14 Kołobrzeski pułk piechoty (14 pp) to jednostka piechoty wchodząca w skład ludowego Wojska Polskiego.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Pułk został utworzony w okolicy wsi Boryszówka koło Żytomierza na mocy rozkazu Nr 00130 dowódcy 1 Armii Polskiej w ZSRR z dnia 5 lipca 1944, na podstawie sowieckiego etatu Nr 04/501 pułku strzeleckiego. Wchodził w skład 6 Pomorskiej Dywizji Piechoty z 1 Armii WP.
W sierpniu 1945 roku pułk otrzymał sztandar, który został ufundowany przez mieszkańców Żywca, a 29 września przyjęto dla niego nazwę wyróżniającą Kołobrzeski.
W 1957 roku pułk został włączony do 9 Drezdeńskiej Dywizji Piechoty, a w 1962 roku przeszedł reorganizację, stając się 14 Kołobrzeskim pułkiem zmechanizowanym.
Żołnierze pułku
Dowódcy pułku:
- mjr Jan Dubow (od 15 lipca do 25 listopada 1944)
- płk Piotr Kostin (od 25 listopada do 5 grudnia 1944)
- ppłk Konstanty Seliwerstow (od 5 grudnia 1944 do 4 marca 1945)
- mjr Marceli Domaredzki (od 4 marca do 28 listopada 1945, od 25 IV 1945 ppłk)
- ppłk Tadeusz Pawełczak (od 28 listopada do 20 grudnia 1945)
- ppłk Franciszek Szeliga (od 20 grudnia 1945 do 6 kwietnia 1947)
- mjr Konstanty Tarwid (od 6 kwietnia 1947)
Zastępcy dowódcy ds. polityczno-wychowawczych:
- chor. Karol Rajfur (od 4 września do 3 grudnia 1944)
- por. Szymon Jolles (od 21 stycznia do 8 czerwca 1945)
- kpt. Józef Szałapata (od 8 czerwca 1945)
Zastępcy dowódcy ds. liniowych:
- mjr Iwan Oczeretienko (od 28 kwietnia 1944 do 24 marca 1945)
- mjr Iwan Dołgow (od 24 marca 1945 do grudnia 1945)
Szefowie sztabu:
- mjr Aleksander Ostapienko (od 8 sierpnia 1944 do 4 maja 1945)
- kpt. Mikołaj Zajcew (od 4 maja do 26 maja 1945)
- mjr Lew Rostow-Rudin (od 26 maja do 15 sierpnia 1945)
- kpt. Anatol Pokłoński (od 15 sierpnia do 15 października 1945)
- ppłk Mieczysław Sanak (od 15 października 1945 do 18 marca 1947)
- mjr Fryderyk Ombach (od 18 marca 1947)
Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari:
- ppor. Stanisław Dzida
- ppor. Szymon Jolles
- ppor. Edmund Łopuski
- chor. Konstanty Szamotko
- ppor. Zygmunt Wieczorek
Skład etatowy
W skład etatowy pułku wchodziły:
- dowództwo i sztab
- 3 bataliony piechoty
- kompanie: dwie fizylierów, przeciwpancerna, rusznic ppanc, łączności, sanitarna, transportowa
- baterie: działek 45 mm, dział 76 mm, moździerzy 120 mm
- plutony: zwiadu konnego, zwiadu pieszego, saperów, obrony pchem, żandarmerii
Łącznie liczba żołnierzy wynosiła 2915, w tym oficerów – 276, podoficerów – 872, szeregowców – 1765.
Sprzęt:
- 162 rkm
- 54 ckm
- 66 rusznic ppanc
- 12 armat ppanc 45 mm
- 4 armaty 76 mm
- 18 moździerzy 50 mm
- 27 moździerzy 82 mm
- 8 moździerzy 120 mm
Działania bojowe
Od momentu swojego sformowania aż do zakończenia wojny, pułk uczestniczył w walkach w ramach 6 Dywizji Piechoty.
Podczas operacji warszawskiej sforsował Wisłę w rejonie Wilanowa i wyzwolił południową część miasta. Najcięższe walki miały miejsce na Wale Pomorskim, szczególnie pod Nadarzycami i Wielbokami. W ofensywie marcowej 1945 roku przełamał niemieckie umocnienia na tzw. Smolnych Górach koło Wierzchowa. W Kołobrzegu zdobył przedmieścia, koszary, wyspę oraz obszar portu. Po sforsowaniu Odry zajął m.in. wieś Herenwiese. Walczył nad Kanałem Hohenzollernów, a 3 maja 1945 roku jako pierwszy pułk Wojska Polskiego dotarł do Łaby.
Okres powojenny
6 maja dywizja przekazała swoje odcinki obrony oddziałom radzieckim. 9 maja pułk przemieścił się do miejscowości Wensickendorf, gdzie otrzymał informację o zakończeniu wojny. 18 czerwca, zgodnie z rozkazem dowódcy dywizji, pułk rozmieszczał dwa bataliony na zachodnim brzegu Nysy Łużyckiej w celu ochrony granicy, rozwijając sieć plutonowych posterunków granicznych od Görlitz do Lodenau, a następnie przemieścił się na granicę polsko-czechosłowacką. 15 lipca pułk pełnił służbę graniczną na odcinku Cieszyn, Złatna. Sztab pułku oraz pododdziały specjalne były rozmieszczone w rejonie Cienciny. 1 października 14 pp obsadzał 7 strażnic na odcinku granicy między miejscowościami Myto a Złatna, w tym w miejscowościach: Zwardoń, Magura, Młoda Góra, Soblówka, Glinka i Cienków. W okresie od lipca do grudnia 1945 roku pułk działał przeciwko ugrupowaniom zbrojnym na terenie województwa katowickiego i krakowskiego, uczestnicząc w likwidacji oddziałów UPA: „Smyrnego”, „Karność”, „Okrzei”.
Przekształcenia
14 pułk piechoty → 14 pułk zmechanizowany → 14 Ośrodek Materiałowo – Techniczny → 14 pułk zmechanizowany → 14 Brygada Pancerna → 14 Brygada Obrony Terytorialnej → 14 batalion Obrony Terytorialnej → 14 batalion zmechanizowany.
Przypisy
Bibliografia
Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej, T. 1, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego: formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek piechoty. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1965.
Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945–1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
Paweł Piotrowski: Śląski Okręg Wojskowy: przekształcenia organizacyjne 1945-1956. Warszawa: Wydawnictwo TRIO: Instytut Pamięci Narodowej, 2003. ISBN 83-88542-53-2.
Adolf Stachula: Szósta pomorska: Z dziejów Szóstej Pomorskiej Dywizji Piechoty 1944-1948. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny im. Wandy Wasilewskiej, 1981. ISBN 83-11-06602-7.
Zbiorowa: 14 pułk piechoty dotarł do Łaby. Wspomnienia uczestników walk.. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1958.