13 Elbląski Pułk Przeciwlotniczy
13 Elbląski Pułk Przeciwlotniczy (13 pplot) to jednostka Wojsk Obrony Przeciwlotniczej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Pułk ten był częścią 16 Pomorskiej Dywizji Zmechanizowanej im. Króla Kazimierza Jagiellończyka i stacjonował w garnizonie Elbląg.
Tradycje
- 13 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej (1950–1967)
- 13 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej (1967–1992)
- 13 Elbląski Pułk Przeciwlotniczy od 1992
Historia
Jednostka została utworzona na podstawie rozkazu Ministra Obrony Narodowej nr 092/50 z dnia 1 września 1950 roku jako 13 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej. Pierwszym dowódcą był mjr Kazimierz Pundyk. W skład dywizjonu wchodziły trzy baterie przeciwlotnicze, które były uzbrojone w 21 armat 37 mm wz. 1939. W 1955 roku armaty te zostały zastąpione przez 85 mm armaty przeciwlotnicze wz. 1939, a do końca 1960 roku przeszły na uzbrojenie armat kal. 57 mm (S-60).
5 listopada 1961 roku dywizjon otrzymał swój pierwszy sztandar bojowy, fundowany przez społeczność Elbląga, który wręczył w imieniu Rady Państwa dowódca 16 Dywizji Pancernej gen. bryg. Eugeniusz Molczyk. Sztandar przyjął dowódca jednostki kpt. Józef Ładyński.
W grudniu 1967 roku, na podstawie rozkazu Szefa Sztabu POW nr 060 z dnia 13.10.1967, dywizjon został przekształcony w pułk artylerii przeciwlotniczej. W latach 1968–1986 pułk składał się z czterech baterii ogniowych, z każdą wyposażoną w 6 armat 57 mm (S-60). W 1974 roku wprowadzono do pułku ZRP WAZA oraz RSWP JAWOR.
Na przełomie lat 1986 i 1987 pułk przeszedł przezbrojenie, wyposażając się w zestawy rakietowe małego zasięgu KUB oraz zautomatyzowany system kierowania ogniem ZENIT. W 1994 roku, w ramach restrukturyzacji, utworzono dywizjon przeciwlotniczy, a w 2001 roku kolejny, który obejmował pięć baterii startowych oraz baterię techniczną.
W 1992 roku, w uznaniu zasług dla miasta i regionu, pułk otrzymał nazwę „Elbląski” na podstawie decyzji Ministra Obrony Narodowej nr 68/MON z dnia 29 sierpnia 1992. 3 września 1994 roku pułk otrzymał nowy sztandar, wręczony przez ówczesnego dowódcę Wojsk Obrony Przeciwlotniczej, gen. dyw. dr Tadeusza Jauera. Sztandar przyjął dowódca jednostki, Andrzej Matuszak.
W czerwcu 2001 roku, zgodnie z zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego WP nr 075/org./P5 z 5 maja 2001 r., w ramach realizacji 6-letniego planu restrukturyzacji Sił Zbrojnych, 13 pplot przeszedł na strukturę dywizjonową oraz zmienił strukturę sztabu i logistyki, dostosowując się do standardów NATO. W nowej strukturze pułk przyjął ponad 150 żołnierzy zawodowych z różnych jednostek Wojsk Lądowych, w tym znaczną część kadry zlikwidowanego 55 Pułku Przeciwlotniczego stacjonującego w Szczecinie Podjuchach.
W 2001 roku miały miejsce ważne wizyty, takie jak przedstawicieli Armii Rumuńskiej pod dowództwem gen. broni dr Eugena Badalana, oficerów Bundeswehry z Dowódcą Połączonych Sztabów Europy Środkowej gen. Gotz F. E. Gliemerothem oraz oficerów 3 Dywizji Brytyjskiej w listopadzie. Delegacje zapoznawały się z organizacją, procesem szkolenia, bazą szkoleniową oraz rejonem stacjonowania pułku.
W latach 1991–1998 pułk był podporządkowany wojskom OPL POW, a w 1999 roku wrócił do POW. W 2001 roku wszedł w skład 1 Korpusu Zmechanizowanego.
15 lipca 2009 roku Ministerstwo Obrony Narodowej ogłosiło, że w ramach Programu rozwoju Sił Zbrojnych RP na lata 2007–2012, 13 pplot zostanie rozformowany, a część jego personelu i sprzętu wojskowego zasili 15 pplot w Gołdapi.
W 2011 roku pierwszy dywizjon przeciwlotniczy został podporządkowany dowódcy 15 Gołdapskiego Pułku Przeciwlotniczego.
1 grudnia 2011 roku w Elblągu miała miejsce ceremonia pożegnania sztandaru 13 pplot. Z dniem 31 grudnia 2011 roku pułk został rozformowany.
Struktura
- bateria dowodzenia
- 1 dywizjon przeciwlotniczy
- 1 bateria startowa
- 2 bateria startowa
- 3 bateria startowa
- 4 bateria startowa
- 5 bateria startowa
- bateria techniczna
- 2 dywizjon przeciwlotniczy
- 1 bateria przeciwlotnicza
- 2 bateria przeciwlotnicza
- 3 bateria przeciwlotnicza
- kompania remontowa
- kompania zaopatrzenia
- kompania medyczna
- wojskowa straż pożarna
Uzbrojenie
- 1950: armaty przeciwlotnicze 85 mm i 37 mm
- 1960–1986: armata przeciwlotnicza 57 mm S-60
- 1986: zestaw rakietowy małego zasięgu 2K12 Kub
- armata przeciwlotnicza ZU-23-2 (w latach 1987–1989 w pułku nie było ZU-23-2; zamiast nich były zestawy PKM-2, czyli podwójnie sprzężone wkm KPW kalibru 14,5 mm).
Dowódcy
Jednostką, a od 1967 roku pułkiem, dowodzili:
- mjr Kazimierz Pundyk (1950–1951)
- kpt. Stanisław Zakrzewski (1951–1952)
- kpt. Zygmunt Miklaszewski (1952–1954)
- kpt. Jerzy Kęsik (1954–1959)
- kpt. Stanisław Pałasz (1959–1961)
- ppłk dypl. Józef Ładyński (1961–1975)
- mjr dypl. Krzysztof Kondracki (1975–1978)
- ppłk dypl. Zdzisław Niemyjski (1978–1983)
- płk dypl. Andrzej Matuszak (1983–1995)
- ppłk dypl. Sławomir Kołodziejski (1995–1997)
- płk dypl. Jan Kantypowicz (1997–2005)
- płk dypl. Roman Cieślik (2005–2008)
- ppłk mgr inż. Waldemar Czapiewski (2008)
- płk dypl. mgr inż. Cezary Janowski (2008–2010)
- ppłk mgr inż. Edward Żurawski (2010–2011)
Osiągnięcia
Ważne osiągnięcia 13 Pułku Przeciwlotniczego w okresie pokoju zaczynają się od chwili jego powstania, gdy jednostka rozpoczęła intensywne szkolenie na 85 mm armatach przeciwlotniczych. W 1951 roku podczas pierwszej zimowej szkoły ognia na OC Wicko uzyskała bardzo dobrą ocenę.
W latach 1995 i 1996 pułk został wyróżniony za swoje osiągnięcia w rozkazie Dowódcy Warszawskiego Okręgu Wojskowego.
Na dorocznej odprawie rozliczeniowo-zadaniowej kierowniczej kadry Wojsk Lądowych 15 grudnia 2000 roku dowódca Wojsk Lądowych, gen. dyw. Edward Pietrzyk, wyróżnił 13 Elbląski Pułk Przeciwlotniczy dyplomem uznania oraz ryngrafem.
Ćwiczenia
W 1972 roku pododdziały pułku uczestniczyły w ćwiczeniu o kryptonimie „Styczeń 72”, wykonując zadania z oceną bardzo dobrą. W tym roku pułk został również wymieniony w Dyrektywie Ministra Obrony Narodowej jako przodujący w Wojsku Polskim.
W 1973 roku pułk brał udział w ćwiczeniu „Kraj 73”, gdzie zrealizował zadanie osłony przeciwlotniczej na Wiśle w rejonie Tczewa, uzyskując bardzo dobrą ocenę.
W 1985 roku uczestniczył w ćwiczeniu „Przyjaźń 85” w ramach 16 Kaszubskiej Dywizji Pancernej, gdzie zrealizował zadanie osłony przeciwlotniczej przeprawy wojsk 16 DPanc, osiągając również ocenę bardzo dobrą.
W 1986 roku wziął udział w ćwiczeniu „Tartan 86”, gdzie jego zadaniem była osłona przeprawy na Odrze w rejonie Kostrzyna, ponownie uzyskując ocenę bardzo dobrą.
W 1989 roku pułk przygotowywał się do pierwszych strzelań bojowych z rakiet „KUB”. Po wstępnym szkoleniu pułk przeszedł kontrolę, w której dowódcy baterii i operatorzy SSWN otrzymali bardzo dobre oceny.
W 1994 roku pułk po raz pierwszy przeprowadził strzelanie bojowe z rakiet „KUB” na OC Ustka, uzyskując bardzo dobrą ocenę i wyróżniając się w rozkazie specjalnym dowódcy Warszawskiego Okręgu Wojskowego. Wyróżnione pododdziały to 1 bateria startowa dowodzona przez kpt. Marka Politowskiego oraz 2 bateria startowa dowodzona przez kpt. Waldemara Czapiewskiego.
W 2000 roku pułk brał udział w ćwiczeniu dowódczo-sztabowym z elementami strzelania bojowego pod kryptonimem „Jantar 2000”, gdzie uzyskał ocenę bardzo dobrą. Było to już trzecie strzelanie bojowe w historii pułku, a także szczególne z okazji 50-lecia jego istnienia.
W trzeciej dekadzie października kadra pułku zdawała egzaminy ze szkolenia ogólnowojskowego i bojowego przed Inspekcją Sił Zbrojnych RP pod kierownictwem gen. bryg. Józefa Baranowskiego. W trakcie kontroli oceniano stan sprzętu bojowego oraz działalność szkoleniowo-wychowawczą, a także działalność sztabową, co zaowocowało oceną dobrą, najwyższą wśród kontrolowanych jednostek Wojska Polskiego.
W 2002 roku do ważnych osiągnięć pułku należało szkolenie poligonowe 2 dywizjonu przeciwlotniczego, który wykazał wysoki poziom wyszkolenia obsług, uzyskując bardzo dobrą ocenę podczas strzelań bojowych z ZU-23-2.
Indywidualne wyróżnienie
W 1996 roku zgłoszono projekt wynalazczy pod nazwą „Modernizacja urządzenia do hermetyzacji rakiet 3-MQ ME/M-3-E w pojemnikach K-5P-A i przedłużenia ich niezawodności”, który został uznany za najlepszy na szczeblu WP. Twórcą projektu był kpt. Marian Piłat.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Komunikat MON z 15 lipca 2009