13 Kresowa Dywizja Piechoty

13 Kresowa Dywizja Piechoty (13 DP) to ważna jednostka piechoty Armii Polskiej we Francji oraz Wojska Polskiego II RP działająca w latach 1918–1939.

W okresie międzywojennym, dowództwo 13 DP miało swoją siedzibę w Równem. W 1923 roku w skład dywizji wchodziły 43 pp, 44 pp oraz 45 pułk piechoty.

Podczas kampanii wrześniowej, dywizja brała udział w działaniach w ramach Armii „Prusy”. Początkowo przeznaczona do Korpusu Interwencyjnego, w trakcie walk została przetransportowana koleją pod Tomaszów Mazowiecki. Prowadziła walki z XVI Korpusem Armijnym. Część dywizji broniła odcinka Wisły od Wilgi do Maciejowic do 16 września, a następnie dotarła do Warszawy, gdzie połączyła się z 1. i 2. pułkiem robotniczym, tworząc nową 13 DP. Większość, pod dowództwem płk. dypl. Wacława Szalewicza, utworzyła w Chełmie 13 Brygadę Piechoty, która uczestniczyła w II bitwie tomaszowskiej.

1 Dywizja Strzelców Polskich 1918–1919

W czerwcu 1918 roku rozpoczęto formowanie 1 Dywizji Strzelców Polskich w ramach Armii Polskiej we Francji. 17 czerwca w Villeres-Marmery pierwszy pułk Strzelców Polskich złożył przysięgę i otrzymał sztandar ufundowany przez miasto Paryż. 22 czerwca w Mailly w regionie Szampanii sztandary zostały wręczone 2 i 3 pułkowi Strzelców Polskich oraz 1 pułkowi artylerii polowej. 8 lipca dywizja liczyła 227 oficerów oraz 10.005 szeregowców. 4 sierpnia francuskie Naczelne Dowództwo podjęło decyzję o sformowaniu 1 DSP na podstawie rozformowywanej 63 Dywizji Piechoty. Dowódcą 1 DSP został gen. Ecochard, a wkrótce zastąpił go gen. Vidalon. Zastępcą dowódcy dywizji został płk Jasieński. Proces formowania dywizji trwał do grudnia 1918. W listopadzie 1918 dowództwo francuskie planowało wykorzystać dywizję w operacji zmierzającej do zajęcia rejonu Saarbrücken, mimo że nie zakończono jej formowania. 11 listopada dywizja była gotowa do natarcia w rejonie Lunéville. Podpisanie rozejmu sprawiło, że plany użycia dywizji do walk frontowych zostały anulowane. 19 lutego 1919 na bazie rozformowanego XXXVI Korpusu sformowano I Korpus AP we Francji, w skład którego weszła 1 i 2 Dywizja Strzelców Polskich.

13 Kresowa DP w walce o granice

9 września 1919 na rozkaz Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego 1 Dywizję Strzelców Polskich przekształcono w 13 Dywizję Piechoty. Do jej składu weszły 43, 44, 45 oraz 50 pułk piechoty. Dywizję przeorganizowano na etat dywizji złożonej z dwóch brygad piechoty, z których każda składała się z dwóch pułków:

  • XXV Brygada Piechoty
    • 43 pułk piechoty (dawny 1 pułk Strzelców Polskich 1 DSP)
    • 44 pułk piechoty (dawny 2 pułk Strzelców Polskich 1 DSP)
  • XXVI Brygada Piechoty
    • 45 pułk piechoty (dawny 3 pułk Strzelców Polskich 1 DSP)
    • 50 pułk piechoty (dawny 8 pułk Strzelców Polskich 3 DSP)

W maju, czerwcu i lipcu 1919 roku 13 DP brała udział w walkach z wojskami Ukraińskiej Republiki Ludowej w rejonie Włodzimierza Wołyńskiego, Kowel i Łuck. Od sierpnia walczyła z bolszewikami o Równe, Zwiahel oraz Ostróg.

Od kwietnia 1920 roku dywizja uczestniczyła w ofensywie na Kijów, zdobywając Ostropol i Koziatyn.

Na przełomie maja i czerwca 1920 roku broniła pozycji pod Koziatynem przed atakami Armii Konnej Budionnego, skutecznie odpierając ich natarcia. Podczas odwrotu Armii Polskiej w lipcu i sierpniu, dywizja powstrzymywała wojska Budionnego w marszu na Lwów (m.in. w bitwie pod Brodami). 13 Dywizja zadała Armii Konnej duże straty, co zostało docenione przez mieszkańców Lwowa, którzy ofiarowali dowódcy dywizji pamiątkowy proporzec. We wrześniu dywizja ścigała Budionnego w rejonach Zamościa, Komarowa i Tyszowiec, a następnie brała udział w ofensywie na Wołyniu do Łucka. Do końca walk dywizja działała w rejonie Zwiahla.

Dywizja w okresie pokoju

18 października 1921 roku wprowadzono organizację pokojową wojska. Rozformowano brygady piechoty, a dywizje przeszły na strukturę trzypułkową. W związku z tym z dywizji wyłączono 50 pułk piechoty i podporządkowano go dowódcy 27 Dywizji Piechoty.

W 1931 roku powstała 13 kompania telegraficzna, a 13 pułk artylerii polowej przekształcono w 13 pułk artylerii lekkiej.

Jednostki dywizji stacjonowały w Okręgu Korpusu Nr II, w garnizonach:

  • Równe – dowództwo 13 DP, 44 i 45 pp oraz 13 pal, Ośrodek Sapersko-Pionierski 13 DP, 13 samodzielna bateria artylerii przeciwlotniczej, kompania łączności 13 DP,
  • Dubno – 43 pp,
  • Brody – II/43 pp,
  • Łuck – III/13 pal, Komenda Rejonu PW Konnego 13 DP,
  • Włodzimierz Wołyński – kadra zapasowa piechoty.

Obsada personalna w marcu 1939

Ostatnia „pokojowa” obsada personalna dowództwa dywizji:

Działania dywizji w kampanii wrześniowej

13 DP została zmobilizowana w dniach 14–15 sierpnia 1939 w ramach mobilizacji alarmowej, w grupie jednostek oznaczonych kolorem czerwonym. W dniach 16–18 sierpnia została przewieziona w rejon Bydgoszczy, gdzie, razem z 27 Dywizją Piechoty, weszła w skład Korpusu Interwencyjnego. 23 sierpnia zrezygnował ze stanowiska dowódca dywizji płk Józef Ćwiertniak, a 26 sierpnia nowym dowódcą został były dowódca piechoty dywizyjnej 14 Dywizji Piechoty płk Władysław Kaliński. 31 sierpnia, na rozkaz marsz. Edwarda Rydza-Śmigłego, Korpus Interwencyjny został rozwiązany, a dywizja przydzielona do odwodowej Armii „Prusy” pod dowództwem gen. Stefana Dęba-Biernackiego.

Przerzucanie pododdziałów dywizji z Bydgoszczy do rejonu Koluszek rozpoczęto dopiero 1 września około południa. Pierwsze transporty dotarły do stacji wyładowczych 2 września, a oddziały po wyładowaniu skupiały się w lasach Regny – Będzelin. Pozostałe jednostki, z powodu ataków lotniczych i zniszczeń na liniach kolejowych, docierały do rejonu wyładowczego przez kilka dni, a ostatni I/45 pp przybył w nocy z 5 na 6 września. 2 września stanowisko dowodzenia dywizji zostało rozwinięte w Redzeniu. Ześrodkowanie w pobliżu linii kolejowej spowodowało, że oddziały były narażone na ciągłe ostrzały z nieprzyjacielskiego lotnictwa, co wiązało się z dużymi stratami.

3 września do Koluszek przybył 43 pułk piechoty, który od 7.00 wyładowywał się na stacji Rokiciny. Pierwszy przybył eszelon z dowództwem pułku i samodzielnymi pododdziałami. Około południa przyjechał I batalion, który w trakcie wyładowywania był intensywnie bombardowany. Około 15.00 wyładowywała się kompania przeciwpancerna oraz pluton artylerii, a około 17.00 II batalion. Nocą z 3 na 4 września 13 DP rozpoczęła 35-kilometrowe przegrupowanie do rejonu Tomaszów – Ujazd. Jej ostatnie pododdziały wyładowywały się jeszcze nocą z 5 na 6 września (III/43 pp, I/45 pp i 3/13 pal).

4 września dywizja została ześrodkowana w lasach na południe od Regn. Na rozkaz dowódcy Armii „Prusy”, 5 września została przesunięta do obszaru Tomaszów Mazowiecki – Ujazd, aby go obronić. Była ostatnią dywizją broniącą drogi do stolicy. Lewe skrzydło obrony – las Zawady przed Tomaszowem – obsadził 45 pułk strzelców kresowych, prawe skrzydło – rejon miejscowości Wólka Krzykowska, Sangródz i Ujazd – 43 pułk strzelców. 44 pułk strzelców stanowił odwód i stacjonował w lesie Lubochnia koło wsi Kaczka oraz (I baon) pod Bronisławowem.

W dniach 5 – 7 września 13 DP toczyła zacięte walki z niemieckim XVI Korpusem Armijnym pod dowództwem gen. Ericha Höpnera (był to jedyny w kampanii wrześniowej bój samotnej polskiej dywizji piechoty z de facto korpusem pancernym). W nocy 5/6 września czołówki niemieckiej 1 Dywizji Pancernej walczyły z ubezpieczeniami 13 DP o Wolbórz, a niemiec 4 Dywizja Pancerna atakowała Będków. 6 września rano niemieckie lotnictwo rozpoczęło bombardowanie pozycji i tyłów dywizji. Rano niemiecka 4 Dywizja Pancerna zaatakowała pozycje 43 pułku, a 1 Dywizja Pancerna – 45 pułku. Natarcie zostało odparte, jednak później Niemcy zidentyfikowali słabe punkty polskiej obrony i wprowadzili kolejne ataki, które udało im się przeprowadzić przed zmierzchem, wprowadzając zamieszanie w odwodowym 44 pułku. Czołówki pancerne dotarły na północne przedmieścia Tomaszowa, blokując główną trasę komunikacyjną przez miasto w kierunku północnym (ul. Warszawska). Ostatecznie do zmroku 13 Dywizja wytrwała na stanowiskach, chociaż jej ugrupowanie zostało przecięte, co uniemożliwiło skuteczną obronę. Dowództwo dywizji podjęło decyzję o wycofaniu się na pozycje oparte o linię kolejową Koluszki – Skarżysko-Kamienna. W trakcie odwrotu w nocy 6/7 września do dywizji dotarł nagły rozkaz dowódcy Armii „Prusy”, gen. Dęba-Biernackiego, nakazujący dywizji odwrót na południe za rzekę Pilicę. Oddziałom udało się z trudem wykonać ten rozkaz. Niestety, 45 pułk, z którym nie było już łączności, maszerując w nocy przez miasto na północ według poprzedniego rozkazu, został zaatakowany przez dywersantów niemieckich wspartych spadochroniarzami i prawie doszczętnie rozbity w nocnej walce. W wyniku walki poległ m.in. dowódca 45 pp płk Stanisław Piotr Hojnowski. Ostatecznym wynikiem działań dywizji było zniszczenie w dniu 6 września 64 czołgów niemieckich oraz zatrzymanie pochodu 4 DPanc o 34, a 1 DPanc – o 40 godzin.

Dywizja, zgodnie z rozkazem dowódcy Armii, wycofała się przez Lubochnię (bronił jej I/45 pp), Glinnik (bronił go kilka godzin 44 pp), Spałę oraz Inowłódz (broniła go część I baonu 43 pułku), a ostatecznie grupując się 7 września wieczorem w lasach Nadleśnictwa Brudzewice. Tam próbowano uporządkować zmęczone i głodne oddziały. Dywizję, wraz ze zgrupowanymi tam resztkami 19 DP, 29 DP oraz Wileńskiej BK, zaatakowali dywersanci. W nocy 8 września oddziały dywizji, podobnie jak inne jednostki, uległy panice. Została ona z trudem opanowana i rozpoczęto marsz na Odrzywół i Klwów. Pod Odrzywołem niemiecka 13 Dywizja Zmotoryzowana rozbiła batalion z 43 pp. Będąc jedyną zorganizowaną jednostką w całej grupie wojska z północnego zgrupowania Armii „Prusy” z czołgami i artylerią, 13 DP maszerując przez Klwów i Ulów dotarła do rejonu Dąbrówki i Stawiszyna. W nocy 9/10 września podjęła marsz przez Głowaczów w kierunku przeprawy przez Wisłę w Maciejowicach. Głowaczów, zajęty przez silny oddział niemieckiej 1 DLek, został zdobyty nad ranem 10 września przez 44 pułk strzelców. Przy tej okazji zdobyto samochody pancerne z tajnymi dokumentami, wzięto jeńców i jednocześnie uwolniono z niewoli własnych saperów.

10 września, po dojściu dywizji z ocalałą artylerią (17 dział) i ciężkim sprzętem (tabory, samochody, ciężka broń piechoty) do Ryczywołu, dowódca dywizji postanowił jak najszybciej przeprawić wojsko przez Wisłę na południe od Magnuszewa, koło Ostrowa, do Podwierzbia, na zachód od Samogoszczy. Podjął decyzję o zniszczeniu całego uratowanego ciężkiego sprzętu, co spotkało się z krytyką oficerów sztabu, którzy proponowali przebicie się przez Ryczywół względnie odnalezienie wytyczonego brodu na Wiśle. Decyzja dowódcy była jednak ostateczna. Wszystkie czołgi 7 TP były stopniowo niszczone z braku paliwa, a ostatnie zatopiono w Wiśle. Przeprawa rozpoczęła się rano 11 września. Wbrew rozkazowi, aby ciężki sprzęt (w tym działa) pozostawić na brzegu, żołnierze na własną rękę przeprawiali przez rzekę nawet karabiny maszynowe i działka ppanc. Okoliczni chłopi przeprawili dwa działa polowe 75 mm. Podczas przeprawy, która trwała aż do zmroku, w całości przeprawił się tylko 43 pp. Pozostałe pułki, rozproszone na zachodnim brzegu, przeprawiły się w liczbie szczątkowej kompanii, w dużo gorszych warunkach terenowych i z stratami w utoniętych. Na drugim brzegu nie udało się już zebrać całej dywizji, ponieważ spora część oddziałów, na skutek fałszywego rozkazu (prawdopodobnie dywersja), o marszu do garnizonów na Wołyń udała się na wschód.

Część dywizji (pod dowództwem płk. dypl. W. Kalińskiego) broniła do 16 września odcinka Wisły od wsi Tarnów do Maciejowic. Podporządkowała sobie oddział rotmistrza Salomona z dwiema bateriami 3 dak (9 dział).

16 września wieczorem, zagrożona otoczeniem, dywizja wyruszyła z Samogoszczy w kierunku Warszawy, przez Wilgę, Natolin i Osieck. Postój dywizji 17 września miał miejsce w lasach na północ od Pogorzeli. W tym czasie dołączył do niej II dywizjon 29 pal (6 dział) mjr. Matuszewskiego. Stan tej części 13 DP wynosił około 2300 żołnierzy.

Wieczorem 17 września dywizja wyruszyła przez Otwock i rankiem następnego dnia przeszła do obrony okrężnej w lesie na wschód od wsi Emów nad Świdrem. Płk dypl. W. Kaliński podjął decyzję o kontynuowaniu marszu ku Warszawie. 18 września oddziały opuściły rejon obrony koło Mlądza nad Świdrem, aby dotrzeć do Wału Miedzeszyńskiego, a następnie przebić się przez niemiecki pierścień otaczający Pragę na Saską Kępę. Podczas formowania kolumn marszowych oddział osłonowy dywizji został od wschodu zaatakowany przez oddział niemiecki, który jednak po uporczywej walce został odrzucony. Z powodu opóźnień w formowaniu kolumny marszowej oddziały wyruszyły w kierunku stolicy dopiero około 21.30. Ze względu na bardzo niekorzystne warunki atmosferyczne (ciemna noc, padający deszcz), trudne do pokonania zabudowy osiedli letniskowych oraz skrajne wyczerpanie żołnierzy marsz oddziałów przebiegał z dużymi trudnościami. Kolumny wojska niejednokrotnie ulegały rozerwaniu, a poszczególne pododdziały gubiły drogę w panujących ciemnościach. Te okoliczności zmusiły dowódcę 13 DP do podjęcia decyzji o przejściu do obrony okrężnej w lasach na północny wschód od Falenicy.

19 września rankiem oddziały niemieckiej wschodniopruskiej 11 DP, wspierane artylerią oraz czołgami, uderzyły około 10.00 na polskie pozycje od południa, a potem od północnego wschodu, jednak ataki zostały odparte. Kolejny szturm Niemcy rozpoczęli przed 12.00 od północy, a potem od wschodu, te natarcia również zostały odparte. Po południu od strony północnej Niemcy przypuścili dwa szturmy, a od wschodniej także dwa. Wszystkie ataki niemieckie zostały odparte. Na północy wykonano dwa przeciwnatarcia, na wschodzie – trzy. Walki trwały do zmierzchu. Po zapadnięciu zmroku na naradzie, z uwagi na okrążenie, brak amunicji, żywności i materiałów opatrunkowych płk dypl. W. Kaliński nakazał oddziałom przedzieranie się w grupkach do Warszawy (do Wisły przez Zagóźdź i Skrzypki). Przed północą kolumna 13 DP idąca przez Miedzeszyn na Skrzypki została zaatakowana zmasowanym ogniem karabinów maszynowych i rozproszyła się, przestając istnieć jako zwarty związek taktyczny. Grupki żołnierzy dotarły do stolicy 20, 21 i 22 września, w sumie około 650 ludzi, z czego blisko 500 z 43 pułku.

W Warszawie dywizja została odtworzona w ramach Armii „Warszawa”, włączając do niej 1 i 2 pułki z ochotniczej Robotniczej Brygady Obrony Warszawy. Zreorganizowana i uzupełniona 13 DP stanowiła odwód obrony stolicy najpierw na Czerniakowie, a potem na Żoliborzu aż do momentu kapitulacji miasta 28 września.

Oddziały z 13 DP, które cofały się na wschód, zostały w Chełmie zorganizowane w dniach 13 – 16 września w 13 Brygadę Piechoty pod dowództwem płk. dypl. Wacława Szalewicza, w skład której weszły trzy pułki piechoty: 43, 44 i 45. Brygada weszła w skład kombinowanej „Dywizji Wołkowickiego” (dywizja piechoty nosząca nazwisko jej dowódcy), będącej częścią składową Frontu Północnego (dowódca gen. Dąb-Biernacki).

Od 17 września brygada maszerowała przez Hrubieszów na Rawę Ruską w kierunku Lwowa. Po drodze zwalczano uzbrojone grupy Ukraińców atakujących wojsko. Z uwagi na atak sowiecki, brygada została skierowana 20 września na Tomaszów Lubelski, aby przez to miasto dotrzeć do lasów Puszczy Solskiej, a potem do Beskidów i na Węgry. Od 21 do 22 września toczyła ciężkie walki z niemiecką 28 Dywizją Piechoty o Łaszczów, Werechanie, Pawłówkę, Rachanie, próbując zdobyć Tomaszów Lubelski. 23 września, po natarciu od południa niemieckiej 2 DPanc, atak załamał się, a 13 BP rozproszyła się, jej szczątki wycofały się na Suchowolę, rozpraszając się po walkach o Krasnobród.

Ośrodki Zapasowe 13 DP w Równem i Dubnie w przeważającej części ewakuowały się na zachód. Równe Sowieci zajęli 17, a Dubno 18 września. Część oddziałów z Równego dołączyła do Grupy „Dubno”, która walczyła do 23 września i skapitulowała przed Niemcami (2 DPanc.) pod Rawą Ruską. Pozostała część z Równego skapitulowała 19 września na wschód od Łucka. Oddział Zapasowy w Łucku, po wkroczeniu Sowietów do miasta 19 września, został rozbrojony.

Organizacja wojenna dywizji w 1939

Organizacja wojenna 13 DP w kampanii wrześniowej. W nawiasach podano nazwy jednostek mobilizujących.

Kwatera Główna 13 DP

  • 43 pułk strzelców Legionu Bajończyków
  • 44 pułk strzelców Legii Amerykańskiej
  • 45 pułk piechoty Strzelców Kresowych
  • 13 Kresowy pułk artylerii lekkiej
  • 13 dywizjon artylerii ciężkiej typ II z plutonem taborowym nr 13 (2 pac)
  • 13 batalion saperów typ IIa (Ośrodek Sap.-Pionier. 13 DP)
  • drużyna przeprawowa pionierów piechoty nr 13 (Ośrodek Sap.-Pionier. 13 DP)
  • bateria artylerii przeciwlotniczej motorowa typ A nr 13 (13 sbaplot.)
  • kompania telefoniczna 13 DP (kł 13 DP) – por. Izydor Malinowski
  • pluton łączności (stacyjny) Kwatery Głównej 13 DP (kł 13 DP)
  • pluton radiowy 13 DP (kł 13 DP)
  • drużyna parkowa łączności 13 DP (kł 13 DP)
  • pluton pieszy żandarmerii nr 13 (pluton żandarmerii Równe)
  • szwadron kawalerii dywizyjnej nr 13 (rejon PW konnego 13 DP „Krakusów”) – mjr kaw. Franciszek Bednarski
  • kompania kolarzy nr 22 (43 pp)
  • dowódca plutonu – ppor. piech. rez. Mieczysław Walczak
  • samodzielna kompania karabinów maszynowych i broni towarzyszącej nr 22 (43 pp)
  • kompania asystencyjna (sztabowa) nr 122 (45 pp)
  • dowództwo grupy marszowej służb typ II nr 209 (kadra 2 dywizjonu taborów)
  • kolumna taborowa parokonna nr 209 (III/13 pal Łuck, przeniesiono do KZP)
  • kolumna taborowa parokonna nr 210 (III/13 pal Łuck, przeniesiono do KZP)
  • kolumna taborowa parokonna nr 211 (III/13 pal Łuck)
  • kolumna taborowa parokonna nr 212 (III/13 pal Łuck)
  • dowództwo grupy marszowej służb typ II nr 210 (kadra 2 dywizjonu taborów)
  • kolumna taborowa parokonna nr 213 (kadra 2 dywizjonu taborów)
  • kolumna taborowa parokonna nr 214 (kadra 2 dywizjonu taborów)
  • kolumna taborowa parokonna nr 215 (kadra 2 dywizjonu taborów)
  • kolumna taborowa parokonna nr 216 (kadra 2 dywizjonu taborów)
  • warsztat taborowy parokonny nr 209 (KZP)
  • samodzielny patrol meteorologiczny nr 13 (13 pal)
  • pluton parkowy uzbrojenia nr 202 (III/13 pal Łuck)
  • park intendentury nr 202 (KZP)
  • kompania sanitarna nr 202 (KZP)
  • szpital polowy nr 202 (2 Szpital Okręgowy)
  • zespół przeciwgazowy nr 202 (2 Szpital Okręgowy)
  • polowa kolumna dezynfekcyjno – kąpielowa nr 202 (2 Szpital Okręgowy)
  • polowa pracownia bakteriologiczno – chemiczna nr 202 (2 Szpital Okręgowy)
  • polowa pracownia dentystyczna nr 202 (2 Szpital Okręgowy)
  • sąd polowy nr 13 (dowództwo 13 DP)
  • poczta polowa nr 46 (Dyrekcja Okręgowa Poczty i Telegrafu Lublin)
  • ośrodek zapasowy 13 DP (KZP)
  • batalion marszowy 43 pp (KZP)
  • batalion marszowy 44 pp (KZP)
  • batalion marszowy 45 pp (KZP)

Obsada personalna Kwatery Głównej

  • dowódca dywizji – płk dypl. Władysław Zubosz-Kaliński
  • dowódca piechoty dywizyjnej – płk art. Wacław Szalewicz
  • dowódca artylerii dywizyjnej – ppłk art. Klaudiusz Reder
  • dowódca kawalerii dywizyjnej – mjr kaw. Franciszek Bednarski
  • szef sztabu – ppłk dypl. Kazimierz Siudowski
  • oficer operacyjny – kpt. dypl. Leon Czerniak
  • II oficer sztabu – kpt. dypl. Jan Gorski
  • kwatermistrz – kpt. dypl. Tadeusz Eugeniusz Kankofer

Obsada personalna dowództwa

Dowódcy dywizji

  • général de brigade Joseph Ecochard (3 VII – 4 VIII 1918)
  • général de brigade Jean Vidalon (2 IX 1918 – 21 III 1919)
  • général de brigade Joseph Jean Bernard
  • gen. ppor. Leonard Skierski (IX – 15 XII 1919)
  • gen. ppor. Jan Romer (15 XII 1919 – 20 IV 1920)
  • płk Franciszek Paulik (20 IV – 13 VIII 1920)
  • gen. ppor. Stanisław Haller (13 VIII – 9 IX 1920)
  • gen. ppor. Adam Nowotny (10 IX 1920 – X 1921)
  • gen. por. Paweł Szymański (X 1921 – III 1922)
  • płk SG Julian Stachiewicz (9 IV 1922 – 1 IV 1923)
  • gen. bryg. Marian Kukiel (1 IV 1923 – 15 I 1925 → szef Biura Historycznego SG)
  • płk SG / gen. bryg. Edmund Knoll-Kownacki (15 I 1925 – 28 II 1935)
  • płk dypl. Bronisław Regulski (p.o. 10 XI 1932 – I 1933)
  • płk piech. Józef Werobej (p.o. I – VIII 1933)
  • płk dypl. Aleksander Zygmunt Myszkowski (28 II 1935 – I 1938)
  • płk dypl. Józef Ćwiertniak (I 1938 – 23 VIII 1939)
  • płk dypl. Władysław Zubosz-Kaliński (26 VIII – IX 1939)

Dowódcy piechoty dywizyjnej

  • płk piech. Rudolf Blum (do †2 XI 1922)
  • płk piech. Jan Skorobohaty-Jakubowski (8 XII 1922 – V 1926)
  • płk piech. Franciszek Kristinus (VIII 1926 – 31 III 1927 → OTO)
  • płk piech. Franciszek Korewo (31 III 1927 – 14 II 1929 → dowódca Brygady KOP „Wilno”)
  • płk dypl. Bronisław Regulski (14 II 1929 – XII 1934)
  • płk piech. Józef Werobej (XII 1934 – IV 1939)
  • płk art. Wacław Szalewicz

Szefowie sztabu

  • mjr Włodzimierz Bochenek (20 IX 1920 – 2 I 1921)
  • kpt. SG Adam Werschner (od 8 X 1921)
  • mjr SG Seweryn Horoch (1924)
  • mjr SG Adam Werschner (II 1926 – VI 1927)
  • mjr SG (piech.) Stanisław Toruń (VI 1927 – XI 1928 → dowódca baonu w 52 pp)
  • mjr dypl. art. Stanisław Rola-Arciszewski (XI 1928 – 20 IX 1930 → dowódca dyonu w 3 pap Leg.)
  • mjr / ppłk dypl. piech. Bolesław Ciechanowski (20 IX 1930 – 28 VI 1933 → zastępca dowódcy 44 pp)
  • mjr dypl. art. Jan Durski-Trzasko (VII 1933 – IV 1934 → DOK IX)
  • mjr dypl. piech. Leopold Okulicki (21 IV 1934 – 20 IX 1935 → Sztab Główny)
  • ppłk dypl. art. Kazimierz Alfred Siudowski (1937 – IX 1939)

Żołnierze Dywizji (w tym OZ) – ofiary zbrodni katyńskiej

Biogramy zamordowanych znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego.

Tradycje dywizji

W wrześniu 1971 roku kombatanci 13 DP oraz 3 dak spotkali się na mszy w intencji poległych żołnierzy z dywizjonu w kościele parafialnym w Falenicy. 19 września 1972 roku w Falenicy odbyła się uroczystość rocznicowa z okazji 33. rocznicy bitwy pod Falenicą, która od tego momentu jest corocznie kontynuowana. W latach siedemdziesiątych próby nadania imienia dowódcy 43 pułku strzelców, ppł