12 Brygada Ochrony Pogranicza
12 Brygada Ochrony Pogranicza to jednostka, która została zlikwidowana w ramach struktury organizacyjnej Wojsk Ochrony Pogranicza, odpowiedzialna za ochronę granicy morskiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
12 Brygada Ochrony Pogranicza JW 1836 (Zarządzenie SzSG Nr 053/Org. z dnia 30 marca 1946) została utworzona w 1948 roku na bazie Bałtyckiego Oddziału WOP nr 4, zgodnie z rozkazem MON nr 055/org. z 20 marca 1948. Jednostka składała się z trzech batalionów i miała etatowy stan wynoszący 1379 żołnierzy oraz 12 pracowników cywilnych.
Jednostka ta została podporządkowana Głównemu Inspektoratowi Ochrony Pogranicza, a zaopatrzenie realizowane było przez kwatermistrzostwo okręgu wojskowego. Z dniem 1 stycznia 1949, na mocy rozkazu Ministra Obrony Narodowej nr 205/Org. z 4 grudnia 1948, Wojska Ochrony Pogranicza stały się częścią Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, a zaopatrzenie brygady przejęła Komenda Wojewódzka MO.
Sztab brygady miał swoją siedzibę w Koszalinie przy ul. Wojska Polskiego 66.
Aby wzmocnić znaczenie ochrony granic, podkreślano wojskowy charakter tej formacji. Od 1 stycznia 1950 przywrócono w nazwach jednostek wcześniejsze określenie: „Wojska Ochrony Pogranicza”. Z dniem 1 stycznia 1951 wprowadzono nową numerację batalionów i brygad WOP. Na bazie 12 Brygady Ochrony Pogranicza powstała 15 Brygada WOP.
Struktura organizacyjna
W 1948 roku struktura jednostki obejmowała:
- Dowództwo, sztab oraz pododdziały dowodzenia
- Szkołę podoficerską
- Samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 20 – Trzebiatów
- Samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 22 – Koszalin
- Samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 24 – Ustka
- Flotyllę ścigaczy WOP – Darłówek
Etat brygady przewidywał: 3 bataliony, 1379 wojskowych oraz 12 pracowników cywilnych.
Na obszarze odpowiedzialności brygady działały trzy Graniczne Placówki Kontrolne (GPK):
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 18 „Kołobrzeg” (morska)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 19 „Darłowo” (morska)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 20 „Ustka” (morska)
Sztandar brygady
Wręczenie sztandaru miało miejsce 12 października 1949 roku na rynku w Koszalinie. W uroczystości uczestniczył główny inspektor Ochrony Pogranicza, płk Roman Garbowski, a sztandar przyjął dowódca 12 Brygady OP, mjr Alfred Bielecki. Zgodnie z tradycją wbito 21 gwoździ w drzewce sztandaru, z czego opisano jedynie 5 z nich.
Sztandar został ufundowany przez mieszkańców Koszalina, Kołobrzegu, Słupska oraz Sławna.
Dowódcy brygady
- ppłk Mikołaj Alizarczyk (1948–1.10.1949)
- mjr Alfred Bielecki (1.10.1949–1.10.1950)
Przekształcenia
4 Oddział Morski Ochrony Pogranicza → 4 Bałtycki Oddział WOP → 12 Brygada Ochrony Pogranicza → 15 Brygada WOP → 15 Bałtycka Brygada WOP → Bałtycka Brygada WOP → Bałtycki Oddział WOP
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
- Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845–1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945–1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Tadeusz Niedziela: Wojska Ochrony Pogranicza w pięćdziesiątą rocznicę objęcia służby w ochronie granicy Polski 1945–1995. Jednodniówka Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych Środowiska WOP, 1995.
- Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek. Materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. Praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
- Grzegorz Goryński: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945–1965. Próba oceny – cz. I. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”, 1/11, 2011. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn. 2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
- Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/7, Historia Bałtyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Koszalin 1961.
- Wykaz dyslokacyjny pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1948−1956. Szczecin, Archiwum Straży Granicznej.