12 Kołobrzeski pułk piechoty (12 pp) – jednostka piechoty ludowego Wojska Polskiego.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Pułk został utworzony we wsi Baranówka w rejonie Sum na podstawie rozkazu nr 01 dowódcy 1 Armii Polskiej w ZSRR z dnia 1 kwietnia 1944, przy użyciu sowieckiego etatu pułku strzeleckiego nr 04/501.
Wchodził w skład 4 Pomorskiej Dywizji Piechoty im. Jana Kilińskiego, która należała do 1 Armii WP. Na mocy rozkazu ND WP nr 130 z dnia 21 czerwca 1945, pułk został odznaczony Krzyżem Orderu Virtuti Militari V klasy.
Na mocy uchwały Rządu Tymczasowego z dnia 26 maja 1945, skład osobowy oraz sprzęt pułku zostały wykorzystane jako baza do utworzenia oddziałów Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Na fundamencie 12 pp w czerwcu 1945 sformowano 2 zmotoryzowany pułk KBW w Krakowie (który przeniesiono do Warszawy, a później w jesieni 1945 do Góry Kalwarii) oraz 6 samodzielny batalion ochrony, również w Górze Kalwarii.
Żołnierze pułku
Dowódcy pułku
ppłk/płk Dymitr Wariończyk 28 maja 1944–1945
płk Edmund Kolendowski 1945-1945
ppłk Napoleon Naruszewicz 1946-1948
mjr Izaak Wilbrant 1948-1949
ppłk/płk Stefan Orliński 1949-1952
mjr Henryk Gruszewski 1952-1953
mjr/ppłk Stanisław Żmijewski 1953-1955
mjr Władysław Pieczora 1955-1955
mjr Czesław Kowalczyk 1955-1957
ppłk Stanisław Pinkowski 1957-1957
ppłk/płk dypl. Kazimierz Nicewicz 1957-1961
ppłk dypl. Eugeniusz Łozowski 1961-1962
ppłk dypl. Aleksander Jóźwiak 1962-1962
Skład etatowy
dowództwo i sztab
3 bataliony piechoty
kompanie: dwie fizylierów, przeciwpancerna, rusznic ppanc, łączności, sanitarna, transportowa
baterie: działek 45 mm, dział 76 mm, moździerzy 120 mm
plutony: zwiadu konnego, zwiadu pieszego, saperów, obrony pchem, żandarmerii
Razem:
liczba żołnierzy: 2915 (w tym oficerów – 276, podoficerów – 872, szeregowców – 1765).
Sprzęt:
162 rkm, 54 ckm, 66 rusznic ppanc, 12 armat ppanc 45 mm, 4 armaty 76 mm, 18 moździerzy 50 mm, 27 moździerzy 82 mm, 8 moździerzy 120 mm.
Marsze i działania bojowe
Najcięższe starcia miały miejsce na Wale Pomorskim, gdzie pułk zdobył Złotów i prowadził natarcie w pierwszym rzucie na południe od Nadarzyc. Uczestniczył w bitwie o Kołobrzeg, zdobywając węzeł kolejowy (po przełamaniu linii niemieckich, 13 marca 2 batalion 12 pp jako pierwszy pododdział Wojska Polskiego dotarł na plaże Bałtyku).
W trakcie forsowania Odry włączył się do walki w rejonie Wriezen. Działał na obszarze Brandenburgii i dotarł do Łaby w pobliżu Arneburga.
Pułk w okresie pokoju
W sierpniu 1945 odtworzono 4 Dywizję Piechoty (w tym 12 pp), formując ją w okolicach Poznania i Biedruska na podstawie 3 i 5 Zapasowego Pułku Piechoty.
W latach 1950–1957 pułk był częścią 5 Saskiej Dywizji Piechoty, a później włączono go do 4 Pomorskiej Dywizji Piechoty.
Na podstawie rozkazu Ministra Obrony Narodowej nr 0045/org. z dnia 17 maja 1951, 12 pułk piechoty został przekształcony na etat nr 2/120, który obejmował 1974 wojskowych i 35 kontraktowych. W 1952, będąc w składzie 2 KA, stacjonował w Gorzowie Wielkopolskim.
11 maja 1958 na gorzowskim placu Grunwaldzkim pułk otrzymał nowy sztandar, który został wręczony dowódcy pułku Kazimierzowi Nicewiczowi przez zastępcę dowódcy ŚOW gen. bryg. Franciszka Księżarczyka w imieniu Rady Państwa.
Miejsce stacjonowania jednostki
JW 2635, a od 1958 r. – JW 2870
Oborniki Wielkopolskie (1945)
Pleszew, ul. Marcinkowskiego 23 (do maja 1950)
Gorzów Wielkopolski, ul. Myśliborska
Przypisy
Bibliografia
Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej, T. 1, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego: formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek piechoty. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1965.
Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
Paweł Piotrowski: Śląski Okręg Wojskowy: przekształcenia organizacyjne 1945-1956. Warszawa: Wydawnictwo TRIO: Instytut Pamięci Narodowej, 2003. ISBN 83-88542-53-2.
Kazimierz Radziwończyk. 4 Dywizja Piechoty im. Jana Kilińskiego. Formowanie i szkolenie. cz.I. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3, s. 101-128, 1986. Warszawa: Wydawnictwo Czasopisma Wojskowe. ISSN 0043-7182.