i skadrowany, a latem batalion starszego rocznika i dwa bataliony poborowych. Zorganizowano także specjalną kompanię dla opóźnionych, która szkoliła rekrutów dla potrzeb całego DOK. Ci żołnierze z różnych przyczyn opóźnili stawienie się w macierzystej jednostce.

== 15 pp w kampanii wrześniowej ==

=== Mobilizacja ===

15 pułk piechoty „Wilków” został zmobilizowany w ramach mobilizacji alarmowej w grupie „czarnej” w dniach 24-26 sierpnia 1939 roku w garnizonie Dęblin. Oprócz etatowych pododdziałów 15 pp, zmobilizowano na podstawie jego kadry oficerskiej i podoficerskiej rezerwistów oraz uzbrojenie i wyposażenie następujące pododdziały:

w mobilizacji alarmowej w grupie „brązowej”:

kompania km plot. nr 15 typu „B”,

kompania km plot. nr 16 typu „B”,

w mobilizacji alarmowej w grupie „czarnej”:

kompania wartownicza nr 4, 15 batalionu wartowniczego,

kompania sanitarna nr 103,

kolumna taborowa nr 117,

kolumna taborowa nr 118,

w mobilizacji powszechnej w I rzucie:

komenda placu typ I „Dęblin”,

w mobilizacji powszechnej w II rzucie:

samodzielna kompania km i broni towarzyszących nr 14,

III batalion 93 pp,

batalion marszowy 15 pp.

15 pp, wraz z kolumnami taborowymi i kompanią sanitarną, weszły w skład 28 Dywizji Piechoty. Batalion III/93 pułku piechoty i skkm i bt nr 14 weszły w skład 39 Dywizji Piechoty rezerwowej. W nocy z 26 na 27 sierpnia pułk i oddziały dywizyjne transportami kolejowymi odjechały przez Siedlce, Małkinię, Warszawę, Koluszki i Łódź do Zduńskiej Woli. Dotarły tam nocą 28/29 sierpnia, a następnie 15 pp przeszedł do Emanuelina w rejonie Wielunia. 29 i 30 sierpnia 15 pp, wraz z przydzielonym dywizjonem II/28 pułku artylerii lekkiej, zajął stanowiska obronne w pasie obrony 28 DP w Świątkowicach, Łagiewnikach, Raczynie i Stawie. Odcinek obrony obsadziły: I batalion wzgórze 190 od wsi Czarnożyły do przysiółka Zagródka, II batalion rejon wsi Łagiewniki frontem na zachód i południe, a III batalion w lesie koło Emanuelina jako odwód. Pododdziały pułku przystąpiły do inżynieryjnej rozbudowy terenu, kopano rowy strzeleckie, budowano przeszkody terenowe z drutów kolczastych oraz zawały leśne.

=== Działania bojowe ===

==== Bój graniczny nad Wartą ====

1 września 1939 roku niemiecki samolot ostrzelał żołnierzy 15 pp oraz wspierającą ludność cywilną przy pracach inżynieryjnych, został on zestrzelony przez żołnierzy 15 pp. W godzinach popołudniowych pododdziały I rzutu pułku weszły w kontakt z pancernymi czołówkami niemieckimi od strony Walichnów. Pierwsze walki z nadciągającymi oddziałami stoczył pluton zwiadowców konnych, II batalion z plutonem artylerii piechoty oraz osłaniająca skrzydło pułku kawaleria dywizyjna 28 DP. 2 września po południu wysunięte placówki II batalionu odparły atak niemieckiego szwadronu strzelców zmotoryzowanych z czołgami w rejonie Raczyna i Białej Rządowej. W nocy 2/3 września 15 pp pełnił straż tylną wycofującej się 28 DP na nową linię obronną nad rzekami Wartą i Widawką. II batalion osłaniał zachodnie skrzydło dywizji, maszerując przez Świątkowo, Chojny, Dąbrowa, Łuszczyszyn do Burzenina nad Wartą. I i III batalion, wraz z II/28 pal, podjęły marsz przez Nietuszynę do Stolca. III batalion, podczas zbiórki pod Emanuelinem, został ostrzelany przez niemieckich dywersantów, ponosząc straty w zabitych i rozproszonych żołnierzach. W rejonie Stolca III batalion, wraz z 6 baterią 28 pal, przez kilka godzin utrzymywał przyczółek na rzece Oleśnicy i toczył walkę z niemieckim oddziałem pancerno-motorowym 1 Dywizji Lekkiej, atak został zatrzymany pod ostrzałem 6/28 pal, lecz batalion poniósł straty. Następnie III/15 pp, wraz z przydzielonymi pododdziałami i kawalerią dywizyjną, ponownie stoczył walkę z jednostką pancerno-motorową pod Szynkielowem, ogniem 6/28 pal i własnych armat ppanc zniszczył i uszkodził kilkanaście pojazdów pancernych, a następnie, omijając Rychłocice, przeprawił się przez rzekę w rejonie Jarocic. I batalion, maszerując na otwartym terenie, około godziny 8 został zbombardowany, a następnie, podczas przeprawy przez Wartę koło Rychłocic, został zaatakowany przez niemiecki oddział pancerno-motorowy, ponosząc straty w zabitych i rannych, lecz część batalionu dotarła na most pod Burzeninem, a część rozproszyła się. W wyniku przedwczesnego wysadzenia mostu w Rychłocicach przez minierów 36 pp pozostawił na zachodnim brzegu Warty część taborów. Podczas kierowania przeprawą przez Wartę 3 września ciężko ranny został płk dypl. Władysław Frączek.

Do końca 3 września przez Wartę przeprawiali się rozproszeni żołnierze 15 pp, którzy częściowo dołączali do swoich pododdziałów. Dowództwo pułku objął 4 września czasowo dowódca II batalionu, mjr W. Wieleżyński. Od 29 sierpnia z 15 pp była wydzielona do ochrony prac fortyfikacyjnych nad Wartą w Pstrokoniach w rejonie Strońska 4 kompania strzelecka, która utrzymywała kluczowy punkt terenowy na południe od Strońska. W dniu 4 września dołączył do niej II batalion. Cały pułk zajął wtedy główną pozycję obronną za rzeką Widawką i Wartą od Pstrokoni poprzez Kalinowa, Branka. 4 września pułk do południa wypoczywał i porządkował szeregi, stanowiąc II rzut dywizji. Z uwagi na sforsowanie Warty 4/5 września, na odcinku prawego sąsiada 10 DP na osi Sieradz–Zduńska Wola, z pozycji osłanianej przez II/15 pp wyprowadzono nieudany kontratak 4 pułku piechoty Leg. W wyniku przełamania głównej pozycji obronnej Armii „Łódź” na Warcie i Widawce oraz oskrzydlenia pozycji obronnej 28 DP, w nocy 5/6 września „Wilki” wraz z macierzystą dywizją podjęły odwrót w kierunku miejscowości Ostrów. Dowództwo pułku objął mjr Józef Ratajczak, dowódca I batalionu, a I batalionu kpt. Michał Mordwiłko. Dotychczasowe straty osobowe pułku wyniosły 10% stanu.

==== Walki o Pabianice ====

Następnej nocy pułk dotarł do zachodnich przedmieść Pabianic i Karniszewic. 7 września od świtu zajął obronę zachodnich, północnych i południowych przedmieść Pabianic, na prawym skrzydle w dwóch rzutach II batalion, na lewym skrzydle w dwóch rzutach I batalion z czatą wzmocnioną kompanią I batalionu przed główną linią obrony pułku w Karolewie. III batalion w odwodzie w zabudowaniach Pabianic, wspierany przez II/28 pal. Około godziny 8.30 niemieckie pododdziały pułku piechoty zmotoryzowanej SS „Leibstandarte AH” oraz I batalion 23 pułku pancernego z marszu zaatakowały Pabianice, nacierające oddziały zostały zatrzymane ogniem 15 pp i armat dywizjonu II/28 pal, zniszczono 2 czołgi i kilka samochodów. Kompania I batalionu z Karolewa, po utracie armaty ppanc, wycofała się z płonącej wsi. Około godziny 10.00, przy wsparciu artylerii niemieckiej 17 DP i dywizjonu II/46 pac, niemiecki batalion I/ppzmot. SS „LAH” ze wsparciem czołgów zaatakował odcinek II/15 pp i wdarł się w rejon stacji kolejowej oraz cmentarza miejskiego. Użycie odwodowych kompanii II i I batalionu, niejednokrotnie w walce wręcz, zmusiło wroga do wycofania się z Pabianic. Obie strony poniosły wysokie straty osobowe i w sprzęcie. O godzinie 14.00-15.00 strona niemiecka po raz trzeci wykonała natarcie piechoty z pułku SS oraz czołgów z batalionu I/23 pułku pancernego. Pomimo strat, atak ten został odparty, głównie przez II batalion i częściowo I batalion „Wilków”. Na przedpolu pozostało wielu zabitych i rannych esesmanów oraz kilka zniszczonych i uszkodzonych czołgów, jeden z nich, jako sprawny, dołączył do 15 pp. III batalion w Pabianicach oraz wokół miasta zwalczał niemieckich dywersantów wspomagających atak wojsk niemieckich. Straty „Wilków” również były znaczne; poległ dowódca 3 kompanii ckm, por. S. Bartłomowicz. W dniu 7 września nieprzyjaciel nie ponowił ataków na Pabianice, z uwagi na związanie atakujących oddziałów przez wyjście na ich tyły 72 pułku piechoty we wsi Chechło.

==== Walki odwrotowe ====

Z uwagi na dalsze oskrzydlenie stanowisk 28 DP, o godzinie 21.00 15 pp w dwóch kolumnach rozpoczął odwrót w kierunku Ksawerowa, Widzewa, Rudy Pabianickiej. Dowództwo pułku, II i III batalion, pododdziały pułkowe oraz część II/28 pal, kolumnę zamykał zdobyczny czołg lekki, z załogą składającą się z dwóch podoficerów pułku. Druga kolumna, w składzie I batalionu, kompanii ppanc. oraz baterii 28 pal, maszerowała na Dąbrowę, Laskowice i zachodni skraj Łodzi. W Ksawerowie, gdy zbliżyła się główna kolumna pułku, jednostka niemiecka przepuściła pluton kolarzy, maszerujący jako straż przednia, a następnie wysadziła przepust na 5 kilometrze szosy i z zasadzki otworzyła zmasowany ogień karabinów maszynowych na maszerującą kolumnę. Jako pierwszy pod ostrzał trafił III batalion, co spowodowało panikę w szeregach zmęczonych całodziennym bojem żołnierzy. Część batalionów rozwinęła się po obu stronach szosy prowadząc walkę ogniową, co powodowało dalsze straty. Część żołnierzy została rozproszona, około 300 poległo, a część została ranna, wielu dostało się do niewoli. Poległ dowódca III batalionu, mjr Karol Sadowski, a rany odniósł por. Stanisław Piechowicz, dowódca 5 kompanii strzeleckiej. W trakcie walki stracono większość koni w pułku oraz w bateriach II/28 pal, na placu boju pozostała większość broni ciężkiej i sprzętu. Duża część III batalionu rozproszyła się. Resztki pułku dotarły do przedmieść Łodzi 8 września, gdzie z powodu braku paliwa porzucono i zniszczono zdobyczny czołg. Kolumna I batalionu dotarła do Łodzi, a następnie, podczas dalszego marszu, znalazła się pod ostrzałem jednostek niemieckiej 10 DP pod Strykowem, gdzie batalion uległ częściowemu rozproszeniu, tracąc broń ciężką i tabor.

==== Przedzieranie się do Warszawy i Modlina ====

28 DP, w skład której wchodził 15 pp, zbierał się w Woli Makowskiej w okolicach Skierniewic. Ostatecznie z 15 pp powstał zbiorczy batalion piechoty, pluton artylerii piechoty oraz połowa kompanii ppanc. w sile około 500 żołnierzy (dołączali kolejni „rozbitkowie”). Po wypoczynku nocą 9/10 września rozpoczęto dalszy marsz, częściowo pod ostrzałem artylerii niemieckiej, w kierunku Puszczy Mariańskiej przez Skierniewice i Rudę, za rzekę Rawkę. Po osiągnięciu puszczy odpoczywano, a następnie nocą 10/11 września podjęto dalszy marsz przez Grabinę, Franciszkowo i Lubno, dotarłszy do lasów na zachód od Żyrardowa. 10 września 28 DP weszła w skład Grupy Operacyjnej generała brygady W. Thommée. Kolejnej nocy 11/12 września 28 DP podjęła marsz w kierunku Warszawy, a pozostałości 15 pp maszerowały w straży tylnej dywizji. W czasie natarcia 36 pułku piechoty Legii Akademickiej na Pruszków, Parzniew i Helenów, batalion zbiorczy 15 pp osłaniał natarcie od strony Grodziska Mazowieckiego. Natarcie 36 pp LA utknęło, a jednostki niemieckie 31 DP przeszły do kontrataku. 36 pułk wycofał się do Brwinowa, a batalion 15 pp odparł atak z Grodziska Maz. Pozostałość 28 DP opuściła Brwinów i okolice, podejmując marsz do Błonia i Puszczy Kampinoskiej. Kompania zbiorcza II batalionu mjr. Wieleżyńskiego (3 oficerów i kilkudziesięciu szeregowych) nie została powiadomiona na czas o odwrocie i przemknęła pomiędzy niemieckimi oddziałami, docierając 15 września do Warszawy. Mjr Wieleżyński, wraz z żołnierzami, wszedł w skład 336 pp,