15 Batalion Straży Granicznej to jednostka organizacyjna Straży Granicznej w II Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Na podstawie uchwały Rady Ministrów z dnia 23 maja 1922 roku, Minister Spraw Wewnętrznych, w rozkazie z 9 listopada 1922 roku, zmienił nazwę „Bataliony Celne” na „Straż Graniczną”, wprowadzając nową organizację wewnętrzną. W wyniku tych zmian, 15 batalion celny został przekształcony w 15 batalion Straży Granicznej.
15 batalion Straży Granicznej był częścią struktury Komendy Powiatowej Straży Granicznej w Wilnie, a jego dowództwo miało siedzibę w Olkienikach. W skład batalionu wchodziły cztery kompanie strzeleckie oraz jedna kompania karabinów maszynowych, która składała się z trzech plutonów, z których każdy dysponował po dwa karabiny maszynowe. Dowódca batalionu miał uprawnienia dyscyplinarne równe dowódcy pułku. Całkowity skład osobowy batalionu wynosił etatowo 614 żołnierzy, w tym 14 oficerów.
W 1923 roku batalion przekazał swój odcinek oddziałom Policji Państwowej i został rozwiązany.
Służba graniczna
W trzeciej dekadzie października 1922 roku batalion obsadzał odcinek graniczny od stacji kolejowej Rudziszki do kolonii Birżupis (na południe od Giedrojć). Z uwagi na przybycie 7 batalionu SG do rejonu województwa nowogródzkiego, dowódca 15 batalionu wystąpił z prośbą o skrócenie swojej południowej części odcinka granicznego aż po Pomerecze (wył.). Argumentował to tym, że wszystkie cztery kompanie są rozwinięte na granicy, a batalion nie dysponuje odwodem.
W 1923 roku zlikwidowano pas neutralny na granicy z Litwą. Komenda Wojewódzka Straży Granicznej w Wilnie 6 marca 1923 roku wydała zarządzenie dotyczące nowej obsady granicy. 7 batalion Straży Granicznej miał przekazać swój odcinek 15. i 43 batalionowi SG i przejść do Podbrodzia.
15 batalion SG miał przejąć część odcinka 7 batalionu SG od Małego Dubna do rzeki Spęgły na wysokości kolonii Lejpuny i podzielić nowy odcinek batalionowy na cztery pododcinki kompanijne:
- od rzeki Spęgły do Wójtowa, z siedzibą komendy kompanii w Wójtowie
- od Wójtowa (wył.) do ujścia rzeki Dubopis do Mereczanki, z siedzibą komendy w Bartelach
- od ujścia rzeki Dubopis do Mereczanki do mostu kolejowego na Mereczance, z siedzibą komendy w Smolnikach
- od mostu kolejowego na Mereczance do wsi Małe Dubno, z siedzibą komendy w Oranach na stacji kolejowej
Wszystkie obiekty w Oranach 7 batalion SG miał przekazać 15 batalionowi SG.
Sąsiednie bataliony
41 batalion Straży Granicznej ⇔ 17 batalion Straży Granicznej – 1 grudnia 1922
Komendanci batalionu
kpt. Rudolf Orlott-Leruch (IX 1922 – )
Struktura organizacyjna
Przypisy
Bibliografia
Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4.
Teresa Prengel-Boczkowska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Straż Graniczna (1922−1923)”. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”. 24, 2003. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
Wykaz placówek niektórych batalionów Straży Granicznej, 1922 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.161/52.)
Materiały dotyczące spraw dyslokacyjnych: przeniesienia siedzib komend, batalionów Straży Granicznej, obszary odcinków granicznych, 1922–1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.161/53.)
Rozkaz Głównej Komendy Straży Granicznej dotyczący likwidacji formacji. 1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Rozkazy organizacyjne Głównej Komendy Straży Granicznej 1922−1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.161/77.)