12 Pułk Piechoty – jednostka piechoty Armii Księstwa Warszawskiego.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Oddział został utworzony w 1806 roku w Kościanie, w regionie Poznańskim. Po zakończeniu działań wojennych, na mocy rozkazu z 10 sierpnia 1807 roku, 12 pułk piechoty pod dowództwem pułkownika Ponińskiego został przeniesiony do garnizonu w Rawiczu.
Na koniec 1809 roku pułk miał w swoim składzie 2614 żołnierzy. Zgodnie z etatem z 1810 roku, jednostka składała się z 27-osobowego sztabu oraz trzech batalionów piechoty, z których każdy miał po 6 kompanii. Sztaby batalionów liczyły 4 osoby, a w każdej kompanii służyło 136 żołnierzy. Łącznie w pułku powinno być 2487 żołnierzy, jednak rzeczywisty stan osobowy był nieco niższy.
Zgodnie z dekretami Napoleona z 17 maja 1811 roku, na obszarze Księstwa Warszawskiego powstały trzy dywizje, do których włączono pułk w skład 3 Dywizji.
W trakcie przygotowań do inwazji na Rosję w 1812 roku pułk został włączony do struktury 18 Dywizji Ludwika Kamienieckiego, należącej do V Korpusu Wielkiej Armii pod dowództwem księcia Józefa Poniatowskiego.
Po niepowodzeniach kampanii rosyjskiej w 1812 roku, pułk został ponownie utworzony w składzie dwóch batalionów, liczących po 700 żołnierzy. Wszedł w skład 26 Dywizji, dowodzonej przez Ludwika Kamienieckiego, a dowództwo nad pułkiem objął pułkownik Maciej Wierzbiński.
Po abdykacji Napoleona, car Aleksander I zgodził się na repatriację polskich oddziałów do kraju, które miały stanowić podstawę do formowania Wojska Polskiego pod dowództwem wielkiego księcia Konstantego. 13 czerwca 1814 roku pułkowi wyznaczono miejsce koncentracji w Krakowie.
Jednakże pułk nie został odtworzony, ponieważ etat armii Królestwa Polskiego przewidywał jedynie 12 pułków piechoty. Nowe jednostki piechoty zaczęto formować dopiero po wybuchu powstania listopadowego. Rozkaz dyktatora, generała Józefa Chłopickiego, z 10 stycznia 1831 roku nałożył obowiązek organizacji nowych pułków na władze wojewódzkie. W województwie sandomierskim powstał 2 Pułk Województwa Sandomierskiego, który później przemianowano na 12 pułk piechoty liniowej.
Żołnierze pułku
Pułkiem dowodzili:
- pułkownik Stanisław Poniński,
- pułkownik Ignacy Zieliński (od 1 kwietnia 1807),
- pułkownik Jan Weyssenhoff (od 29 lipca 1808),
- pułkownik Maciej Wierzbiński (od 25 maja 1812).
Walki pułku
Pułk uczestniczył w walkach podczas pierwszej wojny polskiej w 1807 roku, wojny polsko-austriackiej, inwazji na Rosję w 1812 roku oraz kampanii 1813 roku.
Bitwy i potyczki:
Mundur
Regulacje dotyczące ubioru z 3 września 1810 roku nie doprowadziły do całkowitego ujednolicenia mundurów piechoty, co sprawiło, że niektóre pułki znacznie odbiegały od ustalonych norm. W 12 pułku piechoty mundury były to bermyce gładkie z białymi kordonami.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Szymon Askenazy, Bronisław Gembarzewski: Wojsko Polskie: Księstwo Warszawskie 1807–1814. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-47-5.
Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
Bronisław Gembarzewski: Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie od wieku XI do roku 1960. T.3 od 1797 do 1814 roku. Warszawa: 1964.
Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
Wiesław Wróblewski: Działania militarne w Wielkopolsce i na Ziemi Lubuskiej. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny AON. Departament Systemu Obronnego MON, 2002. ISBN 83-88329-25-1.
Gabriel Zych: Armia Księstwa Warszawskiego 1807–1812. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961.
Grupa rekonstrukcji historycznych XII Pułku Piechoty Księstwa Warszawskiego