14 Brygada Artylerii Polowej (14. Art.-Brig., 14. FABrig.) – jednostka artylerii polowej cesarskiej i królewskiej Armii.
Historia brygady
1 maja 1885 roku w Wiedniu powstała 14 Brygada Artylerii (niem. 14. Artillerie-Brigade). Brygada ta była podporządkowana komendantowi 2 Korpusu, a jej skład obejmował:
- 14. Górnoaustriacko-Salzburgski Pułk Artylerii Korpuśnej w Wiedniu,
- 27. Ciężki Dywizjon (niem. 27. Schwere Batterie-Division) w Linzu,
- 28. Ciężki Dywizjon (niem. 28. Schwere Batterie-Division) w Wiedniu.
W 1889 roku 28. Ciężki Dywizjon został przeniesiony z Wiednia do Salzburga. Oba dywizjony ciężkie pozostawały na terenie 14 Korpusu. W następnym roku przemianowano je na 27. i 28. Dywizjon (niem. 28. Batterie-Division), natomiast 14. Pułk Artylerii Korpuśnej uzyskał nową nazwę „Dolnoaustriacko-morawski”.
Na początku 1892 roku z 14. Dolnoaustriacko-morawskiego Pułku Artylerii Korpuśnej wyłączono 37. Dywizjon z Wiednia, który został bezpośrednio podporządkowany komendantowi 14 Brygady Artylerii.
1 stycznia 1894 roku wprowadzono kolejną reorganizację, w wyniku której:
- 14 Brygada Artylerii otrzymała nazwę „Dolno-Górnoaustriacko-Salzburgska i Morawska”,
- 14. Pułk Artylerii Korpuśnej stracił swoją nazwę wyróżniającą,
- 27. Dywizjon w Linzu przekształcono w 40. Pułk Artylerii Dywizyjnej,
- 28. Dywizjon w Salzburgu stał się 41. Pułkiem Artylerii Dywizyjnej,
- 37. Dywizjon w Wiedniu przekształcono w 42. Pułk Artylerii Dywizyjnej.
Po reorganizacji skład 14 Dolno-Górnoaustriacko-Salzburgskiej i Morawskiej Brygady Artylerii wyglądał następująco:
- 14. Pułk Artylerii Korpuśnej w Wiedniu,
- 40. Pułk Artylerii Dywizyjnej w Linzu,
- 41. Pułk Artylerii Dywizyjnej w Salzburgu,
- 42. Pułk Artylerii Dywizyjnej w Wiedniu.
W 1905 roku 14. Pułk Artylerii Korpuśnej został przeniesiony do Steyr, w obrębie 14 Korpusu.
W 1906 roku siedziba komendy brygady została przeniesiona z Wiednia do Linzu, gdzie podporządkowano ją komendantowi 14 Korpusu. Z brygady wyłączono 42. Pułk Artylerii Dywizyjnej w Wiedniu, który został podporządkowany komendantowi 2 Brygady Artylerii.
6 kwietnia 1908 roku wprowadzono nową organizację artylerii, w ramach której:
- 14 Brygada Artylerii zmieniła nazwę na 14 Brygadę Artylerii Polowej i utraciła dotychczasową nazwę wyróżniającą,
- 14. Pułk Artylerii Korpuśnej przekształcono w 14. Pułk Haubic Polowych,
- 40. i 41. Pułki Artylerii Dywizyjnej zmieniły nazwę na 40. i 41. Pułki Armat Polowych,
- komendantowi brygady podporządkowano 14. Dywizjon Taborów w Innsbrucku, należący do 1 Pułku Taborów.
Wymienione oddziały (z wyjątkiem 14. Dywizjonu Taborów) podlegały komendantowi 1 Brygady Artylerii Polowej w kwestiach szkoleniowych, natomiast w aspekcie taktycznym były podporządkowane komendantom wielkich jednostek piechoty:
- 14. Pułk Haubic Polowych i 40. Pułk Armat Polowych – 3 Dywizji Piechoty,
- 41. Pułk Armat Polowych – 8 Dywizji Piechoty.
W 1910 roku, w związku z nową organizacją taborów, 14. Dywizjon Taborów stał się samodzielny i został podporządkowany bezpośrednio komendantowi 14 Korpusu.
W 1912 roku do brygady dołączono nowo utworzony Dywizjon Ciężkich Haubic Nr 14 w Vill koło Naumarkt oraz Pułk Armat Polowych Nr 42, który przeniesiono z Wiednia do Steyr. Zmieniono również taktyczne podporządkowanie oddziałów komendantom wielkich jednostek piechoty:
- Pułki Armat Polowych Nr 40 i 42 – 3 Dywizji Piechoty,
- Pułk Armat Polowych Nr 41, Pułk Haubic Polowych Nr 14 i Dywizjon Ciężkich Haubic Nr 14 – 8 Dywizji Piechoty.
Organizacja pokojowa brygady w latach 1912–1914 była następująca:
- Pułk Armat Polowych Nr 40 w Linzu,
- Pułk Armat Polowych Nr 41 w Salzburgu,
- Pułk Armat Polowych Nr 42 w Steyr,
- Pułk Haubic Polowych Nr 14 w Innsbrucku i Neumarkt (2. dywizjon),
- Dywizjon Ciężkich Haubic Nr 14 w Vill koło Neumarkt.
Komendanci brygady
- płk Hugo von Ritschl (1885 – 1887 → generalny inspektor taborów)
- płk Christian Hevin de Navarre (1887 – 1891 → komendant 2 Brygady Artylerii)
- płk / GM Eduard Weis (1891 – 1 V 1895 → stan spoczynku)
- płk Ernst Idiczukh (1895 – 1897 → komendant 2 Brygady Artylerii)
- GM Adalbert Laube (1897 – 1900 → komendant 2 Brygady Artylerii)
- GM Emil von Noll (1900 – 1 V 1904 → stan spoczynku)
- GM Franz von Wikullil (1904 – 1905 → komendant 94 Brygady Piechoty)
- płk / GM Viktor Zednik von Zeldegg (1905 – 1908 → prezydent Wojskowego Komitetu Technicznego)
- GM / FML Eugen Sartori von Villemontain (1908 – 1 V 1912 → urlopowany)
- GM Edmund von Sellner (1912 – 1915 → komendant 3 Brygady Artylerii)
- płk Eduard Ripper (1915 – 1916 → inspektor artylerii w Komendzie Wojskowej w Grazu)
- płk Eugen Kapretz (1917 → generał artylerii w Komendzie 11 Armii)
Przypisy
Bibliografia
- Anhang zum Kais. Königl. Militär-Schematismus für das k.k. Heer 1885. Enthält die Artillerie-Waffe mit rücksicht auf die mit 1 mai durchgeführte organisation. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, maj 1885. (niem.).
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1890. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1889. (niem.).
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1891. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1891. (niem.).
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1892. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1892. (niem.).
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1894. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1894. (niem.).
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1906. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1905. (niem.).
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1907. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1906. (niem.).
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1909. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1909. (niem.).
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1911. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1910. (niem.).
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1913. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1912. (niem.).
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914. (niem.).
- Juliusz Bator: Wojna galicyjska. Działania armii austro-węgierskiej na froncie północnym (galicyjskim) w latach 1914-1915. Kraków: Wydawnictwo EGIS Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-7396-747-2. (pol.). Brak numerów stron w książce
- Tomasz Nowakowski: Armia Austro-Węgierska 1908-1918. Warszawa: Feniks, 1992. ISBN 83-900217-4-9. (pol.). Brak numerów stron w książce