117 Berdyczowska Gwardyjska Dywizja Strzelecka
117 Berdyczowska Gwardyjska Dywizja Strzelecka, odznaczona Orderem Bohdana Chmielnickiego (ros. 117-я гвардейская стрелковая Бердичевская ордена Богдана Хмельницкого дивизия, 117 гв сд) – to związek taktyczny piechoty Armii Czerwonej.
Historia
Dywizja została utworzona w październiku 1943 roku z 8 Gwardyjskiej Brygady Strzeleckiej (przeformowanej w 333 Gwardyjski Pułk Strzelecki), 81 Morskiej Brygady Strzeleckiej (przeformowanej w 335 Gwardyjski Pułk Strzelecki) oraz 107 Brygady Strzeleckiej (przeformowanej w 338 Gwardyjski Pułk Strzelecki).
W okresie od listopada 1943 do marca 1944 dywizja była częścią 18 Armii Frontu Północnokaukaskiego (od 1 grudnia 1943 – 1 Frontu Ukraińskiego). W kwietniu 1944 dywizja weszła w skład 60 Armii, a od maja 1944 do zakończenia działań wojennych była częścią 13 Armii:
- 102 Korpus Strzelecki (maj – sierpień 1944),
- 24 Korpus Strzelecki (wrzesień 1944),
- 102 Korpus Strzelecki (październik 1944),
- 74 Korpus Strzelecki (listopad 1944),
- 24 Korpus Strzelecki (grudzień 1944),
- 102 Korpus Strzelecki (styczeń – luty 1945),
- 27 Korpus Strzelecki (marzec – kwiecień 1945),
- 24 Korpus Strzelecki (maj 1945).
Dywizja uczestniczyła w szeregu operacji, w tym w kierczeńsko-eltigieńskiej operacji desantowej (1943), operacji żytomiersko-berdyczowskiej (1943/1944), proskurowsko-czernowickiej operacji zaczepnej (1944), operacji sandomiersko-śląskiej (1945), dolonśląskiej operacji zaczepnej (1945), operacji łużyckiej (1945) oraz praskiej (1945).
6 stycznia 1944 dywizja otrzymała nazwę wyróżniającą „Berdyczowska” za zdobycie Berdyczowa, a 26 maja 1945 została odznaczona Orderem Bohdana Chmielnickiego za przerwanie obrony wroga na rzece Nysa w Czechosłowacji.
18 stycznia 1945, podczas operacji sandomiersko-śląskiej, dywizja zaskakującym atakiem zdobyła Piotrków Trybunalski. W nocy z 25 na 26 stycznia 1945 oddział wydzielony z dywizji zajął przyczółek na zachodnim brzegu Odry, na północ od Ścinawy (niem. Steinau). Przyczółek miał szerokość 3 km i głębokość 2 km, obejmując między innymi wieś Tymowa. W nocy z 27 na 28 stycznia główne siły dywizji przeprawiły się przez Odrę. Następnego dnia dywizja prowadziła walki w kierunku Lubina i Głogowa. 3 lutego dywizja została przegrupowana w celu odparcia niemieckiego kontrataku w rejonie Teschwitz.
8 lutego 1945 dywizja rozpoczęła ofensywę w kierunku Szprotawy, Żar i Forst. 9 lutego zajęła Lubin, a 13 lutego Szprotawę. Od 13 do 16 lutego dwa pułki (335 i 338) walczyły w Żaganiu. Wojnę zakończyła nad Nysą Łużycką.
Struktura organizacyjna
Dowództwo
- Dowódca dywizji – pułkownik (od 20 kwietnia 1945 – generał major) Timofiej Wołkowicz (ros. Тимофей Иванович Волкович)
- 333 Gwardyjski Pułk Strzelecki odznaczony Orderem Kutuzowa i Orderem Bohdana Chmielnickiego – Michaił Pligin (Михаил Степанович Плигин) od 20 kwietnia do 31 grudnia 1944
- 335 Gwardyjski Pułk Strzelecki odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru, Orderem Suworowa i Orderem Bohdana Chmielnickiego – Stiepan Zacharczenko (Степан Михайлович Захарченко) poległ 5 kwietnia 1945
- 338 Gwardyjski Pułk Strzelecki – Tichon Suchacki (Тихон Кондратьевич Сухацкий) poległ 11 lutego 1945
- 305 Gwardyjski Pułk Artylerii
- 119 Samodzielny Gwardyjski Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej
- 115 Samodzielna Gwardyjska Kompania Rozpoznawcza
- 129 Gwardyjski Batalion Saperów
- 160 Samodzielny Gwardyjski Batalion Łączności
- 120 batalion medyczno-sanitarny
- 118 Samodzielna Gwardyjska Kompania Rozpoznania Chemicznego
- 116 samochodowa kompania transportowa
- 123 Polowa Piekarnia Chleba
- 108 Dywizyjny Lazaret Weterynaryjny
- 2301 Polowa Stacja Pocztowa
- 1255 Polowa Kasa Banku Państwowego
Po zakończeniu działań wojennych w Europie dywizja została przeniesiona do Karpackiego Okręgu Wojskowego i czterokrotnie przeformowana:
- w 1946 w 32 Zmechanizowaną Gwardyjską Dywizję Strzelecką (101, 102 i 103 Zmechanizowane Gwardyjskie Pułki Strzeleckie oraz 305 Gwardyjski Pułk Artylerii),
- w 1957 w 41 Gwardyjską Dywizję Pancerną,
- w 1965 w 117 Szkolną Gwardyjską Zmechanizowaną Dywizję Strzelecką,
- w 1989 w 117 Szkolną Gwardyjską Dywizję Pancerną.
Przypisy
Bibliografia
W.I. Fies’kow, K.A. Kałasznikow, W.I. Golikow, Armia Radziecka w latach zimnej wojny 1945-1991, Tomsk 2004, ISBN 5-7511-1819-7.