15 Armia (ros. 15-я армия) – związek operacyjny Armii Czerwonej w czasie wojny domowej w Rosji oraz wojny polsko-bolszewickiej.
Formowanie i walki
15 Armia została sformowana 4 stycznia 1919 roku w Rydze jako Armia Radziecka Łotwy, powstała w wyniku przekształcenia Grupy Armijnej Łotwy, która została utworzona w grudniu roku poprzedniego w celu wsparcia rozpoczętej w listopadzie ofensywy Armii Czerwonej na Łotwie, bazując na 1 Dywizji Strzelców Łotewskich. Od lutego 1919 roku działała w składzie Frontu Zachodniego, który został utworzony 19 lutego 1919. Jej jednostki miały za zadanie osłaniać Piotrogród przed wojskami Judenicza oraz stawiały opór oddziałom estońskim.
Armia Radziecka Łotwy przekształciła się w 15 Armię 7 czerwca 1919 roku, gdy po utracie Kurlandii, Semigalii, większości Liwonii oraz Rygi, dowództwo Armii Czerwonej uznało za nieuzasadnione utrzymywanie odrębnych sił Łotewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. W styczniu 1920 roku Armia wzięła udział w bitwie pod Dyneburgiem, walcząc przeciwko połączonym siłom polskim i łotewskim, co zakończyło się klęską, a Łotewska Socjalistyczna Republika Radziecka przestała istnieć.
Wiosną 1920 roku armia została przeniesiona na Białoruś, aby walczyć przeciwko Polakom.
W trakcie ofensywy majowej 1920 roku, jednostki 15 Armii, działające na północ od Dźwiny, zostały zgrupowane pod dowództwem Sergiejewa w tzw. Grupę Północną, której celem było sforsowanie Dźwiny w rejonie zachodnim od Połocka. 15 Armia zaatakowała słabe oddziały Dywizji Litewsko-Białoruskiej, które zajmowały bieg rzeki Ułły. Oddziały tej dywizji zostały rozbite i rozproszone już w pierwszym dniu bolszewickiego ataku.
Podczas ofensywy lipcowej 1920 roku, 15 Armia pod dowództwem Augusta Korka otrzymała rozkaz uderzenia w kierunku Głębokiego. W bitwie nad Wkrą armia wyróżniła się, jednak była zmuszona do odwrotu, co zakończyło się klęską w bitwie pod Łomżą. Resztki jednostek wycofały się wzdłuż granicy pruskiej nad Niemen. Po odtworzeniu brała udział w bitwie nad Niemnem, gdzie poniosła znaczne straty. Ostatecznie została rozformowana w grudniu 1920 roku.
Dowódcy armii
August Kork – lipiec 1919 – październik 1920
Siergiej Mieżeninow – październik-grudzień 1920
Boris Niegrodow
Struktura organizacyjna
Skład w lipcu 1919
skład niepełny
- 2 Dywizja Łotewska
- 4 Dywizja Strzelców
Skład 1 listopada 1919
- 4 Dywizja Strzelców
- 10 Dywizja Strzelców
- 11 Dywizja Strzelców
- 19 Dywizja Strzelców
Razem: 32 760 „bagnetów”, 740 „szabel”, 625 km i 128 dział.
Skład 4 lipca 1920
- 4 Dywizja Strzelców
- 11 Dywizja Strzelców
- 16 Dywizja Strzelców
- 33 Dywizja Strzelców
- 54 Dywizja Strzelców
Przypisy
Bibliografia
Grzegorz Łukomski, Bogusław Polak, Mieczysław Wrzosek, Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920, Koszalin 1990.
Józef Moszyński. Natarcie i odwrót XV armji sowieckiej maj – czerwiec 1920 r. „Bellona”. 12, s. 88-114, 1923. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo – Wydawniczy.
Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.