14 zasad zarządzania opracowanych przez Henriego Fayola:
Podział pracy. Umożliwia większą i bardziej efektywną produkcję dzięki specjalizacji zadań oraz rozdzieleniu funkcji.
Autorytet. Władza, która opiera się na akceptacji ze strony osób podlegających tej władzy.
Typy autorytetu:
- formalny – prawo do wydawania poleceń wynikające z zajmowanego stanowiska,
- osobisty – władza, która jest zdobywana i wypracowywana.
Dyscyplina. Obejmuje posłuszeństwo, pracowitość oraz inne aspekty, które powinny być przestrzegane w relacjach między przedsiębiorcą a pracownikami.
Jedność rozkazodawstwa. Każdy pracownik powinien mieć jednego przełożonego, od którego otrzymuje polecenia i któremu raportuje wykonanie zadań. Ta zasada wymaga wiele uniwersalizmu. Fayol zasugerował tworzenie sztabów dowodzenia, składających się ze specjalistów, aby ułatwić zarządzanie.
Rozpiętość kierowania odnosi się do liczby podwładnych bezpośrednio podporządkowanych jednemu przełożonemu.
Zasięg kierowania to liczba osób, które są podległe zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio.
Rozpiętość kierowania można podzielić na:
- formalną rozpiętość kierowania – liczba osób podporządkowanych bezpośrednio przełożonemu na podstawie przepisów organizacyjnych,
- rzeczywistą rozpiętość kierowania – liczba podwładnych, którymi przełożony kieruje bezpośrednio (może różnić się od rozpiętości formalnej),
- potencjalną rozpiętość kierowania – liczba, która teoretycznie jest najbardziej uzasadniona z perspektywy efektywności zarządzania.
Jednolitość kierownictwa. W każdej organizacji powinien być jeden lider oraz jeden wspólny plan, realizowany przez wszystkich członków zespołu.
Podporządkowanie interesu osobistego interesowi ogółu. Należy dążyć do harmonizacji tych dwóch interesów.
Wynagrodzenie. Powinno być sprawiedliwe, motywujące pracowników do dalszej pracy oraz satysfakcjonujące zarówno pracowników, jak i pracodawców.
Centralizacja. Może być postrzegana jako stan lub proces:
- Stan – sytuacja, w której większość decyzji podejmowanych jest na najwyższych poziomach kierowniczych,
- Proces – przekazywanie uprawnień decyzyjnych z poziomów niższych do wyższych.
Hierarchia. Obejmuje relacje między przełożonymi a podwładnymi. Określa również służbową drogę komunikacyjną, czyli ustaloną kolejność komunikacji „w pionie”. Jej stosowanie jest kluczowe dla zapewnienia jedności rozkazodawstwa. Zazwyczaj czas komunikacji jest długi, dlatego można go skrócić, stosując tzw. kładkę Fayola, która polega na upoważnieniu podwładnych do porozumiewania się między sobą, przy jednoczesnym informowaniu przełożonego o wynikach tych ustaleń.
Ład. Oznacza zapewnienie odpowiedniego miejsca dla każdego elementu oraz osoby w organizacji.
Odpowiednie traktowanie pracowników.
Stabilizacja personelu. Umożliwia pracownikom osiągnięcie biegłości w wykonywaniu swoich zadań.
Inicjatywa. Przełożony powinien częściowo zrezygnować ze swoich ambicji, aby umożliwić podwładnym podejmowanie działań.
Zgranie personelu. Współpraca i duch zespołowy.
Bibliografia:
Henry Fayol’s 14 principles in Management | Alamin Sumon – Academia.edu. 6 sierpnia 2010. [dostęp 2015-02-01].