14 Sudecka Brygada Artylerii Przeciwpancernej
14 Sudecka Brygada Artylerii Przeciwpancernej (14 BAPpanc) to związek taktyczny artylerii przeciwpancernej ludowego Wojska Polskiego.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Brygada została utworzona w jesieni 1944 roku na podstawie rozkazu Naczelnego Dowódcy WP nr 8 z 20 sierpnia 1944, początkowo w rejonie Chełma, a następnie w Rejowcu, Krasnym i Kani. Na początku była w odwodzie Naczelnego Dowództwa WP. W lutym 1945 została przydzielona do 2 Armii WP, w której pozostała do końca wojny. W uznaniu zasług, brygada otrzymała miano „Sudeckiej”.
Na mocy rozkazu nr 0236/Org. Naczelnego Dowódcy WP z 8 września 1945, do 1 października 1945 została rozformowana (Łódzki OW), a jej sprzęt i żołnierze wykorzystani do utworzenia 54 pułku artylerii lekkiej oraz 21 samodzielnego dywizjonu artylerii przeciwpancernej dla 18 Dywizji Piechoty.
Struktura organizacyjna brygady
Struktura 14 Sudeckiej Brygady Artylerii Przeciwpancernej obejmowała:
- dowództwo 14 Sudeckiej Brygady Artylerii Przeciwpancernej
- 58 pułk artylerii przeciwpancernej
- 63 pułk artylerii przeciwpancernej
- 78 pułk artylerii przeciwpancernej
- 12 park artyleryjski
- bateria dowodzenia
Etat przewidywał 1439 żołnierzy. Każdy z trzech pułków artylerii przeciwpancernej składał się z dowództwa, kwatermistrzostwa, plutonu dowodzenia, plutonu parkowego, plutonu gospodarczego oraz warsztatu puszkarsko-rusznikarskiego, a także sześciu baterii przeciwpancernych. Każda bateria miała pluton dowodzenia i dwa plutony ogniowe po dwa działony.
Uzbrojenie zasadnicze
Na uzbrojeniu brygady znajdowały się:
- 24 x 76 mm armaty dywizyjne (ZiS-3)
- 48 x 57 mm armaty przeciwpancerne wz. 1943 (ZiS-2)
- 72 x rusznice przeciwpancerne
- 36 x karabinów maszynowych
Marsze i działania bojowe
Od 20 lutego brygada została podporządkowana dowództwu 2 Armii Wojska Polskiego. W trakcie forsowania Nysy działała jako odwód przeciwpancerny armii. W kwietniu poszczególne pułki wsparły działania 7 i 9 Dywizji Piechoty w walkach pod Rothenburgiem nad Weisser Schops, Niesky i Kasel. Toczyła zacięte boje pod Dauban, brała również udział w walkach pod Budziszynem, Luppa, Neubrahno oraz Lomske. Wspierała 5 Dywizję Piechoty pod Zescha. W operacji praskiej brygada działała jako odwód przeciwpancerny armii, a swoje działania bojowe zakończyła 10 maja w Litomerice w Czechosłowacji.
Sztandar brygady
Inicjatywa ufundowania sztandaru została podjęta przez Towarzystwo Przyjaciół Żołnierza gminy Pawłów. Przekazanie sztandaru miało miejsce 2 kwietnia 1945 roku w rejonie Wilczyna, a wręczenia dokonał dowódca 2 Armii Wojska Polskiego gen. dyw. Karol Świerczewski.
Opis sztandaru:
Płat o wymiarach 102×100 cm, obszyty z trzech stron żółtą frędzlą, przymocowany do drzewca za pomocą dziewięciu kółek i wkrętów. Drzewce wykonane z jasnego politurowanego drewna, skręcane z dwóch części przy użyciu okuć stalowych. Głowica w kształcie orła wspartego na cokole, przy drzewcu biało-czerwona wstęga.
Strona główna:
Czerwony krzyż kawalerski, z białymi polami między ramionami krzyża. Pośrodku haftowany biało-szarą nicią orzeł w otoku wieńca laurowego. Na ramionach krzyża haftowany żółtą nicią napis: „HONOR I OJCZYZNA”. Na białych polach w otoku wieńców laurowych, haftowanych żółtą nicią, cyfra „14″.
Strona odwrotna:
Na czerwonym tle umieszczona malowana i haftowana podobizna Bartosza Głowackiego. Wokół wizerunku haftowane szaro-złotą nicią napisy: „14-a SAMODZIELNA BRYG. ART. P.PANC. IM. BARTOSZA GŁOWACKIEGO”. Poniżej wizerunku napis: „DAR OB. GM. PAWŁÓW. P. CHEŁM”. W czterech rogach haftowane kontury tarcz, a w trzech z nich napisy haftowane szaro-złotą nicią: „58 P.ART”; „63 P.ART”; „78 P.ART.”.
Żołnierze brygady
Dowódcy brygady:
- mjr Gorlenko 28 VIII – 7 IX 1944
- mjr Konstanty Głuchowski 7–14 IX 1944
- płk Borys Charkiewicz 19 IX 1944 – 9 V 1945
Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari:
- por. Wasyl Chlustow
- bomb. Mieczysław Marecik
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
- Wanda Bigoszewska, Henryk Wiewióra: Sztandary ludowego Wojska Polskiego 1943 – 1974. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974.
- Janusz Bobkowski: W walce z czołgami. Z dziejów 9 i 14 Brygady Art. Ppanc. 2 AWP. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961.
- Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960. Skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
- Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- [red.] Stanisław Stąpor: Organizacja i działania bojowe ludowego Wojska Polskiego w latach 1943-1945. Szkolenie, przegrupowania i działania bojowe 2 Armii WP. Wybór materiałów źródłowych. Tom III. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1965.