12 Dywizja Piechoty
12 Dywizja Piechoty (XII. Inf.-Truppen-Div., 12. Inf.-Trup.-Div., 12. ITDiv.) była znaczącą jednostką piechoty w cesarskiej i królewskiej Armii, znaną jako „polska dywizja”, składającą się z pułków narodowości polskiej, takich jak pułk krakowski (13), tarnowski (57), wadowicki (56) oraz częściowo z pułku zmieszanego sądeckiego (20 pp), w którym służyli także Rusini (Łemkowie).
Dywizja była częścią 1 Korpusu. W wyniku reorganizacji we wrześniu 1917 roku, do oddziałów 12 DP dołączeni zostali żołnierze z rozformowanych pułków I i III Brygady Legionów Polskich.
Struktura organizacyjna
Wojskowa organizacja 12 DP w wrześniu 1914 roku:
c. i k. Komenda 12 Dywizji Piechoty
- 23 Brygada Piechoty (23. IBrig.)
- Pułk Piechoty Nr 3 (bez 1. i 4. batalionów)
- Pułk Piechoty Nr 56 (4 baony)
- Pułk Piechoty Nr 100 (3 baony)
- 24 Brygada Piechoty (24. IBrig.)
- Pułk Piechoty Nr 20 (3 baony) – płk Stanisław Puchalski
- Pułk Piechoty Nr 57 (3 baony) – płk Juliusz Bijak
- Batalion Strzelców Polnych Nr 5
- 12 Brygada Artylerii Polowej (przemianowana 1 Brygada Artylerii Polowej)
- Pułk Armat Polowych Nr 1
- 2. dywizjon Pułku Haubic Polowych Nr 1
- Dywizjon Kawalerii (3 i 4 szwadron 4 Pułku Ułanów Obrony Krajowej)
- 1. kompania Batalionu Pionierów Nr 10
- 5. kompania Batalionu Saperów Nr 1
Działania 12 Dywizji Piechoty w początkowym okresie I wojny światowej zostały udokumentowane w pamiętnikach generała Tadeusza Rozwadowskiego.
Kadra dywizji
Komendanci dywizji:
- GM / FML Albert Knebel von Treuenschwert (1871)
- FML Heinrich Moritz von Attems-Heiligenkreuz (1905 – 1907)
- FML Aleksander Szaszkiewicz (1907 – 1 XI 1909 → urlopowany)
- FML Eduard von Böhm-Ermolli (1909 – 1911 → komendant 1 Korpusu)
- FML Karl Georg Huyn (1911 – 1912 → generalny inspektor kawalerii)
- FML Franz Moritz Kasimir Kuhn von Kuhnenfeld (1912 – 1913)
- FML Paul Kestřanek vel Kestranek vel Kestrzanek (1913 – XI 1915)
- GM / FML Alfred von Hinke (XI 1915 – I 1917)
- GM / FML Stanisław Puchalski (II 1917 – VIII 1918)
- GdI Karl Waitzendorfer (IX – XI 1918)
Komendanci 23 Brygady Piechoty:
- GM Richard Novak (1911 – 1912)
- płk Emil Gołogórski (IV – VII 1912)
- GM Mieczysław Zaleski (VII 1912 – XI 1914 → komendant 89 Brygady Piechoty Obrony Krajowej)
- GM Rudolf Metz von Spondalunga (1915 – IX 1916 → komendant 11 Dywizji Piechoty)
- płk Franciszek Latinik (1917 → komendant 8 Brygady Piechoty)
- płk Karol Olbracht Austriacki (1917 – 1918)
Komendanci 24 Brygady Piechoty:
- GM Rajmund Baczyński (IV 1911 – 1 I 1913 → stan spoczynku)
- GM Godwin Karl Alexander Arthur Paul von Lilienhoff und Adelstein (1912 – 1914)
- GM Stanisław Puchalski (IX 1914 – I 1916)
- płk Johann Schubert von Drinawehr (1916 – 1917 → komendant Stacji Wojskowej Jarosław)
- płk Johann Hostasch (1918)
Komendanci 12 Brygady Artylerii Polowej:
- GM Tadeusz Rozwadowski (VIII 1914 – V 1915 → komendant 43 Dywizji Piechoty Obrony Krajowej)
- GM Rudolf Andersch (1917)
Przypisy
Bibliografia
Kais. Königl. Militär-Schematismus für 1871. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1871.
Kais. Königl. Militär-Schematismus für 1872. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1872.
Juliusz Bijak: Wspomnienia ze służby wojskowej. Poznań: Fiszer i Majewski Księgarnia Uniwersytecka, 1929.
Tomasz Nowakowski: Armia Austro-Węgierska 1908-1918. Warszawa: Feniks, 1992. ISBN 83-900217-4-9. (pol.) Brak numerów stron w książce.
Divisional Commanders 1914-1918. [w:] Austro-Hungarian Land Forces 1848-1918 [on-line]. Glenn Jewison & Jörg C. Steiner. [dostęp 2020-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-02)].