13th Floor Elevators

13th Floor Elevators to amerykańska grupa rockowa, która powstała w 1965 roku w Austin i jest powszechnie uznawana za jednego z pierwszych przedstawicieli rocka psychodelicznego, a także za pioniera tego terminu w muzyce lat sześćdziesiątych.

Zespół ten był także pierwszym rockowym kolektywem, który w sposób wyraźny ukazał autodestrukcyjny wpływ rewolucji psychodelicznej, będąc jednym z jej „koryfeuszy” przez całą swoją działalność. Grupa zyskała złą sławę z powodu kontrowersyjnych zachowań muzyków na scenie oraz ich niemoralnych tekstów, co przyczyniło się do pojawienia się licznych kontrowersji. W miarę upływu czasu, niebezpieczne przygody związane z zażywaniem LSD i innych narkotyków doprowadziły do zakończenia kariery zespołu w 1969 roku; bezpośrednią przyczyną było aresztowanie wokalisty, Roky’ego Ericksona, pod zarzutem handel narkotykami oraz uznanie go za niepoczytalnego, co skutkowało jego umieszczeniem w szpitalu psychiatrycznym.

Interesującym uzupełnieniem brzmienia zespołu był Tommy Hall, który dzięki grze na dzbanku elektrycznym wzbogacił psychodeliczne dźwięki o elementy muzyki jug band w elektrycznej wersji.

31 maja 2019 roku zmarł w wieku 71 lat Roky Erickson, gitarzysta i wokalista zespołu.

Nazwa zespołu

Nazwa 13th Floor Elevators (po polsku „Windy prowadzące na trzynaste piętro”) budziła wśród publiczności pewne zagadnienia, dlatego członkowie grupy wielokrotnie tłumaczyli jej znaczenie. Roky Erickson sugerował, że trzynaste piętro odnosi się do trzynastej litery alfabetu angielskiego, czyli „M”, co prowokacyjnie kojarzyło się z marihuaną. Z kolei słowo „elevators” – „windy”, symbolizowało percepcyjne zdolności człowieka, których ostentacyjne łamanie granic i barier było główną ambicją zespołu.

Muzyka

13th Floor Elevators rozpoczynała swoją działalność od wykonywania coverów bluegrassowych w garażowym stylu. Jednak z chwilą, gdy muzycy uwolnili się od wpływów brytyjskiej inwazji, ich głównym celem stało się uczestnictwo w kulturalnej rewolucji lat 60. Od tego momentu poważnie podeszli do swojej muzyki, traktując ją jako misję; stąd ich ekstrawaganckie zachowanie, izolacja od bohemy artystycznej oraz trudne w odbiorze teksty o mesjanistyczno-mistycznym charakterze. Utwory pisane przez Halla często koncentrują się na przedświadomych siłach ludzkiej psychiki, przedstawiając życie jako zawieszone pomiędzy koszmarem a codziennością, z motywami lewitacji, reinkarnacji i manicheizmu.

Grupa zdobyła entuzjastyczne opinie krytyków i zyskała popularność wśród młodzieży hippisowskiej.