122 mm haubica wz. 1909/37 (ros. 122-мм гаубица образца 1909/37 года) to radziecka haubica, która powstała w wyniku modernizacji działa opracowanego w 1909 roku przez niemiecką firmę Krupp.
Historia
Haubica wz. 1909 była szeroko stosowana przez armię carską w czasie I wojny światowej. Po jej zakończeniu, używana była przez jednostki biorące udział w wojnie domowej w Rosji. Działo to trafiło również na wyposażenie armii fińskiej.
Do 1936 roku Armia Czerwona dysponowała 920 haubicami wz. 1909. W 1937 roku w zakładzie w Permie rozpoczęto prace nad ich modernizacją. Zmodernizowane egzemplarze miały balistykę porównywalną z 122 mm haubicą wz. 1910/30. Ujednolicenie balistyki osiągnięto poprzez zwiększenie objętości komory nabojowej. Wzrost maksymalnego ładunku miotającego wymusił zastosowanie nowego celownika oraz wzmocnienie łoża. Łącznie powstało od 800 do 900 sztuk zmodernizowanych haubic wz. 1909/37.
Haubica wz. 1909/37 charakteryzowała się krótką lufą i była przeznaczona głównie do strzelania na torach stromych, przy kącie podniesienia lufy w zakresie od +20° do +43°. Wykorzystywała amunicję rozdzielnego ładowania, z sześcioma różnymi ładunkami miotającymi. Posiadała zamek klinowy z poziomym ruchem klina oraz hydrauliczny opornik i sprężynowy powrotnik. Działo miało jednoogonowe łoże na drewnianych kołach i nieresorowane zawieszenie, a jego trakcja była ośmiokonna.
Haubice wz. 1909/37 brały udział w wojnie zimowej. Część z nich została zdobyta przez wojska fińskie (kolejne 21 trafiło w ręce fińskie podczas wojny kontynuacyjnej). Otrzymały fińskie oznaczenie 122 H/09-30. Finowie również zdecydowali się na przeprowadzenie podobnej modernizacji swoich haubic wz. 1909, które po modernizacji nazwano 122 H/09-40.
W 1941 roku Armia Czerwona dysponowała od 800 do 900 haubicami wz. 1909/37. W początkowej fazie walk, znaczna ich liczba wpadła w ręce niemieckie, gdzie zaczęto je używać pod oznaczeniem 12.2 cm le.F.H.386(r).
W momencie wybuchu wojny radziecko-niemieckiej haubica wz. 1909/37 była już konstrukcją przestarzałą. Przestarzałe zawieszenie uniemożliwiało mechaniczne holowanie, a jednoogonowe łoże ograniczało kąt ostrzału poziomego, co utrudniało zwalczanie ruchomych celów. Donośność tego działa była również niższa o 1800 m w porównaniu do pocisków wystrzeliwanych z niemieckiej 10,5 cm le.F.H.18. Do zalet haubicy należała niewielka masa, solidna konstrukcja oraz duża skuteczność pocisków kal. 122 mm. Mimo dostaw nowoczesnych 122 mm haubic wz. 1938, haubice wz. 1909/37 były wykorzystywane aż do końca wojny.
Amunicja
Bibliografia
- Stefan Pataj: Artyleria lądowa 1872-1970. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1975. Brak numerów stron w książce
- А. Иванов: Артиллерия СССР в период второй мировой войны. Санкт-Петербург: Издательский Дом «Нева», 2003. ISBN 5-7654-2731-6. Brak numerów stron w książce