15 pułk piechoty (15 pp) – jednostka piechoty ludowego Wojska Polskiego.
Pułk został utworzony we wsi Małe Koszaryszcze w rejonie Żytomierza na podstawie rozkazu Nr 0130 wydanego przez dowódcę 1 Armii Polskiej w ZSRR z dnia 5 lipca 1944, w oparciu o sowiecki etat Nr 04/501 pułku strzeleckiego. Oddział ten był częścią 5 Saskiej Dywizji Piechoty należącej do 2 Armii WP.
Walki
Od momentu sformowania aż do zakończenia wojny pułk uczestniczył w walkach w ramach 5 Dywizji Piechoty.
Podczas marszu pułku na front, z jego składu wyłączono 1 i 2 batalion piechoty. W trakcie starć nad Nysą Łużycką, pułk walczył razem z 3 batalionem piechoty oraz pododdziałami specjalnymi, prowadząc najcięższe walki pod Kamenz. 1 i 2 batalion w drugiej fazie operacji zostały podporządkowane dowódcy 13 pp i w ramach tego pułku stoczyły walki mające na celu przełamanie niemieckiego oporu nad rzeką Schwarzer Schöps. W dniu 24 kwietnia 1945, walczący samodzielnie w obronie 15 pp, odpoczywał. Oprócz 9 Dywizji, były to jedynie jednostki ze zgrupowania uderzeniowego 2 Armii WP, które pozostały pod Dreznem. W dniach 25 i 26 kwietnia na froncie pułku również panował spokój. 26 kwietnia pułk otrzymał rozkaz przejścia 5 DP do odwodu armii. Po południu pułk wyruszył trasą: Laske – Rolbitz – Eutrich i wieczorem dotarł do przedmieść Konigswarthy, gdzie po raz pierwszy w walkach na Łużycach zjednoczyły się wszystkie grupy 15 pp. W trakcie operacji praskiej, pułk działał w pierwszym rzucie dywizji, ścigając nieprzyjaciela wzdłuż skalistych wąwozów w pobliżu przełomu Łaby. Szlak bojowy zakończył pod Rychnov.
Żołnierze pułku
Dowódcy pułku
płk Stanisław Rozciecha
ppłk Wasyl Humeniuk (od VII 1944)
mjr Jerzy Wilczyński (od X 1946)
ppłk Walerian Kuczyński (od VII 1947)
mjr Zdzisław Bobecki (V 1948 – IV 1950)
ppłk Zygmunt Stawski (był w 1956)
Odznaczeni Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari
chor. Klemens Bielawski
ppor. Józef Mącik
płk Stanisław Rozciecha
Skład etatowy
dowództwo i sztab
3 bataliony piechoty
kompanie: dwie fizylierów, przeciwpancerna, rusznic ppanc, łączności, sanitarna, transportowa
baterie: działek 45 mm, dział 76 mm, moździerzy 120 mm
plutony: zwiadu konnego, zwiadu pieszego, saperów, obrony pchem, żandarmerii
Razem:
żołnierzy 2915 (w tym oficerów – 276, podoficerów 872, szeregowców – 1765).
Sprzęt:
162 rkm, 54 ckm, 66 rusznic ppanc, 12 armat ppanc 45 mm, 4 armaty 76 mm, 18 moździerzy 50 mm, 27 moździerzy 82 mm, 8 moździerzy 120 mm
Okres powojenny
Na podstawie rozkazu dowódcy 2 Armii WP Nr 17 z 19 maja 1945, 5 Dywizja Piechoty miała rozpocząć obsadzanie granicy państwowej od 20 maja 1945. 15 Pułk Piechoty zajmował odcinek od Szumiłowa do Orzechowa, a sztab ulokował się w Barwicy (Mieszkowice).
Po przekazaniu odcinka granicy oddziałom WOP, pułk został przetransportowany do Skwierzyny.
7 czerwca 1946 pułk został skierowany w rejon Bielska Podlaskiego. Bataliony pełniły tam służbę ochronną w czasie tzw. „referendum”. Rozmieszczono je w Boćkach, Ciechanowcu, Siemiatyczach i Drohiczynie; sztab pułku stacjonował w Bielsku Podlaskim. 18 lipca pułk zakończył służbę i udał się transportem kolejowym do Skwierzyny.
9 maja 1948 15 Pułk Piechoty otrzymał sztandar wojskowy.
W wyniku rozkazu Ministra Obrony Narodowej nr 0045/org. z 17 maja 1951, 15 pułk piechoty został przekształcony na etat nr 2/120, z liczbą 1974 wojskowych i 35 kontraktowych.
W 1952, będąc częścią 2 KA, stacjonował w Skwierzynie.
Rozkaz MON Nr 0025/Org. z 2 kwietnia 1957 zlikwidował 5 Dywizję Piechoty, w tym również 15 pułk piechoty.
Przypisy
Bibliografia
Edmund Ginalski: Od Żytomierza do Litomeric. Zarys dziejów 15 pułku piechoty 1944-1947. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1972.
Edward Kospath-Pawłowski: 5 Dywizja Piechoty w dziejach oręża polskiego. Pruszków: Ajaks, 1997. ISBN 83-87103-20-9. Brak numerów stron w książce.
Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej, T. 1, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego: formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek piechoty. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1965.
Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945–1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
Edward, Jan Nalepa: Pacyfikacja zbuntowanego miasta. Wojsko Polskie w czerwcu 1956 r. w Poznaniu w świetle dokumentów wojskowych. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992. ISBN 83-11-07959-5.
Paweł Piotrowski: Śląski Okręg Wojskowy: przekształcenia organizacyjne, 1945-1956. Warszawa: Wydawnictwo TRIO: Instytut Pamięci Narodowej, 2003. ISBN 83-88542-53-2.